Deze burgers in Groningen en Drenthe hangen voor de boeren de omgekeerde Nederlandse vlag uit

Rij je langs de Drentse Hoofdvaart in de buurt van Smilde, dan zie je de ene na de andere vlag wapperen. Het zijn er honderden. De driekleuren staan aan de walkant en hangen aan huizen. Ondersteboven, zoals de boeren ze ook op de trekker of de boerderij hebben. Hier doet de gewone man volop mee met het boerenprotest. Niet alleen in Smilde, maar langs het hele lint, van Hoogersmilde via Smilde tot Bovensmilde.

Ook Jan (84) en Maria (82) Hoeks uit Hoogersmilde hebben de vlag ondersteboven uitgehangen. Ze wonen in een zijstraat van het kanaal, waar op één boerderij na alleen woonhuizen staan. „Wij hebben de vlag al opgehangen toen de demonstraties begonnen. We waren een van de eersten’’, vertelt Maria trots.

Het boerenbloed zit nog in hen. Zoals bij zoveel mensen uit dit gebied, van oorsprong een boerenstreek. „Wij zijn altijd boer geweest. Akkerbouw en mestvee’’, vertelt Jan. „Maar ook toen al - en dan praat ik over wel dertig jaar geleden - was het sappelen en moest het groot, groter, grootst. Als je dat niet wilde, of niet kon, zocht je er werk bij. Heel veel kleine boeren hebben er een baan bij gezocht. Dat heb ik ook gedaan. Ik ben jarenlang trekkerchauffeur geweest.’’

Waar ieder huis in die tijd wel een paar koeien had, zijn er volgens Jan in Hoogersmilde nu nog twee melkveehouders over. „Het aantal koeien is sinds de jaren zestig gelijk gebleven. De melkfabriek hier is trouwens al lang geleden gesloten. Ook een vergroting: de Domo (Drentse zuivelcoöperatie, red.) nam alles.’’

Dat de agrariërs zich nu in hun voortbestaan bedreigd voelen, raakt het echtpaar. Ook hun schoonzoon heeft een akkerbouwbedrijf en zit in spanning. „En waarvoor? Is het nu zo erg met onze natuur? Als je in het Fochteloërveen loopt, zie je zoveel wilde orchideeën’’, zegt Maria, die een foto laat zien op haar mobiele telefoon. „De natuur heeft er nog nooit zo mooi bij gelegen. Hoe dan ook, wij steunen de boeren met onze vlag. We zijn het met de boeren eens. En heel veel mensen hier. Kijk maar eens langs het kanaal!’’

De vlaggen die langs het water staan zijn het werk van velen. Dirk-Jan Moes is de aanstichter. Hij is planner bij loonbedrijf Meilof. „Ik wilde iets ludieks doen. Kijken of ik de burgers op een nette manier achter ons kan krijgen. Er hangt zoveel met de landbouw samen wat mensen zich niet realiseren. Transport, mechanisatiebedrijven, toeleveranciers, loonbedrijven, dierenartsen, supermarkten...’’

Samen met boerin Dieneke Joling kwam hij op het idee om vlaggen te plaatsen langs de traditionele kerstlichtjesroute. Moes kocht vlaggen in, plaatste een oproep op Facebook en begon. „Er zijn heel veel mensen aangehaakt. Zo mooi om te zien. We hebben nu 18 kilometer bedekt. We krijgen heel veel reacties, ook emotionele. Ik zie het niet alleen als steun aan de boeren, maar ook als oproep aan de overheid.’’

Behalve met vlaggen hebben de inwoners van Hoogersmilde de handschoen ook op een andere manier opgepakt. Op stokken hebben ze 28 boerenoveralls geprikt, die ook langs het kanaal prijken. De 28 boerenpoppen staan voor de 2800 boeren die er in Drenthe zijn. „We kunnen niet veel doen, maar dit is tenminste iets’’, vertelt Janine van Zanten-de Groot (30), die de poppenactie bedacht, samen met haar man.

„Wij hebben ze ook neergezet, met ons dochtertje van 4. We zijn een jaar geleden juist vanuit Drachten hiernaartoe verhuisd voor de omgeving en het boerenlandschap.’’

Zelf groeide ze tot haar 10de op op een boerderij met melkvee. „Maar mijn ouders zijn ermee gestopt. Het bedrijf was te klein en moest groter. En de regelgeving wijzigt constant. Heb je net geïnvesteerd, verandert er weer wat. Hoe de overheid nu bezig is, dat kan niet. Met deze poppen hopen we dat uit te dragen. Toen we het eenmaal hadden bedacht, een oproep op Facebook hadden geplaatst en iemand anders het ook nog in de Whatsapp-groep voor de buurt zette, kwamen veel mensen spontaan overalls brengen. En het hout kregen we gratis. Iedereen hier is heel erg bewogen.’’

En zo zie je de burgerprotesten op allerlei plekken. Ook in de provincie Groningen. ‘Wees stoer, steun de boer’, meldt een bord bij een van de woonhuizen aan de Provincialeweg in Sebaldeburen. Aan deze weg zie je overal zakdoeken en omgekeerde vlaggen. Dat geldt ook voor straten middenin een woonwijk, zoals de Noorderdwarslaan in Grootegast, waar je een uitzondering bent als je de vlag níét hebt hangen.

Willem Lindeman (47) is een van de bewoners in die straat. Hij wijst naar het blauw-wit-rood boven zijn voordeur. „Een teken dat ik achter de boeren sta. Ik ben het niet eens met de regering. Aardbevingen, toeslagenaffaire, stikstofcrisis, er komt maar geen einde aan de problemen.”

Lindeman komt uit een boerentraditie. In zijn voortuin staat voor de sier een antieke ploeg. „Een erfstuk”, vertelt de Grootegaster. Hij wil zijn burgerprotest nog wat extra kracht bijzetten. Daarom heeft hij speciaal vijf nieuwe vlaggen besteld met daarop een rode zakdoek en de tekst #trotsopdeboer. Die gaat hij uitdelen aan bekenden uit het dorp. „Vandaag binnengekomen”, meldt hij trots. „Maar volgens mij kan ik er nog wel wat meer bijbestellen.”

Steun aan boeren wordt in Grootegast breed gedragen, ziet Lindeman. Glunderend: „’s Avonds zie je hier kindertjes op trekkertjes met grote protestborden door het dorp rijden. Zo mooi om te zien.”

Zijn 69-jarige overbuurman Joke (kort voor Johannes) van der Veen steekt het hoofd ook buiten de deur. „Ik ben met de vlag begonnen in de straat. Toen zei ik tegen mijn buurman: ‘Jij doet de vlag ook uit, zeker?’” En zo volgden er meer. Van der Veen heeft van huis uit affiniteit met de agrariërs. „Mijn pa werkte vroeger bij de boer. Zo heeft hij ons in leven gehouden.”

Van der Veen heeft zelf niet één, maar twee omgekeerde vlaggen aan zijn huis. „Geen boer geen vreten”, verklaart hij. „Dit is belangrijk. Anders denken de boeren dat ze er alleen voor staan.” Overigens snapte niet elke buur meteen waarom de vlag uithing. „Er was er ook één die aan mij vroeg: ‘Ben je jarig?’”

Het gebrek aan vertrouwen in de overheid van zijn buurman herkent ook Van der Veen. „Als dit nog vijf jaar zo duurt, kan het vreselijk misgaan. Een opstand onder de mensen. De regering doet het zelf.”