Marissa Hoedeman gaf Hunebedcity vorm naar de wensen van haar medewerkers. Foto: Harry Tielman
Drenthe ging 25 jaar geleden van 34 naar 12 gemeenten. Dagblad van het Noorden maakt een serie verhalen over de gemeentelijke herindeling. In het derde deel: wat is er met de voormalige gemeentehuizen gebeurd?
Een gemeentehuis is meer dan een overheidsgebouw. Er wordt liefde bezegeld, nieuw leven bevestigd en erkenning gegeven aan bijzondere inwoners. Na de gemeentelijke herindelingen van 1998 stonden er in Drenthe opeens tientallen gemeentehuizen leeg. Voor de vaak markante panden moest een nieuwe invulling worden gevonden. DVHN bezoekt drie gemeentehuizen die een andere functie hebben gekregen.
Hunebedcity, het voormalige gemeentehuis van Borger
„Wat wij doen bestaat nergens anders”, zegt Marissa Hoedeman van Hunebedcity. „Ook niet in het buitenland.”
Hoedeman is sinds 2019 eigenaar van het voormalige gemeentehuis in Borger, nu de gemeente Borger-Odoorn. Daar heeft zij Hunebedcity opgezet, een winkeldorp met tien verschillende winkels. Daar werken mensen meteen afstand tot de arbeidsmarkt. „We hebben een snoepwinkel, streekproducten, een hobbywinkel en veel speelgoed.” Voor kinderen is er een overdekt speelparadijs, en wie honger krijgt kan terecht in het lunchcafé.
Bij Hunebedcity, in het voormalige gemeentehuis van Borger, werken 36 mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Foto: Harry Tielman
Opknappen in plaats van slopen
Met haar winkel ‘Lekker Hip’ is Hoedeman al tien jaar actief in het centrum van Borger. „Daar werkten zes mensen met een beperking, maar we groeiden uit ons jasje.” In 2014 onderzocht ze voor het eerst de mogelijkheden om uit te breiden in het leegstaande gebouw van de gemeente. In 2019 kreeg ze de sleutel. „Ik ben ontzettend blij met onze mooie plek, maar als ik toen had geweten hoeveel moeite dit zou kosten was ik er waarschijnlijk niet aan begonnen. Het pand heeft erg lang leeggestaan, er moest veel aan gebeuren.”
In Hunebedcity vinden bezoekers tien verschillende winkels, een lunchcafé en een overdekt speelparadijs. Foto: Harry Tielman
„Het hele plan is toegespitst op deze locatie”, zegt Hoedeman. „De gemeente wilde het oude gemeentehuis slopen en vervangen voor winkelpanden met een laag appartementen erbovenop. Daarvoor konden ondernemers zich inschrijven. Wij bleken ons als enige te hebben aangemeld. Daarop is het plan voor de sloop afgeblazen, en ben ik met de gemeente in gesprek gegaan om het oude pand over te nemen.”
Van toiletunit naar DJ-booth
Hoedeman was vastbesloten en in 2020 kon Hunebedcity van start. „We zijn van 6 naar 36 werkplekken gegaan voor mensen met een beperking. Het totale team bestaat uit zeventig mensen. We hebben onze medewerkers gevraagd waar ze zelf behoefte aan hadden in het nieuwe pand. Een jongen wilde dj worden, dus hebben we een oude toiletunit in een echte dj-booth veranderd. Daar draait hij elke zaterdag plaatjes.”
Marissa Hoedeman gaf Hunebedcity vorm naar de wensen van haar medewerkers. Foto: Harry Tielman
De vorige functie van het pand is alleen nog terug te zien in de indeling. „De verschillende afdelingen zijn allemaal een eigen winkel geworden. Voor de rest is Hunebedcity helemaal ingericht zoals onze werknemers het graag willen.”
Brink Ruinen, het voormalige gemeentehuis van Ruinen
Al jaren was het ondernemer Ronald Luning een doorn in het oog, het oude gemeentehuis aan de Brink in Ruinen. Door de jaren heen waren delen van het pand in gebruik als kapsalon of bank, maar altijd stond er een deel leeg. „Dat geeft geen pas in zo’n mooi dorp.”
Keer op keer verkocht
Niet voor alle leegstaande gemeentehuizen is een duurzame bestemming gevonden. Het oude gemeentehuis in Eelde, een monumentaal pand, raakte jaren in verval na meerdere mislukte pogingen om er zorgappartementen in te bouwen. In 2019 kwam dat eindelijk van de grond. Ook in Gasselternijveen staat het voormalige gemeentehuis al lang leeg. In 2019 kocht de gemeente Aa en Hunze het pand terug omdat het enorm verpauperde. Een bestemming werd echter niet gevonden. In april van 2023 besloot de gemeente het pand in de openbare verkoop te doen.
In veel andere gemeentehuizen zijn de afgelopen jaren appartementen gebouwd. In Vries, Nijeveen en Havelte worden de voormalige trouwzalen en kantoren bewoond. In Dwingeloo is het oude gemeentehuis door de nieuw gevormde gemeente Westerveld intact gehouden als trouwlocatie. De huwelijken worden voltrokken in de oude raadszaal.
Samen met Jan Bork, ook ondernemer, besloot hij op een nieuwjaarsborrel om het pand aan te kopen. De twee mannen, vage bekenden van elkaar, deelden de ambitie om het voormalige gemeentehuis nieuw leven in te blazen. „Het was een gok”, zegt Luning. „Maar het heeft goed uitgepakt.” Sinds 2019 herbergt het pand drie horecazaken, een fietsenwinkel, een kledingzaak en flexwerkplekken.
Waarom is het hen wel gelukt om iets moois te maken van het gemeentehuis, waarvan de exploitatie al jaren niet echt van de grond kwam? „We hebben alles verbouwd met lokale ondernemers. Wij spreken de taal van onze huurders. De vorige ondernemers kwamen allemaal van buiten het dorp.”
Duwtje in de rug
Het doel was niet om rijk te worden van de exploitatie, benadrukt Luning. „We willen lokale ondernemers de kans bieden om aan de slag te gaan. Daar hebben de gemeente en provincie ons ook erg bij geholpen. Beginnende bedrijfjes konden een startkapitaal krijgen als ze zich hier zouden vestigen. Dat heeft ons wel een duwtje in de rug gegeven.”
Samen met Jan Bork kijkt hij tevreden terug op hun ‘avontuur’. „We hadden het er vorige week nog over dat we blij zijn met hoe het heeft uitgepakt. We kenden elkaar nauwelijks, maar vullen en voelen elkaar goed aan. We hebben er samen wat moois van gemaakt.”
‘t Aole Gemientehoes, het voormalige gemeentehuis van Schoonebeek
Iedere ochtend opent hoofdbeheerder Ramona Rikken om half negen de deuren van het oude gemeentehuis in Schoonebeek. In ‘t Aole Gemientehoes staat de koffie de hele dag klaar. „Het laatste restaurant in het dorp heeft afgelopen december de deuren gesloten. Mensen zijn echt op zoek naar een plek om samen te komen.”
Het oude gemeentehuis in Schoonebeek doet nu dienst als multifunctioneel centrum. Foto: Boudewijn Benting
Dat kan iedere werkdag bij ‘t Aole Gemientehoes. Het pand fungeert als een soort dorpshuis. „Er is genoeg bedrijvigheid”, zegt Rikken. „De bibliotheek heeft hier een servicepunt, er is een huiskamer voor een kopje koffie en er zijn cursussen en een dagbesteding.” In de avonduren maken verschillende verenigingen gebruik van de ruimtes. „Wij zijn de enigen in Schoonebeek met een grote zaal.”
Mensen bij elkaar krijgen
Waar andere dorpshuizen in Drenthe steeds vaker kampen met hoge energiekosten en teruglopende bezoekersaantallen, valt dat in Schoonebeek mee. „De gemeente is nog steeds eigenaar van het oude gemeentehuis, dus van gestegen kosten hebben wij geen last. We richten ons vooral op het mensen bij elkaar krijgen. Er wordt gezamenlijk gekookt en gegeten, ouderen vinden hier aanspraak. Ik kom uit de horeca, die ontmoetingen met inwoners vind ik leuk.”
In het pand, dat in 2019 werd opgeknapt, repeteren de verenigingen en muziekgroepen uit Schoonebeek. Foto: Boudewijn Benting
In 2019 is het gehele pand gerenoveerd. „Het is een gebouw uit de jaren zeventig, op het gebied van verduurzaming viel er nog wel wat winst te behalen.” Nu de angst voor corona onder de oudere bezoekers afneemt ziet Rikken meer aanloop. „ Mensen die lang binnen hebben gezeten durven nu weer naar buiten. Voor hen hebben we de deur altijd open.”
