Koning Willem Alexander: 'een heel relaxte vent'. Noorderlingen blikken terug op tien jaar koninklijk bezoek aan hun gebied

Gymnastiektrainster Marry Nederhoed herinnert zich haar ontmoeting met het koningspaar nog als de dag van gisteren. De toen kersverse koning Willem-Alexander en koningin Máxima brachten op 28 mei 2013 een flitsbezoek aan Beilen. Voor de gelegenheid gaf Nederhoed met leerlingen van gymnastiek- en turnvereniging FIT Beilen een demonstratie op de Markt.

„Vooraf had ik stiekem bedacht dat Willem-Alexander en Máxima misschien wel wilden helpen. Dat hadden we al een beetje geoefend. Na afloop hield ik ze staande. Dat mocht eigenlijk niet, we mochten ze niet aanspreken. Ik was een beetje brutaal, haha!”

„Ik vertelde dat de leerlingen de zaterdag ervoor Nederlands kampioen waren geworden en dat ze over een tafel hadden moeten springen. Maar nu we misten we die. Of zij misschien met hun armen de tafel wilden maken? Daar wilden de leerlingen wel een sprongetje over wagen.”

Willem-Alexander schrok volgens Nederhoed van de vraag. „Volgens mij hoorde hij het niet goed en was hij bang dat hij zelf moest springen. Máxima begreep het wel en zei meteen: ‘gaan we doen!’”

Nederhoed hield het koningspaar zo lang bezig dat die het volgende bezoek, een tentoonstelling, op het allerlaatste moment moesten afzeggen. „‘Marry, wat heb je ons aangedaan!’, zeiden de mensen van het museum tegen mij. Daar word ik nog steeds weleens aan herinnerd. Wel altijd met een glimlach hoor.”

Ben Timmermans, eigenaar van bouw- en techniekbedrijf Avitec, ontmoette de koning op 21 mei 2021 tijdens de opening van zonnepark Hollandia bij Nieuw-Buinen.

„Ik herinner me de koning als een heel relaxte vent. Hij was zeer goed voorbereid en ingelezen en maakte een heel ontspannen indruk. Vooraf hadden we een groot protocol gekregen waarin stond hoe alles in z’n werk zou gaan. Daar ging hij gemakkelijk mee om. Dat zorgde voor een relaxte sfeer.”

„Hij stelde luchtige vragen, begon een persoonlijk gesprekje. Daar is hij natuurlijk in getraind, dat snap ik wel. Maar hij doet het wel heel ontspannen.”

Timmermans was aangenaam verrast over hoeveel kennis Willem-Alexander vooraf had opgedaan. „Ook dat hoort er natuurlijk bij, maar hij wist het allemaal wel. Hij wist precies hoe groot het zonnepark was, hoeveel vermogen het opwekte, hij kende de problematiek van de windmolens in de omgeving. Wat dat betreft hoefde je hem niks te vertellen. Hij was zeer goed op de hoogte van wat hier allemaal speelt.”

„Ik vind Willem-Alexander toegankelijker en menselijker overkomen dan Beatrix, meer als iemand van het volk. Ondanks het feit dat hij ook weleens minder positief in het nieuws komt. Maar we zijn allemaal mensen. Iedereen doet weleens onhandige dingen.”

In september 2019 bracht het koningspaar een bezoek aan Zuidwest-Drenthe. Na een druk programma in Hoogeveen, Westerveld en De Wolden eindigden Willem-Alexander en Máxima hun werkbezoek in Meppel. In wijkcentrum De Poele in de Meppeler wijk Haveltermade schoven ze aan bij Hendericus en Delina Sebens-de Jong voor een gesprek. Ze woonden toen vijftig jaar in de Haveltermade en kennen de wijk als geen ander.

Maar tot een goed gesprek over de sociale samenhang in de Haveltermade kwam het volgens echtpaar Sebens-de Jong niet. „Wij kregen van tevoren te horen dat we vanuit onszelf niets tegen het paar mochten zeggen”, zegt Delina „Het is geen gelegenheid om iets zinnigs op touw te zetten. Het is meer je mond houden, luisteren en antwoord geven.” Hendericus: „Of het spannend was om het koninklijk paar te ontmoeten? Nee, het zijn toch heel gewone mensen. Ze hebben toevallig andere voorouders, dat is het enige.”

Hoewel het echtpaar blij is de koning en koningin te hebben ontmoet, hadden ze er meer van verwacht. „Ze waren heel snel weer weg”, zegt Hendericus. „Misschien kwam dat ook wel omdat ik stokdoof ben. Ik kon ze niet altijd even goed verstaan. Dus echt een diepzinnig gesprek kwam er niet. Maar dan hadden ze toch wel met mijn vrouw kunnen praten?

Delina: „Ze gaven mij wel een hand, maar we hebben niet met elkaar gesproken. Dat vond ik echt heel jammer.”

Daar staan ze, 31 mensen op een rij. Dertig uit Noordoost-Groningen en de koning. Het is 7 november 2018. Het Ommelander Ziekenhuis Groningen (OZG) in Scheemda wordt geopend.

Het Sint Lucasziekenhuis in Winschoten en Delfzicht Delfzijl gaan samen verder. Samen knippen de 31 een lint door.

Onder hen bevindt zich ook Linda Froma (53) uit Harkstede (ze woonde toen nog in Appingedam). Voor haar is het een extra bijzondere dag. ,,Mijn vader werkte 30 jaar als nachtportier in het Sint Lucasziekenhuis. Ik ben geregeld bij hem langs geweest en heb nog altijd een speciale band met het ziekenhuis.’’

Groningers die de opening wilden verrichten konden zich ruim van tevoren opgeven. Froma: ,,Ik was blij verrast toen ik werd uitgenodigd. Toen kreeg ik later ook nog een brief dat de koning zou komen. Dat maakt het toch extra speciaal.’’

Ze bewaart goede herinneringen aan die dag. ,,Het was best nog spannend. Van tevoren krijg je instructies wat je wel en niet moet doen en hoe je de koning aanspreekt: met majesteit. Zo wordt er toch een bepaald beeld gecreëerd. Maar het was heel ontspannen. Hij heeft natuurlijk ook de nodige ervaring en nam de tijd, ook na afloop. De koning stond relaxed, informeel met mensen na te praten. Geen poeha of wat dan ook.’’

,,Ook al kan de koning mensen persoonlijk niet helpen; het is belangrijk voor inwoners van het aardbevingsgebied dat ze gehoord en gezien worden’’, zegt Jan Boer (83) uit Leermens. ,,Als het staatshoofd naar je toe komt om je verhaal te horen, doet dat toch iets met je. Hij komt hier niet voor de kat z’n viool mag je verdikkeme aannemen.’’

Boer was zeker 40 jaar actief voor de stichting Dorpshuis Leermens. Ook was hij lid van de Dialoogtafel en aansluitend het Groninger Gasberaad.

De koning bezocht in 2016 het door aardbevingen getroffen dorpshuis Aig’n Heerd in Leermens om te kijken hoe het bevingsbestendig werd gemaakt. ,,Het pand was ernstig beschadigd en was begin 2016 onbruikbaar verklaard. Er is heel veel werk verricht om het dorpshuis weer op te bouwen’’, zegt Boer.

,,We gaven de koning een rondleiding ergens halverwege de verbouwing. De muren waren hersteld, er lagen nieuwe vloeren. De koning stelde goeie vragen. Zo wilde hij weten of nooit overwogen was het pand te slopen en nieuw te bouwen.’’

Na afloop was er een informeel samenzijn met vrijwilligers en het bestuur van het dorpshuis. ,,Of het concreet wat heeft opgeleverd? We waren blij met zijn bezoek dat we als zeer positief hebben ervaren’’, zegt Boer.

,,Ik zou graag weer met ze koffie willen drinken en dan echt bij ons thuis. Ze zijn welkom, dan krijgen ze een dikke knuffel.’’ Zenuwachtig waren ze niet tien jaar geleden: Bert (87) en Jannie Mast (86) uit Groningen. Op 28 mei 2013 startten koning Willem-Alexander en koningin Máxima hun kennismakingstoer langs de twaalf provincies met een bezoek aan Groningen en Drenthe.

,,Och, ze mogen hier wel even een bakkie doen. We zijn gewone mensen die altijd hard hebben gewerkt. Dat zou mooi zijn’’, dacht mevrouw Mast. Ze reageerde op een oproep van DVHN. De krant vroeg lezers om suggesties te doen voor het ‘koninklijk bezoek’. Mevrouw Mast stuurde een mail en was overdonderd toen ze te horen kreeg dat ze bij de koning en koningin aan tafel mochten schuiven. ,,Dat hadden we niet totaal niet verwacht.’’

Het koninklijk echtpaar kwam niet naar De Stoker, de flat bij de Euroborg, waar echtpaar Mast woont. De koffie werd geschonken op het Waagplein in de stad Groningen. Daar schoven ook andere Groningers aan.

,,Wat het meest bijzondere was? Dat je gewoon met ze kon praten. Geen deftigheid, geen afstandelijkheid of kouwe kak. Ze waren belangstellend. Er werd gelachen. En: we hadden natuurlijk koffie met gebak’’, zegt mevrouw Mast die tegen Máxima zei: ,,Ik heb bewondering voor u. Hoe u de hele dag op die hoge hakken kunt lopen. Weet u, zei ze, als ik thuis ben schop ik ze zo gauw mogelijk uit.’’ Bij het afscheid fluisterde mevrouw Mast tegen de koning: doe bist n laive jong. Ik weet niet of hij het verstaan heeft, maar het moest er even uit.’’

Hun personeel dacht al een paar weken dat ze niet goed bij hun hoofd waren. Want waarom in hemelsnaam zouden de stalmuren dríe keer achter elkaar schoon gespoten moeten worden. En waar slaat het op dat alle kozijnen van het kaaspakhuis opeens een frisse lik verf krijgen, de trap wordt gepoetst en het erf van voor tot achter spic en span wordt gemaakt? Boerin Hendrika de Jong uit Tijnje moet er nog om grinniken als ze daaraan terugdenkt. ,,Toen we hen twee weken voor het bezoek vertelden dat de koning en koningin op excursie kwamen, viel alles op zijn plek.”

Twee maanden lang hadden Sietse en Hendrika de Jong en hun kinderen Sytske (destijds 14) en Bauke (destijds 15) met een geheim rondgelopen. Er was een telefoontje geweest vanuit het provinciehuis of ze op hun kaasboerderij De Deelen een buitenlandse delegatie mochten rondleiden. En of ze bij commissaris van de Koning Brok langs konden komen om daar verder over te praten. ,,Sietse naar Leeuwarden. Daar werd gezegd: Wat zouden jullie ervan vinden als de koning en koningin bij jullie op bezoek zouden komen. We gingen door het dak, maar niemand mocht er verder van weten.”

De rondleiding op de kaasboerderij was onderdeel van het streekbezoek aan Zuidoost-Friesland in september 2020, midden in coronatijd. ,,Een militaire operatie”, noemt de boerin de visite van de royals. Want los van dat hun bedrijf er picobello bijligt - ,,alle kazen in het pakhuis lagen kaarsrecht”- komt er ook een batterij aan protocol het boerenerf op.

Het kabinet van de koning, chauffeurs, beveiligers, persoonlijke assistenten; een hele colonne komt langs. De explosievendienst checkt alles en er wordt geoefend met het loopje door de stal. Op de dag van het bezoek staan er dertig journalisten tussen de koeien en kazen en rijdt een delegatie van twaalf auto’s het erf op.

,,Dan denk je wel even: oh, oh, dit wordt wat. Maar toen ze arriveerden en de deur open ging was het direct goed. Ze zijn heel aardig en persoonlijk. Het ijs was direct gebroken.” Wat Hendrika opvallend vond, was de kennis van de koning. ,,Hij zag de Lely-melkrobot staan. ‘Een Nederlands product’, zei hij direct. Goed op de hoogte.” De De Jongs proefden waardering voor de agrarische sector bij Willem-Alexander. Aan Bauke vroeg of hij ook boer wilde worden en de paardenliefde van Sytske deelt ze met de vorst. ,,Hij vindt springen leuker dan dressuur, vertelde hij.”

Het bezoek maakte een onuitwisbare indruk op het gezin. ,,Het gaat er hier nog wekelijks over. Het is echt een hoogtepunt in ons leven, hier kan bijna niks tegenop.”

Toen Silke Boersma zaterdagavond 20 juni 2015 thuiskwam is ze eerst maar eens een uur op de trap gaan zitten. Want wat was haar nou hélemaal overkomen die dag. ,,Ik heb vandaag geschiedenis geschreven”, realiseert ze zich. ,,Er is niemand die dit heeft meegemaakt, dit is een historisch moment.”

Eerder die dag had ze de Keningsswipedei gewonnen. De laatste keer dat de Harddraverij van Friese paarden op het Wilhelminaplein in Leeuwarden onder het oog van de vorst werd verreden was in 1873. Het was destijds koning Willem III, die de Gouden Swipe (zweep) overhandigde. En nu had Silke de prestigieuze prijs uit handen gekregen van koning Willem-Alexander, die daarmee de rijke traditie van zijn voorvaderen voortzette.

De koning bezocht Leeuwarden vanwege het Maria Louise-jaar en had voor het paardenfestijn de vorstelijke muurschildering bij het Oldehoofsterkerkhof onthuld. De toen 25-jarige Silke wist dat ze die dag onder toeziend oog van de majesteit moest presteren. ,,We werden van alle kanten gescreend om vast te stellen dat we geen stiekeme terroristen waren.”

Maar dat ,,die man op de tribune zat” was het minste wat Silke bezig hield. Ze had veel meer zorg over of ze het niet zou verprutsen voor Edelien. De Friese merrie, beter bekend als de Speer van Blessum had zo’n beetje alle draverijen gewonnen en was destijds de snelste Fries op aarde. ,,Deze wedstrijd konden we eigenlijk niet niet winnen.” Silke wist wat haar te doen stond: ,,Ik heb me vier maanden lang helemaal scheel geoefend.”

Op die zaterdag in juni kwam alles samen. Edelien deed haar naam eer aan en spurtte in volle vaart over de zandbaan naar de winst. ,,Dat was met dit paard best logisch, maar in mijn hoofd niet”, zegt Silke die volkomen verrast en ,,hieperdepieper” was toen ze even later de koninklijke Gouden Swipe kreeg van Willem-Alexander. De zichtbaar genietende koning had zijn handen rood geklapt zo mooi vond hij het spektakel. ,,Dat was oprecht en niet gespeeld. Hij heeft volgens mij de dag van zijn leven gehad.” Net als Silke die toch maar mooi geschiedenis schreef en Edelien die met haar inmiddels 22 jaar nog regelmatig als vanouds een sprintje trekt als de Speer van Blessum.

Ze konden net een muizenhapje naar binnen prikken om de grootste trek te stillen. Daarna werd de vuilste vaat van tafel gehaald, alle bestek recht gelegd en even later schoven niemand minder dan Willem-Alexander en Máxima aan bij de bewoners van Nij Bethanië voor een koningsmaal.

Tine Dijkstra (97) herinnert het zich het bezoek aan zorgcentrum Nij Bethanië, waar ze nog altijd woont, nog goed. ,,Voordat ze kwamen, hadden we al een voorproefje gehad. Toen moesten de lepels en vorken weer netjes naast het bord liggen voor de foto’s.” Wat ze aten? ,,Dat weet ik niet meer. We waren veel te druk met praten.”

De vorstelijk visite was onderdeel van het streekbezoek aan Noordwest-Friesland in 2016. Dijkstra en haar buren uit het zorgcentrum wisten dat de royals een hapje met hen zouden mee-eten. ,,We werden van te voren gescreend”, herinnert Dijkstra zich. ,,We kregen een bandje om de pols, dat moesten we laten zien toen we naar de zaal gingen. Iedereen mocht niet zomaar naar binnen.”

Het koningspaar splitste zich op om elk bij twee tafels aan te kunnen schuiven voor een praatje. Dijkstra zat bij Máxima. ,,Ik heb me voorgesteld en heb haar een hand gegeven. Zij stelde vragen aan me.” Waarover het gesprekje ging? ,,Dat zou ik niet meer weten, ze was heel belangstellend.”

Het is bijzonder om de majesteiten te ontmoeten. ,,Een hele belevenis, het was prachtig.” Ze moet er nog altijd aan denken als ze bloembakken op het terrein van Nij Bethanië ziet vol fleurige hortensia’s. ,,Die zijn hier speciaal voor hen neergezet. Daar genieten we nu nog van.”