Als het aan de gemeente en de provincie had gelegen, dan was een deel van de Torenlaan en de Gouverneurstuin de plek geweest voor het provinciehuis, vertelt Bernd Otter. Foto: Marcel Jurian de Jong
Dagblad van het Noorden blikt traditiegetrouw terug op het afgelopen jaar. Vandaag juni. Assen wil bouwen, bouwen, bouwen. Ruim 1.300 woningen maar liefst, in en rond het centrum.
Misschien wel het meest besproken onderwerp dit jaar bij de koffieautomaat: de grillen van de oververhitte woningmarkt. In de Drentse hoofdstad gloort hoop als de gemeente eind juni met het woningbouwplan Assen Centraal komt. Komende tien tot twintig jaar worden 1.300 huizen uit de grond gestampt, in drie gebieden in en rond het centrum.
Sleets winkelhart
Het megaplan moet onder meer het deels sleetse winkelhart, dat door de jaren heen uit elkaar is getrokken als kauwgom, compacter maken. Woningen komen in de plaats van winkels, net als groen. Groeien door te verkleinen en alles met oog voor ‘het Drentse DNA’, is het credo van het gemeentebestuur. Zichtbaar zal Assen de komende twee decennia veranderen, maar dat gaat gepaard met gezond wantrouwen bij Assenaren met historisch besef.
Zoals bij Bernd Otter (68), actief bij de Asser Historische Vereniging, schrijver van historische routes voor stadsgidsen en voormalig stadsverslaggever van het Dagblad van het Noorden. En, zoals hij zichzelf omschrijft, een rasechte Assenaar die ‘de eigenheid van de lokale inwoners begrijpt’. Otter ziet potentie in Assen Centraal, ook vanwege het schreeuwend tekort aan woningen, maar hoopt dat de stad niet verkwanseld wordt. „Dat is in het verleden al vaak genoeg gebeurd.”
Oude en nieuwe stadsgezichten
Otter weet waarover hij spreekt. In 2007 bracht hij samen met Martin Hiemink het boek ‘Assen Verandert: oude en nieuwe stadsgezichten’ uit. Het duo laat hierin aan de hand van meer dan honderd foto‘s zien hoezeer de stad in de afgelopen vijftig jaar is veranderd. Wat dat betreft zijn inwoners wel iets gewend: denk alleen al aan het infrastructuurproject FlorijnAs, de aanleg van vaarroute Blauwe As, de bouw van winkel- en woonkolos Triade en de constante veranderingen van het Koopmansplein. Om maar eens wat te noemen.
Stevig doorstappen zit er niet in tijdens een stadswandeling met de kritische Otter. Om de paar meter stopt de Assenaar, om uit zijn enorme geheugen een verhaal op te diepen. Hier, het Koopmansplein. „Dit is al de vierde of vijfde versie”, lepelt hij op. „Het Koopmansplein en winkelcentrum Triade hebben op geen enkele manier recht gedaan aan de binding met Assenaren.” Een diepe zucht. „Op de plek van Triade was ooit een woonwijk, hè.”
Bakstenen kolos
Otter kan het nog altijd nauwelijks geloven dat die wijk plaats heeft moeten maken voor een bakstenen kolos als de Triade. „Ik vind het erg dat die wijk er vrij rücksichtslos af is geschoven door het toenmalige gemeentebestuur. Zo van: wij maken de stad vrij en ketenjongens en projectontwikkelaars krijgen de vrije hand. Je ziet het resultaat.”
Als plannen overgelaten worden aan projectontwikkelaars, dan komt dat meestal niet ten goede van de Assenaar. Stukje bij beetje zal de stad dan haar unieke karakter verliezen, vindt Otter. Volgens hem ontbeert het in gemeenteplannen ook nu nog vaak aan binding met de inwoners. Dat kan om kleine dingen gaan: het behoud van historische gevels, aandacht voor hoektorentjes („die kenmerken Assen”), maar ook om straatstructuren en herkenbaarheid.
Publiekstrekker van jewelste
Wat dat betreft is het voor de Singelpassage te laat. Ooit de eerste overdekte straat van Nederland, een publiekstrekker van jewelste. „Assen had iets unieks. In deze straat zaten drie slagers, een steenhouwerij, de beste bakker van Drenthe en een kinderwagenparadijs. Kleine winkeltjes van Asser ondernemers. Het is allemaal weg.” Nu is de Singelpassage een weggestopt straatje met enkele dichtgetimmerde gevels. „Het is een voorbeeld van hoe het niet moet”, vindt Otter.
De Singelpassage is vanwege leegstand volop in transitie van winkelstraat naar woonsteeg. Is dat niet een gevolg van de moderne tijd? Gebeurt dit niet overal? Nee, ziet Otter. „Kijk naar Deventer, daar kan het wel. Het stikt daar van de kleine winkeltjes van lokale ondernemers. Maar kennelijke speelt historie geen rol in Assen.”
Wees zuinig met wat je hebt en niet alles wat voor het oog ‘lelijk’ is, hoeft volgens Otter plat. Zoals de voormalige kampeer- en sportzaak Gans, waar nu Boerema Lederwaren zit, aan de Gedempte Singel. „Assenaren waarderen het. Het is aparte bouw, maar het is wel een herkenbaar ijkpunt. Een Assenaar mag nooit verdwalen in zijn stad, ook al is hij veertig jaar weggeweest.”
Groen is volgens Otter ook kenmerkend voor de Drentse hoofdstad. Zoals rondom de Brink, het Drents Museum en de Torenlaan. Maar het had niet veel gescheeld of dit stukje Assen was ook ten onder gegaan aan grote kantoorpanden. „Als het aan de gemeente en de provincie had gelegen, dan was een deel van de Torenlaan en de Gouverneurstuin de plek geweest voor het provinciehuis”, legt hij uit. „In 1969 werd het gedeelte bij het Drents Museum en de rechtbank beschermd stadsgezicht. Gelukkig maar.”
Herkenbaarheid, kleinschaligheid en een fijne, groene omgeving, dat is ook het doel van het huidige stadsbestuur binnen het project Assen Centraal. Half december, een paar maanden na de aankondiging van het plan, krijgt de provinciehoofdstad goed nieuws: het rijk heeft de aanvraag voor een miljoenensubsidie binnen de nationale Woningbouwimpuls goedgekeurd. Assenaren kunnen zich daadwerkelijk op gaan maken voor het volgende mega-bouwplan.
Voordat het zover is, geeft Otter nog wel een waarschuwing. „Zorg ervoor dat de knusheid terugkomt. Daarom ben ik blij met de komst van nieuwe, hogere wanden rondom het Koopmansplein. En als je alles zonder regels overlaat aan projectontwikkelaars, dan gaan knusheid en groen er niet komen.”
Assen Centraal in het kort
Binnen het plan Assen Centraal wil de gemeente de bouw van ongeveer 1.300 woningen realiseren in de binnenstad, de Stadsboulevard en het Havenkwartier. De komende 10 jaar zal het gaan om circa 850 woningen, waarvan 30 procent sociale huurwoningen. In de binnenstad gaat het vooral om transformatie van winkelgebied en leegstaande kantoorpanden. Groen is daarbij het toverwoord: Assen wil meer ruimte voor planten en bomen in verharde binnenterreinen en openbare ruimte, voor een meer parkachtig karakter van de stad, die zo ook beter bestand is tegen klimaatverandering. Parkeren moet zoveel mogelijk in de bestaande parkeergarages en tegelijkertijd met de uitvoering van Assen Centraal worden ook de verbindingen met andere wijken en het groene buitengebied verbeterd.
Woningbouwimpuls
De 4,2 miljoen euro die Assen krijgt voor de bouw van woningen in het centrum is afkomstig van het landelijke Woningbouwimpuls. In Nederland is een groot tekort aan woningen en volgens het demissionair kabinet moeten de komende tien jaar 900.000 woningen bijgebouwd worden. In totaal is binnen het Woningbouwimpuls in drie verschillende ronden al 809 miljoen euro aan 93 verschillende projecten toegekend. Voor 2022 is er 250 miljoen euro vrijgemaakt voor een vierde ronde.
Met de Woningbouwimpuls wil het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties bijdragen aan de totstandkoming van projecten die anders moeilijk of traag van de grond komen, omdat ze een financieel tekort kennen. Het geld kan ingezet worden voor bijvoorbeeld de sanering van vervuilde grond, het uitplaatsen van bedrijven en het aanpassen van toegangswegen. Bedoeling is dat in wijken waarin geld van de Woningbouwimpuls wordt gebruikt, vooral betaalbare woningen voor starters en middeninkomens worden gebouwd.
