75 jaar KLM vliegschool. Hoe Groningen Airport Eelde thuishaven werd van 'onze nationale trots' (en waarom toekomstige piloten soms ook uitwijken naar Oostwold en Hoogeveen)
De KLM Flight Academy op Groningen Airport Eelde. Foto: Marcel Jurian de Jong
De KLM Flight Academy viert 22 september zijn 75-jarig bestaan. Sinds 1954 heeft vliegschool van ‘onze nationale trots’ Groningen Airport Eelde als thuishaven.
,,Kijk, daar komt net een TB-20 aan. Die is aangepast met een stillere propeller en nieuwe uitlaat die het geluid dempt.” Bart de Vries, directeur van de KLM Flight Academy in Eelde, heeft vanuit het kantoor een prachtig uitzicht op het platform waar de lestoestellen van zijn vliegschool parkeren. ,,Mooi toch, niet?”
Het is een zonnige morgen en het is een komen en gaan van lesvliegtuigen. Als het weer goed is, moet je profiteren want de negen eenmotorige toestellen van het type TB-10 vliegen op zicht. De vier TB-20’s zijn iets zwaarder en vliegen op instrumenten en drie Diamonds 42 zijn tweemotorige toestellen waarin in het tweede jaar van de opleiding tot KLM-verkeersvlieger wordt gevlogen.
Sinds de fusie is Eelde de thuishaven
Met zestien toestellen vliegt de KLM Flight Academy nu. Dat was drie jaar geleden nog anders toen alleen het tweemotorige deel op Eelde werd gevlogen en de studenten het eenmotorige deel van hun studie in Phoenix, Arizona in de VS aflegden. Sinds de fusie met de Martinair Flight Academy in Lelystad vorig jaar zijn beslag kreeg, hebben alle toestellen en het personeel Eelde als thuishaven.
Maar zestien lestoestellen is geen unicum voor Eelde. ,,Ik weet nog toen ik hier de opleiding in 1993 volgde dat het platform vol stond met lesvliegtuigen. Ook personeel van de marine en de luchtmacht kregen hier toen de basisopleiding”, zegt De Vries, die naast directeur van de vliegschool al jarenlang verkeersvlieger bij de KLM is.
Het past niet een groots feest op te zetten
De KLM vliegschool bestaat 75 jaar, op 22 september wordt daar bij stilgestaan. Op sobere wijze zegt directeur De Vries. ,,We hebben nog te maken met coronamaatregelen en met KLM hebben we nog een grote uitdaging om ook financieel weer alles op de rit te krijgen. Dan past het niet een groots feest op te zetten. We nodigen relaties uit en vertellen over onze toekomstplannen.”
De vliegschool is een volle dochter van moedermaatschappij KLM. Vlak na de oorlog, in 1946, voorzag toenmalige KLM-directeur Albert Plesman een tekort aan goed opgeleide en gekwalificeerde piloten. Hij dacht dat KLM in 1948 driehonderd vliegers nodig zou hebben, terwijl Nederland er in 1945 maar 52 telde. Vliegers, geoefend in de oorlog die vanuit Engeland en Amerika op jachtvliegtuigen en bommenwerpers vlogen.
De oude kantine van de KLM vliegschool .
Rijksopleiding voor verkeersvliegers
Plesman overtuigde de regering dat de veiligheid in de lucht een verantwoordelijkheid was van het Rijk. Tijdens de ministerraad van 13 november 1945 werd besloten een rijksopleiding voor verkeersvliegers op te richten. De Rijksluchtvaart School (RLS) opende op 1 januari 1946 haar deuren. Op 8 april 1946 startte de eerste cursus met 78 studenten op de militaire basis Gilze Rijen in Noord-Brabant.
De inventaris van de Rijksluchtvaart School werd grotendeels verzameld vanuit de voorraden van Defensie. Het personeel droeg oude pilotenkleding van de Engelse RAF, de leerlingen kregen nieuwe uniformen. Voor de basisopleiding waren in eerste instantie twaalf lestoestellen, zogeheten Tiger Moths, beschikbaar. Dat aantal groeide tot 25.
Door gebrek aan ruimte verhuisde een deel van de opleiding al in 1946 naar vliegbasis Ypenburg bij Den Haag. Maar in 1954 vertrok de Rijksluchtvaart School naar de luchthaven Eelde. Hier was ruimte om te vliegen. In Eelde werd flink gebouwd. Er kwam een hoofdgebouw met bijgebouwen met onder meer een internaat voor de piloten in opleiding. Prins Bernhard verricht in mei 1957 de officiële opening.
KLM nam de vliegschool over
In 1991 werd de Rijksluchtvaart School geprivatiseerd. KLM nam voor het symbolisch bedrag van 1 gulden de vliegschool over en die kreeg de naam KLM Luchtvaart School (KLS). Als zelfstandig bedrijf kon de KLS haar activiteiten uitbreiden naar andere luchtvaartmaatschappijen. Om het internationale karakter van de school te onderstrepen werd de naam gewijzigd in KLM Flight Academy.
De vliegschool maakte ups en downs mee, die gelijk liepen met crisisjaren in de wereld. In die perioden werden soms tijdelijk geen studenten meer aangenomen. Ook nu, met de coronacrisis heeft de KLM Flight Academy het zwaar.
Moederbedrijf KLM moest 4 miljard euro lenen van de Staat om overeind te blijven en de vliegschool heeft begin dit jaar een klas met twaalf leerlingen niet van start laten gaan. ,,Dat scheelt ons twaalf keer 122.000 euro”, rekent De Vries voor, want dat kost de tweejarige opleiding tot verkeersvlieger.
Studenten van de KLM vliegschool bekijken een lestoestel van de Martinair Flight Academy tijdens het officiële moment van de fusie van beide vliegscholen vorig jaar. Foto: Jaspar Moulijn
Per jaar zestig nieuwe studenten
De vliegschool heeft sinds een aantal jaren met KLM afgesproken dat er per jaar zestig nieuwe studenten worden aangetrokken. In goede en slechte tijden. Maar studenten die de komende tijd hun opleiding afronden zijn niet zeker van een baan en komen op de wachtlijst.
Ze mogen hun vliegvaardigheden op de vliegschool bijhouden en volgens hun contract hoeven ze hun studieschuld van 122.000 euro niet terug te betalen als ze binnen vijf jaar geen baan als piloot hebben.
,,Als de coronacrisis grotendeels voorbij is en de luchtvaart weer op 80 procent van het aantal vluchten van voor corona zit, dan verwacht KLM in 2024 weer nieuwe vliegers aan te nemen”, zegt De Vries.
Sinds de vliegschool alle praktijkvluchten op Eelde geconcentreerd heeft wordt er meer gevlogen in de omgeving. Dat leverde sinds maart, toen de vluchten na corona werden hervat, een record aan klachten op van omwonenden. In maart waren dat er 541, terwijl dat een jaar eerder 64 waren en in 2019 slechts 18.
De Vries zegt zich de overlast te realiseren. Met zijn hoofd opleidingen Mark Gerritsen zijn alternatieven bedacht om minder hinder te veroorzaken. Gerritsen: ,,De vliegroutes kunnen we niet aanpassen, daar gaan wij niet over. In overleg met de luchtverkeersleiding vliegen we nu wijdere circuits rond het vliegveld, zodat toestellen minder vaak over Yde komen.''
,,We oefenen ook starts en landingen op de grasbanen van Hoogeveen en Oostwold en soms in Duitsland. Dan hoeft alles niet op Eelde. Noodlandingen trainen we in laagvlieggebieden in de provincie Groningen, maar we proberen die wel te verspreiden. We doen dat dus niet naast een kippenschuur, anders raken de kippen van de leg.”
De Vries: ,,Maar let wel, alles wat we doen past binnen de geluidsruimte die we hebben. En we hebben hier wel een school te runnen.”
De batterijcapaciteit van elektrische vliegtuigen moet omhoog
Groningen Airport Eelde zet voor de toekomt in op elektrisch vliegen. Dat gebeurt eerst met kleine toestellen. Gaan de lesvliegtuigen van de KLM Flight Academy daarin mee?
De Vries: ,,Wij zijn bezig met een Amerikaanse vliegtuigbouwer die volledig elektrische lesvliegtuigen ontwikkelt. De eerste elektrische vliegtuigen die nu vliegen, kunnen nog maar een uur vliegen. Dat is te kort voor ons. De batterijcapaciteit moet omhoog en dat zit er aan te komen.''
,,Ik ben er van overtuigd, voor 2025 vliegen wij voor een deel van de opleiding met elektrische toestellen. Die zijn 70 procent stiller dan de huidige lesvliegtuigen en de onderhoudskosten zijn lager. KLM steunt deze ontwikkelingen van harte, de directie moedigt mij aan dit zo snel mogelijk te realiseren. Als de juiste elektrische toestellen er zijn, bestellen we ze.”
