Van meisje uit Emmen naar zelfbewuste jonge vrouw. Isa Zwart voelt zich in Drenthe gedragen

Avond in Emmen. De theaterzaal van Loods13 in het Rensenpark is uitverkocht voor NEXT. Tijdens de door Erik de Vries van stichting Kunst & Cultuur georganiseerde bijeenkomst worden producties gepresenteerd die met provinciaal geld in elkaar zijn gezet. Zang, muziektheater, spoken word, film, mengvormen – allemaal gemaakt door beginnende kunstenaars.

Van wat passeert, springt Collectief Teder van Isa Zwart en Clé Delphi er bovenuit. Zwart en Delphi zijn naar Emmen gekomen met Cornflakes, no porn flakes, een sprankelende voorstelling waarin twee jonge vrouwen hun seksuele nieuwsgierigheid, verwarring en frustratie bespreken. Het leidt tot zang, dans, puberale verbazing, feministische bevlogenheid en verontwaardiging over het patriarchaat. Dit alles verpakt in een volwassen, veertig minuten durende visueel prikkelende les over, eh, masturbatie door de eeuwen heen.

Zwart en Delphi kennen elkaar van ArtEZ, de hogeschool voor de kunsten in Arnhem. Cornflakes, no porn flakes is hun tweede gezamenlijke voorstelling. Eerder maakten ze samen Heksenhamer, geïnspireerd op het gelijknamige handboek voor heksenjacht uit de 15e eeuw. Delphi komt uit Leusden. De 24-jarige Zwart is geboren en getogen in Emmen.

Eerder op de dag is laatstgenoemde even uit een repetitie weggelopen voor het geven van tekst en uitleg. Over haar muzikale bijdrage aan De kant van Ada bijvoorbeeld, de voorstelling van theatergroep Mevrouw Ogterop naar een tekst van Peter Middendorp. Over haar nevencarrière als (solo)zangeres onder de naam ISZA. Maar ook over I remember, het lied dat haar in 2019 een rol opleverde in de oorlogsfilm Grenzeloos verraad.

Loods13 is vertrouwde grond voor Zwart. Ze deed mee aan Total Loss, het jongerenproject van de theateropleiding, speelde in meerdere voorstellingen en volgde in het Rensenpark een tussenjaar om zich daarna te melden in Arnhem. ,,Ik twijfelde over wat ik wilde, conservatorium of acteren”, blikt ze terug. ,,Ik dacht: muziek blijf ik toch wel doen, dan maar toneelschool. Tijdens het tussenjaar ontdekte ik dat ik niet hoefde te kiezen. Als je iets wilt maken, is er zoveel mogelijk.”

Met Loods13 als opstapje merkte ze dat voor cultuurtalent in Drenthe veel paden openliggen. Zo zong ze op straat haar liedjes tijdens het Gooi Maar In M’n Pet-festival, deed ze mee aan het ontwikkeltraject Drentsch Peil XL en belandde via het project Hit The North met een eigen band op festival Eurosonic. In 2016 stond ze als actrice op klompen samen met ’t Aol Volk in het Atlas Theater. In datzelfde theater won Zwart een jaar later het Drèents Liedtiesfestival met het Drentstalige popliedje Mama see.

,,Dat nummer heeft bijna een half miljoen streams en gaat nog steeds heel goed”, vertelt ze trots. ,,Ik maakte ook Engelstalige nummers en ben in coronatijd daarnaast Nederlandstalig gaan schrijven. Eerst vooral voor mezelf, tot iemand adviseerde die liedjes te delen, omdat ze echt binnenkwamen. Mensen kenden mij vooral van Mamma see. Om met een schone lei te beginnen, heb ik toen mijn naam aangepast.”

Buiten Drenthe presenteert ze zich als zangeres als ISZA. Wel zo handig. ,,Het is niet leuk als je iemand met een Drentstalige popliedje verwacht die vooral alternatieve Nederlandstalige liedjes zingt,” zegt ze. ,,Nu ik klaar ben met mijn studie in Arnhem, wil ik meer werk maken van ISZA. Ik ben bezig met een album, Femina, waarvan nu drie nummers zijn verschenen. Om steeds meer publiek voor mijn muziek te verzamelen volgt de rest stapsgewijs.”

Femina staat voor een concert met theatrale intermezzo’s over hoe het is om vrouw te zijn in een niet altijd vrouwvriendelijke wereld. ,,Tijdens mijn studie ben ik mij in het feminisme gaan verdiepen en hoe de behandeling van vrouwen voortkomt uit een systeem dat door mannen wordt bepaald”, vertelt ze. ,,Voor ik naar Arnhem verhuisde wist ik niet eens dat het woord patriarchaat bestond.”

De titel Cornflakes, no porn flakes verwijst naar een campagne waarmee de Amerikaanse industrieel Will Keith Kellogg onzedelijk gedrag wilde bestrijden. Dankzij financiële steun uit Drenthe hebben Zwart en Delphi de voorstelling, die thematisch verwant is aan Femina, in Emmen kunnen afmaken. ,,Heel fijn, ook omdat het hier ruim en rustig is”, zegt ze. ,,In Arnhem wordt je meer afgeleid.”

Als 16-jarige viel Zwart voor het eerst op in de Loods13-voorstelling Niemand wil in Emmen wonen, luid zingend over sla, sushi en zeewier. Sindsdien heeft ze zich als veelzijdig podiumkunstenaar ontwikkeld. ,,Het is heel leuk om ergens voor ingehuurd te worden, zoals voor De kant van Ada”, zegt ze. ,,Maar ik heb ook mijn eigen muziek, en met Teder ook een eigen collectief. De combinatie is fijn, al heb ik soms het gevoel dat ik overal achteraan loop.”

Ze voelt zich gedragen in Drenthe, zegt ze. ,,Nu ik in Arnhem woon, merk ik dat nog meer. Als ik terugkijk en zie ik hoeveel hulp ik in Drenthe heb gekregen, en nog krijg. Al die talententrajecten… Natuurlijk, er zijn hier ook dingen niet, waardoor je de provincie uit moet. Los daarvan, voel ik dat als mensen in Drenthe iets in je zien, ze je echt willen helpen.”