Delicate sereniteit Arooj Aftab betovert zevende editie Rockit in Groningen

Wat doe je als de koningin van de nacht al voor het vallen van de avond haar romantische en mystieke geur verspreidt? Het festivalpubliek laat zich in de grootste zaal van het cultuurcentrum een uur bedwelmen en hangt muisstil aan de lippen van de 40-jarige Pakistaans-Amerikaanse Arooj Aftab, met delicate sereniteit de grote smaakmaker van deze editie.

Raat Ki Rani zingt ze, het lied van haar meest recente plaat Night Reign. In het Urdu, de taal die Aftab hoofdzakelijk hanteert, verwijst de uitdrukking naar de nachtbloeiende jasmijn, vandaar de bijnaam. Ook zonder de woorden te verstaan of te begrijpen, treft de schoonheid van Aftabs stemgeluid in combinatie met die klassiek Hindoestaanse melodieën regelrecht in het hart.

Ze flikte het eerder, drie jaar geleden tijdens haar eerste bezoek aan Groningen. Toen in triovorm, kort na het verschijnen van Vulture Prince waarmee ze wereldwijd doorbrak en bijna een prestigieuze Grammy Award won. Ditmaal is de intimiteit ingeruild voor het majestueuze Metropole Orkest dat haar prachtig opnieuw gearrangeerde muziek onder leiding van dirigent Jules Buckley zalvend uitvoert en kitscherigheid mijlenver buiten de deur houdt. Mooi ook dat Gyan Riley, min of meer een vaste waarde aan de zijde van Aftab, weer van de partij is en zijn originele, in vervreemdende effecten gedrenkte gitaarklanken laat horen.

Aftab overstijgt met een houding die een gezonde dosis rock-’n-roll in de donder verraadt inderdaad grenzen, zoals ze zelf ambieert. Ze koppelt oude gedichten en erfgoedmateriaal uit Pakistan en Zuid-Azië aan westerse jazz en minimalistische compositietechnieken die ze in haar woonplaats New York leerde. Als de uitmijter Mohabbat is uitgestorven, klinkt minutenlang een daverend applaus, maar de smeekbede om een toegift wordt niet beantwoord. Voor wie deze aftrap van de tournee heeft gemist, zijn er deze week nog een paar kansen elders in het land.

Het is na dit indrukwekkende optreden, waarmee Aftab de tijd even stil laat staan en de eeuwigheid vat, eigenlijk ondoenlijk de kop er weer een beetje bij te krijgen. De bekoring van Saans Lo dreunt nog lang na, haar lied dat oproept vooral diep adem te halen om weer op krachten te komen in moeilijke tijden.

Nog een geluk dat de in Thailand geboren Salin eerder al is meegepakt. Vanaf de drumkruk kijkt ze met een tevreden glimlach naar de muzikanten voor op het podium die de afro thai funk tot leven wekken. Sterk ritme gedreven, zoals ook te horen op het dit jaar verschenen Rammana. Zo vroeg op de middag worden de toehoorders nog niet verleid tot opzwepende dansjes, maar ook deze kruisbestuiving – Azië ontmoet Afrika – is raak.

Het is precies wat Rockit zo graag wil, de randen opzoeken van jazz en de toekomst horen. Artiesten zien flirten met rock, punk, geïmproviseerde en elektronische muziek en technieken uit de klassieke muziek. Zo is het vanaf het begin in 2017 toen icoon Herbie Hancock persoonlijk zijn zegen gaf aan het festival waaraan zijn markante hit Rockit zo fraai verbonden is. Dit alles met dank aan North Sea Jazz waarmee de programmeurs van SPOT Groningen samenwerken en zo het Noorden, om de hoek van het Prins Claus Conservatorium, een jazzfestival geven dat meetelt.

Vanaf die eerste editie waren er oesters en die vind je niet tijdens het ook al zo succesvolle festival TakeRoot dat vorige week nog drieduizend americanaliefhebbers samenbracht. Het zegt iets over de samenstelling van het publiek waarop wordt gemikt. En waar tijdens TakeRoot toch vooral een muzikale traditie wordt voortgezet en er sprake is van meer conservatisme, ligt het speelveld tijdens Rockit volledig open en zijn de muzikale grenzen er tot middernacht alleen om te verleggen. Des te meer opvallend dat de bezoekers die het avontuur verkiezen overwegend ouder zijn dan een week eerder in hetzelfde gebouw.

Goed, met zo’n Dave Holland zie en hoor je de geschiedenis van meer dan een halve eeuw pure jazz. De Engelse contrabassist deed het eind jaren zestig al met Miles Davis, onder meer op Bitches Brew, en toont in triobezetting op zijn 79ste aan een klasbak te zijn, scherp en bij de les. Met zijn geprezen Jumpin’ In gaat hij eruit.

Het is overigens opletten geblazen terwijl langs de podia wordt gedwaald. Voor je het weet denk je even dat Avishai Cohen er merkwaardig uitziet tot blijkt dat Makaya McCraven zijn plek in de grote zaal heeft ingenomen. Gevolg van Cohens vertraging en misschien heeft dit nadeel wel zijn voordeel, want drummer en bandleider McCraven overtuigt met overrompelende grooves waarbinnen alle ruimte is voor improvisatie. En wat horen we de Franse Amerikaan op serieuze toon uitleggen voordat hij Sweet Stuff inzet? ,,Improvisatie is eigenlijk gewoon de expressie van een natuurlijke staat van zijn.”

Het is nog net geen ,,free your mind and your ass will follow” zoals George Clinton het ooit zong. En hoorden we het nou goed in de wandelgangen? Was een jonge Snoop Dogg hier op deze plek, begin jaren negentig, echt een van de vele gasten tijdens dat legendarische funkfeest van hogepriester Clinton? Nooit geweten.

Zo’n kleurrijke pionier Clinton hadden we als ongeleid projectiel deze editie nog wel kunnen gebruiken, want hoewel er aan experiment geen gebrek is tot in de kleinste zalen, echt gek of bezeten gierend over de randjes gaat het niet. Of je moet de virtuositeit van jazzpianiste Japanse Hiromi Uehara ook als een soort gekte beschouwen. Met haar band Sonicwonder strooit ze razendsnel en energiek met motiefjes die even snel opduiken als weer verdwenen zijn.

Hoewel, wat is gek hè? Dat er een kooksessie plaatsvindt tijdens het openingsoptreden van Immanuel Wilkins hoor je pas achteraf. Zoals ook op horen van moet worden vertrouwd als het gaat om enig politiek activisme dat is gekoppeld aan experimenteerdrift (het Utrechtse .Multibeat, de Engelsman Alabaster DePlume).

Dat van alle 21 acts op deze op een na drukst bezochte Rockit-editie de Brit Reuben James misschien wel de meeste kans heeft op een gouden toekomst als soulvolle popster maakt hij nog niet helemaal waar. Maar als hij er eens goed voor gaat zitten en neerzet wat hij op zijn speelse Big People Music laat horen, kan het niet anders dan dat we hem op grotere podia terugzien.