Het ‘Adele Project’ met zangeres Jolanda Knecht draait al ruim 10 jaar met veel succes. Foto: PR
Tributebands blijven ongekend populair en trekken volle zalen. Treasure won deze maand de SBS6-talentenjacht The Tribute: Battle of the Bands met muziek van Bruno Mars. Maar hoe ver mogen deze bands eigenlijk gaan? Kunnen ze zonder problemen andermans muziek spelen of een vergelijkbare naam gebruiken? Vijf vragen, vijf antwoorden.
Mag je zomaar nummers van een bekende artiest live spelen?
Ja, maar er zitten regels aan. Muziek valt onder het auteursrecht, waardoor componisten en tekstschrijvers recht hebben op een vergoeding wanneer hun werk ergens wordt uitgevoerd. In Nederland regelt Buma Stemra deze vergoedingen.
Tributebands hoeven niet persoonlijk toestemming te vragen, zolang de locatie een licentie heeft. Bij optredens in theaters, cafés en op festivals wordt de vergoeding via Buma Stemra verdeeld onder de rechthebbenden. Organiseert een tributeband zelf een concert? Dan moet die ook zelf de rechten regelen en betalen.
Mag een band een naam kiezen die lijkt op het origineel?
Dit hangt af van het merkenrecht en de kans op verwarring bij het publiek. Veel grote artiesten registreren hun naam en logo als handelsmerk, waardoor anderen deze niet commercieel mogen gebruiken zonder toestemming.
Zo is het iconische tonglogo van The Rolling Stones strikt beschermd en verboden voor gebruik door tributebands. Dit merkenrecht geldt overigens niet alleen in de muziekwereld; in 2020 moest de Groningse bierbrouwer Martinus stoppen met de verkoop van speciaalbier met het Stones-logo, dat ter ere van de expositie Unzipped in het Groninger Museum was geproduceerd.
Namen zoals ‘A Tribute to Adele’ of ‘The Music of Adele’ zijn doorgaans toegestaan, omdat die duidelijk maken dat het om een eerbetoon gaat. Maar titels als ‘Adele Experience’ of ‘Adele Live’ kunnen misleidend zijn en juridische problemen opleveren. Sommige artiesten grijpen in, terwijl anderen tributebands juist omarmen. Zo draait het ‘Adele Project’ met zangeres Jolanda Knecht al ruim tien jaar met veel succes. Naamskeuze blijft dus een grijs gebied.
Hoe zit het met opnames en streaming?
Covers live spelen is één ding, een opgenomen versie uitbrengen is juridisch ingewikkelder. Dit valt onder mechanische reproductierechten, die in Nederland via Stemra (onderdeel van Buma Stemra) worden geregeld.
Wil een tributeband andermans muziek uitbrengen op cd, vinyl of streamingdiensten zoals Spotify, dan moet daarvoor een licentie worden aangevraagd en een vergoeding worden betaald. Dit geldt ook voor alternatieve versies, zoals akoestische arrangementen of remixen.
De band MainCourse bracht in januari een cd uit met muziek van Bee Gees. Foto: Set Vexy
Op YouTube en sociale media wordt dit automatisch gecontroleerd via Content ID, een systeem dat herkent wanneer auteursrechtelijk beschermde muziek wordt gebruikt. Dit kan ertoe leiden dat de advertentie-inkomsten naar de rechthebbenden gaan, de tributeband geen inkomsten uit de video ontvangt of dat de video wordt geblokkeerd en verwijderd.
Kan een originele artiest optreden tegen een tributeband?
Ja, vooral als een tributeband te sterk op het origineel lijkt in naam, visuele stijl of promotie. Dit kan juridische gevolgen hebben onder het merkenrecht, portretrecht of oneerlijke concurrentie.
Een bekend voorbeeld is de Britse tributeband Pearl Jamm, die in 2021 door de echte Pearl Jam werd gesommeerd zijn naam te wijzigen. Om een rechtszaak te voorkomen, ging de tribute-act uiteindelijk verder als Legal Jam.
Legends Remastered - The Music Of Queen staat op 10 april in Theater de Koornbeurs, Franeker. Foto: PR
Ook ABBA’s management treedt geregeld actief op tegen tributebands die ‘ABBA’ in hun naam gebruiken. ABBA The Music, met topmusici uit Nederland, heeft dan weer officiële toestemming. Elvis Presley Enterprises stelt eveneens strenge eisen aan Elvis-imitators: zij moeten betalen voor een licentie om de titel ‘Elvis Tribute Artist’ te mogen gebruiken.
Artiesten kunnen naar de rechter stappen als ze vinden dat een tributeband hun naam of imago schaadt. Zo klaagden rechthebbenden van de funkband Earth, Wind & Fire in 2023 de tributeband Earth, Wind & Fire Legacy Reunion aan voor het onrechtmatig gebruiken van de naam en het logo. In 2024 stelde de rechter de originele band in het gelijk.
Verdienen de originele artiesten hier eigenlijk iets aan?
Hoewel een tributeband zelfstandig optreedt, profiteert de originele artiest meestal indirect via meerdere inkomstenbronnen. De belangrijkste is dus het auteursrecht, waarbij componisten en tekstschrijvers een vergoeding ontvangen wanneer hun muziek wordt gespeeld. Ook de opbrengst van de mechanische rechten kan aanzienlijk oplopen.
Treasure, met gitarist Dominggus Pfaff uit Groningen, won begin maart ‘The Tribute: Battle of the Bands’. Foto: Ed Leatemia
Als een tributeband een naam gebruikt die (te) sterk lijkt op die van het origineel, kan de originele artiest licentiekosten eisen of juridische stappen ondernemen op basis van het merkenrecht. De exacte inkomsten verschillen per situatie, maar bij artiesten met meerdere actieve tribute-acts wereldwijd kan dit oplopen tot tien- of zelfs honderdduizenden euro’s per jaar.
Optredens
De komende tijd staan weer talloze optredens van tributebands en -acts gepland in Noord-Nederland. Een kleine greep: 27/3 Bee Gees by MainCourse in Atlas, Emmen (+ 28/3 Geert Teis, Stadskanaal, 9/4 De Molenberg, Delfzijl, 5/5 De Lawei, Drachten, 11/5 Bonte Wever, Assen, 11/6 De Tamboer, Hoogeveen, 14/6 Hello Festival, Emmen, 19/6 Martiniplaza, Groningen); 5/4 ABBA The Music in De Klinker, Winschoten (+ 14/6 Martiniplaza, Groningen); 10/4 Legends Remastered – The Music Of Queen in Theater de Koornbeurs, Franeker (+ 8/5 Posthuis Theater, Heerenveen, 9/5 vanBeresteyn, Veendam); 17, 18 en 19/4 The Tribute, Live in Concert (tributes aan Bruno Mars, Adele, Tom Jones en AC/DC) in Ziggo Dome, Amsterdam; 9/5 Legends of Rock Tribute Tour (tributes aan The Eagles, Fleetwood Mac, Johnny Cash) in Bonte Wever, Assen; 31/5 Adele Project in Martiniplaza, Groningen; 27/9 Legends of Rock Tribute Festival XL (tributes aan AC/DC, Queen, Iron Maiden, Guns N’ Roses, Red Hot Chili Peppers. Bon Jovi, Pearl Jam en Foo Fighters) in WTC Leeuwarden.
