De vrijheid van de jazz brengt Groningse trompettist Joep van Rhijn tot K-pop in Zuid-Korea

Hoe komt een jazzmuzikant in Zuid-Korea terecht? Dat Aziatische land associeer je niet meteen met geïmproviseerde muziek. Toch is er zéker een jazzscene, legt Joep van Rhijn uit.

,,Het land is nog niet zo heel lang ‘open’. Maar Zuid-Korea kent veel Amerikaanse invloeden, omdat er nog steeds Amerikaanse legerbases zijn. En in het kielzog van die Amerikanen is er ook jazz. Je zou in Korea kunnen spreken van inmiddels de tweede, of misschien al wel derde generatie jazzmuzikanten.’’

Van Rhijn (1984), opgegroeid in Noordbroek, leerde een aantal van die jonge Koreaanse musici kennen tijdens zijn studie aan het Prins Claus Conservatorium in Groningen.

,,Ze zouden misschien wel naar Amerika willen, waar de jazz vandaan komt. Maar het is nogal duur om daar te studeren. Groningen is veel ‘budgetvriendelijker’, terwijl ook hier Amerikaanse muzikanten lesgeven in het programma New York comes to Groningen. In Korea is dit wel bekend.’’

,,Ik heb eens een van mijn Koreaanse medestudenten geholpen met verhuizen. Sindsdien zat ik, zeg maar, in ‘de Koreaanse scene’ en deden we veel dingen samen’’, vertelt Van Rhijn verder. Hij verhuisde zelf na zijn opleiding naar Amsterdam. In het westen van het land speelde hij in bands als The Jig en de Rotterdam Ska Jazz Foundation, waarmee hij tevens door Europa tourde.

Ondertussen zocht hij geregeld zijn vrienden in Zuid-Korea op. ,,Omdat het een lange en kostbare reis is, ging ik vaak meteen voor 2 maanden en trad er ook op.’’ In 2012 vestigde hij zich er definitief.

Inmiddels woont hij met zijn gezin even buiten Seoul. In die miljoenenstad zijn de meeste jazzclubs, theaters en festivals, waar Van Rhijn regelmatig optreedt. Met zijn Koreaanse bands heeft hij al diverse cd’s opgenomen.

,,Het is een heel dynamisch land’’, zo omschrijft hij Zuid-Korea, waar sinds de eerder genoemde ‘opening’ dingen heel snel veranderen.

En soms gaat het niet helemaal goed, geeft Van Rhijn toe, wanneer de recente situatie rond de president even aan bod komt. Die riep ‘zonder uitleg’ de noodtoestand uit, om op die manier de oppositie buitenspel te kunnen zetten. ,,Aan de massale protesten kun je zien hoe saamhorig de bevolking is en hoezeer de mensen betrokken zijn bij de democratie van hun land.’’

Op zijn website staat dat Van Rhijn naast het spelen en componeren van jazz ook bijdraagt aan traditionele Koreaanse muziek en zelfs aan K-pop. Is die populaire muziek niet heel erg ‘plastic’?

,,De pianist met wie ik onlangs een nieuwe jazz-cd opnam is ook producer bij popartiesten als Paul Kim. K-pop is vaak elektronisch, inderdaad. Maar hij voegt er akoestische instrumenten aan toe, zoals een blazerssectie of strijkers. Daarmee creëert hij een andere sfeer binnen die muziek.’’

Het nieuwe album met pianist Yoonseung Cho heet Between fact & fiction. ,,Het gaat tegenwoordig vaak over feiten en fakenieuws. Vooral in het snel veranderende Zuid-Korea zie je een grote kloof ontstaan tussen de generaties. De ouderen houden vast aan tradities en halen hun nieuws van een andere plek dan de jongeren. Ieder zit daardoor in zijn eigen bubbel. Vertaald naar mijn muziek laat ik horen dat ik van transparantie houd en tegelijk van de vrijheid van de jazz. Het liefst speel ik in kleine overzichtelijke bezettingen met duidelijke composities, waarin toch ruimte is voor die vrijheid.’’

Die duidelijkheid zit ook in Van Rhijns klare spel en pure toon. Hij is beïnvloed door bekende jazzmuzikanten als Miles Davis en Enrico Rava, maar hij noemt ook namen als Tom Harrell en Ack van Rooyen. Zij bespelen de bugel, waarvoor Van Rhijn op dit nieuwe album ook gekozen heeft.

,,Het geluid is ronder’’, legt hij uit. ,,Wanneer je op twee instrumenten speelt en je na een tijdje gaat wisselen, moet je dat tweede instrument eerst altijd even warm spelen. Tegenwoordig begin ik op de bugel en wissel ik eigenlijk niet meer. Blijkbaar kies ik voor dat warmere geluid.’’

Opvallend zijn verder de Nederlandse titels op de cd, zoals Vergane glorie, Zweefmolen en Vertier. De muziek klinkt soms wat nostalgisch. Is dit heimwee naar zijn geboorteland?

,,O, nee hoor. Maar meestal zeg ik niet zoveel op het podium. Nu heb ik een reden om aan het publiek uit te leggen wat die titels betekenen en wat er achter de muziek zit.’’

Van Rhijn komt jaarlijks een poosje met zijn gezin naar het Noorden – al is het maar om de kinderen wat Nederlands te laten oppikken. Ondertussen kan hij zelf zijn oude contacten bij het conservatorium aanhalen en soms eens optreden, zoals volgend weekeinde in de kerk van Feerwerd.

Daar staat hij met speelmaten van weleer, met wie hij tijdens zijn studie op elk jazzpodium in de stad te vinden was: gitarist Joost van der Beek en bassist Ronald Jonker. Ook hier een kleine en ‘heldere’ bezetting.

,,Het zijn jongens met ‘open oren’ en ze zijn thuis in iedere jazzstijl. Ieder jaar leren we bij en worden we beter. Ook nummers van de nieuwe cd zullen aan bod komen.’’