Steven Kamperman speelt kleurrijke filmmuziek met Esat en Hamid: 'Ze zijn een geschenk uit de hemel en van wereldklasse'

Steven Kamperman uit Utrecht speelde meer dan tien jaar samen met zanger en componist Behsat Üvez (1959-2013) uit Groningen. Ze maakten furore met hun band Baraná, waarbij ze muziek uit het Midden-Oosten combineerden met improvisatie. En sinds kort speelt klarinettist Kamperman opnieuw met een Groninger, bassist Esat Ekincioğlu, in wederom een bijzonder project: de livemuziek bij de film De avonturen van prins Achmed (1926). Het is de oudst bewaard gebleven animatiefilm, gemaakt door de Duitse Lotte Reiniger.

Kamperman (1970) schrijft wel vaker muziek bij zogenaamd ‘stille’ films. ,,Duitse expressionistische films uit de jaren 20 van de vorige eeuw hebben mijn voorkeur. Berlijn was indertijd hét culturele centrum. Toen ik weer eens op zoek ging naar een nieuwe film, ‘struikelde’ ik als het ware over deze Die Abenteuer des Prinzen Achmed. De animatie had een andere sfeer dan die eerdere speelfilms, maar ik was meteen gefascineerd. Het is een film van bijna 100 jaar oud met geknipte silhouetten en heel intens gekleurde achtergronden. Al bij het zien van de eerste beelden, moest ik metéén aan Behsat denken en de muziek die we met Baraná maakten. Die ‘wereldjazz’ zou geweldig passen bij deze animatiefilm vol verhalen uit Duizend-en-een-nacht.’’

Sinds het afscheidsconcert in Groningen ter ere van zijn overleden kompaan Behsat Üvez had Kamperman niet meer zulke muziek gespeeld. Hij richtte zich weer meer op de jazz, bijvoorbeeld met Het Orgel Trio en met draailierfenomeen Valentin Clastrier. ,,Toch heb ik ongelofelijk veel van Behsat geleerd en was ik zonder hem niet de muzikant geworden die ik nu ben.’’

Naast de ins en outs van de Turkse muziek die Üvez hem bijbracht, roemt Kamperman hem vooral vanwege diens enthousiasme. ,,Ik was, zeg maar, een klassiek kritische Nederlander, van: ‘eerst zien, dan geloven.’ Ik wilde van tevoren weten, of iets goed is. Van Behsat heb ik geleerd om enthousiast bezig te zijn, en vandaaruit te creëren. Als je alleen maar kritisch blijft, kom je nergens. Dat enthousiasme van Behsat blijf ik ook overal verspreiden.’’ Het is terug te horen in de spontaan klinkende muziek die Kamperman samen met Esat Ekincioğlu en de Rotterdamse snarenspeler Hamid Reza Behzadian bij de film gemaakt heeft.

Esat Ekincioğlu is afkomstig uit Turkije en heeft in Groningen gestudeerd aan het Prins Claus Conservatorium. Kamperman ontmoette hem voor het eerst tijdens de ZomerJazzFietsTour in 2020. ,,Ik was gekoppeld aan Esat. Het was in coronatijd en we speelden in een bedstee!’’, herinnert Kamperman zich weer. Hij was direct onder de indruk en dacht: ,,Met deze jongen wil ik nog eens iets samen doen. Ja, na Behsat had ik wéér een parel in Groningen ontdekt.’’

Het andere bandlid Hamid Reza Behzadian zag hij eens optreden in Utrecht. ,,Hij komt uit Iran en heeft in Rotterdam Indiase muziek gestudeerd. Ik was getroffen door zijn frasering en muzikaliteit. Echt té gek. Dus toen ik die animatiefilm zag en aan de muziek van Baraná moest denken, wist ik ook meteen met wíe ik wilde gaan spelen: Esat en Hamid.’’

,,Weet je wat helemaal een mirakel is: tien jaar nadat ik met Behsat gespeeld heb, tref ik nu weer een ‘Esat’ en een ‘Behzad’, in de achternaam van Hamid. Het heeft zo moeten zijn’’, merkt Kamperman verwonderd op.

In de animatie beleeft de hoofdfiguur Achmed avonturen in verschillende contreien. Zo komt hij vanuit de Arabische wereld in China terecht. Dat geeft inspiratie voor allerlei muzikale sferen.

,,We spelen geen traditionele Turkse muziek of Perzische volksmuziek, maar hebben gezocht naar een klankenwereld op zichzelf, waarin verschillende elementen en stijlen samen komen. Het kan soms best groovy worden, of zelfs rock-achtig.’’ Dan is hij aan het juiste adres bij Esat Ekincioğlu, die met zijn AVA Trio ‘jazz uit een denkbeeldig mediterraan land’ maakt. ,,Hij heeft op bas zo’n zeggingskracht. Het kan experimenteel zijn, maar het is altijd alsof Esat via zijn instrument met je praat.’’

,,Ook wat Hamid uit zijn resonantiegitaar en lapsteel haalt, is fenomenaal. Met allerlei vervormingen is het soms net Jimi Hendrix. Hamid heeft tijdens dit project zozeer zijn grenzen verlegd, dat hij niet alleen nieuwe technieken ontwikkeld heeft, maar daardoor ook nieuwe spieren, merkte hij eens op. En hij speelt ook nog eens fantastisch blues op de mondharmonica.’’

Kamperman is zeer ingenomen met zijn twee medespelers: ,,Schrijf op: Esat en Hamid zijn een geschenk uit de hemel en van wereldklasse. Hun spel heeft een ongelofelijke diepgang waarmee ze zo’n rijke klankenwereld creëren. Daar geniet ik echt van.’’

Weet hij dat Behsat Üvez destijds in een interview vergelijkbare woorden zei over Kamperman? Ook zulke bevlogen observaties lijken te zijn doorgegeven. ,,Behsat zit in mijn hart. Hij was iemand die ergens voor stond en zoveel mensen geïnspireerd heeft. Hij heeft mij zelfvertrouwen gegeven.’’

Er is ook een cd gemaakt. Daar is gekozen voor een aantal nummers, geïnspireerd op de livemuziek. ,,Sommige scènes duren in de film maar een tiental seconden. Op de cd kunnen die uitgerekt zijn tot meerdere minuten.’’

Het album volgt de animatie in grote lijnen, maar is dus niet een een-op-een weergave van een optreden. ,,Nee, daarvoor is die livemuziek te sterk verbonden met de film. Die moet je echt samen zien en horen. De animatie bevat veel spektakel en prachtige details. Dat moet je echt beleven. Ik hoop dat je verrast raakt door de film, en dat je na afloop weer de mooie kanten van het leven ziet. Ook al zou het maar voor even zijn.’’