The Beatles: George Harrison, Paul McCartney, John Lennon en Ringo Starr. Foto: ANP/ EPA
Om 3 uur ging hij in première: de ‘nieuwe’ single van The Beatles. Met behulp van AI-techniek werd een achtergelaten demo van John Lennon (vermoord in 1980) afgemaakt. De hamvraag: is het wat?
Wie de website van muziekwinkel Plato opent, zal zien dat de bovenste helft gevuld is met alle ‘formaten’ waarin de nieuwe Beatles-single Now And Then verkrijgbaar is. Op rood, zwart en doorzichtig vinyl, als 12-inch, als cd-single en zelfs op een cassettebandje. Het draait platenmaatschappij Universal dus niet alléén om de artistieke waarde, zullen we maar zeggen.
Maar dat kort na het verschijnen van het bejubelde Rolling Stones-album Hackney Diamonds de aandacht alweer is verlegd naar ‘concurrent’ The Beatles – dát is natuurlijk wel geestig. Zelfs na zes decennia geldt blijkbaar nog altijd het principe ‘baas boven baas’.
John Lennon nam in 1978 thuis, in New York, een demoversie op van Now And Then. Jaren na Lennons gewelddadige dood in 1980 gaf weduwe Yoko Ono het cassettebandje met de opname aan Paul McCartney. Die wist in 1995 twee andere nummers op het bandje, Real Love en Free As A Bird, samen met de overige Beatles George Harrison en Ringo Starr, tot volwaardige songs te bewerken. Met het matig opgenomen Now And Then lukte dat minder, omdat Lennons pianospel herhaaldelijk zijn zang in de weg zat.
Kunstmatige intelligentie
Het is fascinerend hoever de techniek inmiddels is voortgeschreden. Documentairemaker Peter Jackson maakte gretig gebruik van kunstmatige intelligentie (of Artificial Intelligence, AI). Net als bij de productie van Get Back, de in 2021 verschenen documentaireserie over de totstandkoming van het Beatles-album Let It Be uit 1970. Het komt erop neer dat in de geluidsopnamen de verschillende instrumenten van elkaar gesplitst kunnen worden — op die manier is elk spoor te bewerken tot het kristalhelder klinkt.
In die zin is Now And Then een kunststukje van formaat. De ballad behoort zeker niet tot het beste werk uit het roemrijke Beatles-oeuvre, maar het nummer – met een door Giles Martin (zoon van de iconische Beatles-producer George Martin) geschreven strijkarrangement – is beatlesquer dan Free As A Bird en Real Love. Die kregen een nogal sterk ELO-stempel opgedrukt door producer Jeff Lynne.
De meningen zijn wel wat verdeeld. Martin, groot fan, die ook nog eens alles van The Beatles weet: ,,Ik vind het echt heel mooi. Sterk liedje. Gek genoeg wel meer McCartney- dan Lennon-achtig door een paar mooie akkoordwisselingen. De refreinen zijn echt The Beatles. Maar een coupletje minder (het tweede zou ik zeggen) had gekund.”
‘Iets doods’ en ‘echt ontroerend’
Job, ook groot Beatlesfan, maar minder goed onderlegd dan Martin: ,,Ik vind het geluid wel erg massief, een beetje glad ook. En die stem van John Lennon, ik weet het niet. Razendknap dat ze dit ervan hebben kunnen maken, maar er zit iets doods in. Misschien komt dat ook omdat ik weet dat ze AI hebben gebruikt om hem op te poetsen. Ik heb nu drie keer geluisterd en het doet me eerlijk gezegd nog niet veel.”
Martin na nog een paar keer luisteren, in de trein onderweg naar Hoogeveen: ,,Het is misschien een beetje dichtgesmeerd, dat kan ik nauwelijks beoordelen hier. Maar ik vind het wel echt ontroerend. Uitkijkend op voorbijglijdende herfstbomen, in een bomvolle trein, een nieuw Beatles-nummer beluisteren. Nooit gedacht dat dat ooit nog zou gebeuren. Ook leuk voor The Analogues dat ze weer eens een nieuw liedje kunnen instuderen!”
Het allerbelangrijkste is natuurlijk de emotionele waarde van deze song. Een laatste samenwerking van de vier meest invloedrijke popmusici uit de muziekgeschiedenis, van wie er twee niet meer leven en twee de 80 reeds ruim zijn gepasseerd. Zoiets is niet in geld uit te drukken – zelfs niet door een op kapitaal beluste platenmaatschappij.