Met Angie en Flappie door de popgeschiedenis. ‘Ik ben twee weken bezig geweest met ‘Margootje’ van Wim Sonneveld’

December is lijstjestijd. Dat popmuziek de beste bron blijft voor vrolijke discussies over lijstjes, blijkt wel als John Schoorl en Paul Onkenhout, die twee boeken schreven over liedjes met namen in de titel, liefkozend ’namenliedjes’, erachter komen dat er in die bijna 800 bladzijdes geen nummer van The Clash is opgenomen. Of Ella Fitzgerald. Of M.I.A. „Shit!’’

John en Paul, beiden werkzaam bij de Volkskrant, komen er eind jaren 80 achter dat ze allebei Rubber Soul het beste album van The Beatles vinden. Paul: „Het is het alle twee, de jonge Beatles en de volwassen Beatles. Dat maakt die plaat zo goed.’’ John: „Er staat geen slecht nummer op. Op Revolver staat dat irritante sitargejengel van Love You To.’’

Enfin, de discussie over popmuziek werd in die tijd geboren. Journalistiek dreven ze uit elkaar, maar tijdens de coronaperiode vonden ze elkaar weer. „We moesten het onszelf even aangenaam maken’’, zegt Paul. „En zo ontstond de reeks De Vijfde Beatle, een reeks artikelen over mensen die zich in de periferie van The Beatles bevonden.’’

John: „Paul schreef in zijn sportartikelen eens in de zoveel tijd dat de voetballer George Best de vijfde Beatle was en daar kwamen heel veel reacties op. Boze mannen die schreven dat George Martin of Pete Best de vijfde Beatle was. En ik was sowieso van mening dat de ware Vijfde Beatle Jimmie Nicol heette. Wij vonden die discussie zo grappig dat we er een reeks over schreven.’’

Zo werden er 64 zeer uiteenlopende Vijfde Beatles geselecteerd; van geijkte namen als Billy Preston en Brian Epstein tot wat minder voor de hand liggende namen als Johan Cruijff, Brigitte Bardot en Cassius Clay, allen met een goede reden waarom ze tot het gilde van Vijfde Beatle behoorden. Maar ook Vijfde Beatles raken op.

„Na een lang cafébezoek, kwamen we op namenliedjes als volgend project voor in de krant’’, zegt John. „Daar zijn tienduizenden voorbeelden van: Angie, Peggy Sue, Ben, Suzanne, Jolene, Flappie.’’

De mannen hebben een aantal regels: een ’namenliedje’ mag alleen maar een naam in de titel hebben. Dus geen Come On Eileen, Lady Madonna of Belle Hélène. Bovendien moet er wat over te vertellen zijn.

John: „Ik vond Bernadette van The Four Tops een geweldig nummer, maar ik kon er niets boeiends over vinden. Tot ik ergens op het internet vage linernotes vond van een boxset. Ik heb de schrijver gemaild en kreeg ze opgestuurd. Ik kwam er op die manier achter dat de drie schrijvers van de song, Brian Holland, Lamont Dozier en Eddie Holland alle drie met een Bernadette gedatet hadden.’’

Dat er voor één zo’n verhaal veel research gedaan wordt, onderschrijven ze.

Paul: „Boekenkasten vol. Ik heb de verzamelde liedteksten van Kamagurka staan.’’

John: „Ik heb een boek gekocht over Lana Del Rey, vanwege haar nummer Carmen. Wat moet ik met een boek over Lana Del Rey?’’ Toch is het ook heerlijk om je te verliezen in zo’n verhaaltje. „Ik ben twee weken bezig geweest met Margootje van Wim Sonneveld’’, zegt Paul lachend.

In het tweede boek dat net verschenen is met de gebundelde artikelen, onder de naam Haar Naam Was Lola, ontstaat op deze manier een alternatieve geschiedenis van de popmuziek. Over Loddy Lo van twistkoning Chubby Checker bijvoorbeeld. Dat gaat over een 20-jarige confectieverkoper uit Haarlem. In 1962 werd Catherina Lodders uitgeroepen tot Miss World. In een interview vertelde dat ze ’zowel van Bach, Beethoven als van de twist’ hield.

Een jaar later liepen de Haarlemse confectieverkoper en Chubby Checker elkaar in Manilla tegen het lijf. Al snel stond Chubby Checker op de stoep van de familie Lodders op de Vondelweg in Haarlem-Noord om haar hand te vragen.

„Het mooie van namenliedjes is dat het de grote geschiedenis van de popmuziek als kompas van de samenleving vertelt. Als we als thema ’het weer’ hadden gekozen, had dat niets gezegd over hoe de samenleving ervoor had gestaan op dat moment, want regenen doet het altijd.’’

In het boek zijn het vooral mannen die over vrouwen zingen. Simpelweg omdat de popmuziek in het verleden gedomineerd werd door mannen. Tegenwoordig zijn het vrouwen die bovenaan de hitlijsten staan, maar een trendbreuk is nog niet te zien. „Mannen zingen een ode aan een vrouw. Maar vrouwen zingen niet zo gauw een ode aan een man. Misschien is dat te expliciet?’’ vraagt John zich af. „Of’’, zegt Paul, „misschien zijn mannen gewoon eikels en verdienen ze geen ode.’’

Het boek vertelt aan de hand van die liedjes de popgeschiedenis. Van John Coltrane (Naima, over zijn eerste vrouw) tot Johnny Jordaan (Janussie, want dat rijmt op ’pikketanussie’), van Boudewijn de Groot (Jimmy over zijn zoon: ’Ik zit hier tevreden met die kleine op mijn schoot.’) tot Spinvis (Icarus, over de mythologische figuur) en Sabrina Carpenter (Juno over een zwangerschap).

Maar het boek neemt het nummer Lola van The Kinks als leidraad. Tussen de hoofdstukken door wordt een ander aspect van het nummer belicht. „Eigenlijk vooral omdat we het een geweldig nummer vinden’’, zegt John. „Maar ook omdat het een periode in de popmuziek vertegenwoordigt die wij het mooist en belangrijkste vinden, de jaren 60.’’

Dat de titel van het boek niet uit Lola van The Kinks komt, maar uit Copacabana van Barry Manilow geeft Paul schoorvoetend en lachend toe. „Dat klopt. We hebben onze eigen regels met voeten getreden.’’

Ze moesten zich door hun regels wel vaker beperken. Bij Kaya van Bob Marley bijvoorbeeld. „Dat is een naam, zeker, maar hij zingt over iets anders: wiet. Die heeft het boek niet gehaald. Geen Bob Marley dus’’, zegt John. Paul: „We kregen veel reacties als we een jaartal fout hadden, of iets verkeerd spelden, maar de mooiste opmerking was toch wel over Heather van The Carpenters.’’ „Er werd door een lezer gesuggereerd dat dat helemaal niet over een Heather gaat, maar over heather, duinkruid. Geniaal, toch?’’

John en Paul, ook twee namen die enige associaties oproepen en waar ze dan ook gretig gebruik van maakten door de stukken in de krant met alleen hun voornamen te ondertekenen, noemen als favoriete ’namenliedjes’ Gloria van Them, volgens John, al mag de versie van Patti Smith er ook wezen. Paul kiest Angie van The Rolling Stones. „Omdat die op een schoolfeest gedraaid werd en ik toen met een meisje danste met wie ik misschien ook nog wel een beetje gezoend heb.’’ Smaak speelt geen kwestie in de samenstelling van het boek, maar Polly van Nirvana lieten ze eruit. „Dat is zo godsgruwelijk naargeestig’’, zegt John. Hij heeft gelijk. Zo’n lijstje moet wel een beetje vrolijke discussie opleveren.