Stem jij voor de Top 2000? Dan spelen 'onbewuste factoren' een rol bij de liedjes die je kiest

Voor mensen met keuzestress is het lastig zodra de stembus van de Top 2000 weer is geopend. Toch zijn er methodieken los te laten op de berg muziek om tot een lijstje te komen met 35 nummers. Wiskundige Tom Goris, die ook de staticus is voor de Top 2000, ziet het als een kast met kleding die niet te vol mag raken. „Als je twintig nieuwe liedjes aan je lijst toevoegt moet je er ook weer twintig schrappen.”

Onze muzieksmaak wordt volgens de breinprofessor Erik Scherder vooral gevormd tussen je 5de en 25ste. „Dan maak je het vaakst dingen voor het eerst mee, zoals de eerste kus, de eerste keer een studie afronden en de eerste liefde. Als je voor het eerst op vakantie gaat met je geliefde naar Griekenland en je krijgt op een mooie romantische avond een ring, vergeet je dat nooit meer.”

„Je geheugen wordt gekoppeld aan een diepe emotie, die gebieden liggen dicht bij elkaar in de hersenen. Die gebeurtenissen zijn vaak gekoppeld aan bepaalde liedjes en als we die weer horen komen er allerlei stofjes vrij waarvan je gelukkig wordt zoals dopamine, endorfine en het ’knuffelhormoon’ oxycotine. Dan voel je je gewoon weer even lekker terug in de tijd van toen.”

Het beloningssysteem wordt volgens Scherder zelfs actief als je alleen al aan een bepaald nummer denkt. „Dan worden heel veel kernen in je brein actief en je hebt de beelden er weer bij, zoals Freddie Mercury die met die stofzuiger door de kamer liep bijvoorbeeld in I want to break free. Door dat nummer keer je terug in de tijd en dat geeft echt een goed gevoel. Net als dat je onthoudt wat er vroeger thuis werd gedraaid. Ook dat heeft weer een positieve connotatie, als er bepaalde muziek opstond was het namelijk meestal gezellig thuis. Een bepaald nummer roept de herinnering daaraan weer op.”

In Scherders jongere jaren was muziek van Simon & Garfunkel populair, net als John Denver en de Bee Gees, vertelt hij. „Die komen zeker in mijn stemlijst. Ik heb er niet zoveel tijd voor, maar ik ga het dit jaar wel proberen. Als je stemt op een artiest kan het ook een eerbetoon zijn, zoals in het geval van Queen. Dat je voelt ’je bent voor mij dus eigenlijk niet echt overleden, want je bent er nog voor mij’. En het is natuurlijk ook een heel mooi beeld: ’Ik laat hem weer tot leven komen op de radio’. Een nummer kan je ook aan iemand doen denken, dan ervaar je weer even die nabijheid weer zodra dat nummer klinkt.”

Dat is ook iets wat Radio2-dj Annemieke Schollaardt ziet in de respons bij luisteraars. „Sommige mensen sturen hun motivatie door en zo krijgen we mee waarom iemand voor een bepaald nummer heeft gekozen. Dat is wel vaak omdat het ze doet denken aan iemand die is overleden, of iemand van wie ze houden. Dit nummer is voor mijn vader, of voor een vriendinnetje.”

Volgens Schollaardt zijn er uiteenlopende soorten stemmers. „Je hebt mensen die het hele jaar door een bestand bijhouden waarin ze nummers noteren. Sommigen maken er de soundtrack van hun leven van, toen ik 10 was luisterde ik dit en toen ik 15 was en op school zat dat. Er zijn ook mensen die het per genre doen, zo van ’ik heb nog geen soul en heb nog geen pop’. Je hebt ook stemmers die de lijst van vorig jaar erbij pakken. Tot slot heb je ook luisteraars die alles Nederlandstalig doen of volgens een ander thema te werk gaan.”

Zelf heeft ze wel iets met de ’soundtrack van je leven-formule’. „Zo staat bij mij Bohemian Rhapsody er zeker in, omdat het inmiddels pure traditie is, maar ook omdat het me terugvoert naar de tijd dat ik uitwisselingsstudent was in Engeland. Daar leerde ik dat nummer kennen en ben ik gaan uitzoeken hoe het in elkaar zat, het doet me altijd weer denken aan die tijd.”