Drieluik op Videoland toont Beatrix als de CEO van een sprookjesfabriek die streefde naar een smetteloze monarchie

Volgens Jolande Withuis, die een boek over Juliana schreef, is het verschil tussen Juliana en Beatrix goed uit te leggen in twee zinnen. „Als je een bus met oudere dames hebt, valt Beatrix onmiddellijk op als koningin door haar kleding, hoed en schouders. Juliana kun je er niet uithalen, die ziet er net uit als de andere dames in de bus.”

Ex-hofdame Miente Boellaard Stheeman daarover in de serie: „Als ze binnenkwam weet je dat ze er is. Ze is een natural born queen.”

Leuk om te zien is het (deels privé) archiefmateriaal uit Ottawa in Canada tijdens de Tweede Wereldoorlog. De prinsesjes sproeien water naar elkaar op het grasveld tijdens een mooie zomerdag. Opgespoorde klasgenoot Hugh Dale-Harris herinnert zich Trixie als een wonderful girl, op wie hij zeker een oogje had, ook al was ze een beetje bossy.

Ook bijzonder zijn de getuigenissen van hartsvriendin Renée Smith-Röell die in Canada is blijven wonen, maar met wie Beatrix door de jaren heen altijd een warme vriendschap heeft onderhouden. „Ze is heel trouw aan haar vrienden.”

Volgens schrijfster Annejet van der Zijl was haar er alles aan gelegen om een sprookjesfabriek op te tuigen. Eentje waarvan ze zelf de CEO was, vaak formeel en afstandelijk. Een sprookjeswereld waarin ook de familie beperkt werd en een tandartsdochter niet goed genoeg was voor de kroonprins en nichtje Margarita gedwarsboomd werd in haar partnerkeus.

Ze wilde het vooral anders – beter – doen dan haar moeder, zo blijkt uit de documentaireserie van regisseur en Gouden Kalf-winnaar Joost van Ginkel, die eerder al het drieluik Prins Bernhardmaakte (2023). Beatrix’ ouders hadden de schandalen als de Lockheed-affaire en de Greet Hofmans-affaire op elkaar gestapeld, er een rommeltje van gemaakt.

Annejet van der Zijl: „In haar jeugd was Soestdijk geen gelukkig huis om in op te groeien, toen Greet Hofmans er steeds meer te zeggen kreeg. Hofmans kreeg zelfs haar eigen appartement op Soestdijk.”

Toen Beatrix een keer buikpijn had werd door ‘de Raspoetin van de Lage Landen’ gepreveld dat het wel goed zou komen. Alleen door ingrijpen van Bernhard, die niks ophad met de gebedsgenezeres, werd de prinses net op tijd geopereerd aan een acute blindedarmontsteking.

Dat Beatrix het koningschap op jonge leeftijd al helemaal in de vingers heeft, blijkt wanneer de prinses een bootreis naar New York maakt in 1959. „Van de reis bestaat nog veel mooi beeldmateriaal”, vertelt regisseur Joost van Ginkel.

„Dit is technicolor kleurenmateriaal. Zonder dat het kleur gecorrigeerd is het al ademloos mooi. Je ziet dat ze het al heel goed doet, ondanks haar leeftijd. Als student geeft ze een indrukwekkende speech in perfect Engels.”

Het streven naar perfectionisme van Beatrix is iets wat steeds terugkomt in de docu. Volgens journalist Jan Tromp is ze zelfs „een perfectionist met een onuitstaanbare onberispelijkheid.”

Alles moest honderd procent kloppen, tot en met haar kleding aan toe. Toen de coupe bij de buste naar haar zin een keer te puntig was, moest de coupenaad meteen uitgelegd worden. Al wist ontwerpster Sheila de Vries de koningin aan het lachen te krijgen met de opmerking dat het dan wel zou lijken op de punt-bh van Madonna. De Vries: „Zo vrij voelde ik me om dat tegen haar te zeggen.”

Het zijn luchtige momentjes in de docu die gekenmerkt wordt door de vele stormen die Beatrix moet doorstaan. „In principe is het allemaal bekend wat we vertellen,” aldus Van Ginkel. „Maar we hebben geprobeerd om de grote belangrijke momenten zo invoelbaar mogelijk te maken, dat je snapt wat er in haar hoofd gebeurt.”

Van Ginkel noemt zich geen monarchist, maar ook geen republikein. „Ik ben er open ingegaan, zonder vooringenomenheid. Dan blijft over hoe ontzettend getalenteerd ze was. En als je dan ziet hoe ze de monarchie nieuw aanzien heeft gegeven, terwijl haar man ziek was, is dat knap gedaan.”

Volgens de regisseur heeft ze zichzelf weggecijferd om het land te dienen. „Ze ging keihard voor een smetteloze monarchie. Het was eerst de kroon, dan een hele tijd niets en dan pas de rest inclusief zichzelf.”

„Een jonge Willem- Alexander zegt het mooi in de docu. Zijn moeder had op vakantie barstende hoofdpijn, maar maakte zich alleen druk of ze beter zou zijn wanneer ze 3 dagen later een schip te water moest laten. Ze is echt ver gegaan om het goed te doen voor het volk.”

Zijn Bernhard en Beatrix voor de van origine filmmaker gedroomde hoofdrolspelers? „Bernhard was natuurlijk een ultiem filmkarakter. Een oplichter die honderden vrouwen heeft gehad. Een leugenaar pur sang die na zijn dood als in een Shakespearedrama zijn dochter belazerd heeft, nadat bleek dat hij achter haar rug om interviews had gegeven die pas na zijn dood mochten worden gepubliceerd. Ze heeft wel eens verzucht ’wie hebben we eigenlijk begraven?’.”

„Beatrix is iemand die buitengewoon getalenteerd is op verschillende vlakken, veelzijdig. Ze had een goede minister-president kunnen zijn, maar volgens kunstenares Marte Röling ook een succesvol beeldhouwer.”