Met 'Cinemascope' levert Gerrit Brand uit Groningen zijn zesde roman af. ‘Je wilt jezelf uitdrukken, je wilt creatief zijn’

Het was ondernemer Pieter Tuinman die Gerrit Brand aanraadde zijn roman Een heel nieuw leven uit 2011 te laten verfilmen. Door regisseur Erik de Bruyn, een kennis van Tuinman. Brand keek ervan op, maar begreep het wel. Filmisch schrijven is zo’n beetje de kracht van de Groninger. Een heel nieuw leven, zijn tweede roman,was zelfs opgezet volgens de werkwijze van Amerikaanse scriptsschrijvers.

Toch kwam het er niet van. Een idee lanceren is makkelijker dan een idee realiseren, zeker als het om boekverfilmingen gaat.

Brand zette zich aan het schrijven van andere romans. Zoals De wegen van Valentina (2014) geïnspireerd op korte verhalen van de Italiaanse regisseur Michelangelo Antonioni. Zoals De amerikaan (2019), gebaseerd op de jonge jaren van Brand in Dedemsvaart. Zoals Le mans (2021), over de verliefdheid van een hoofdredacteur van een autotijdschrift op een stagiair.

En hij kreeg het druk met zijn uitgeverij Nobelman. Waar boeken verschenen van exotische schrijvers als Sam Shepard, Irene Solá, Tova Gerge en Ilmar Taska. Maar ook van auteurs dichter bij huis als Willem Molema, Jane Leusink, Klaas Swaak en Mannus van der Laan.

Toen brak de coronapandemie uit en schoot het voorstel van Tuinman hem weer te binnen. Hij dacht: als ik nu eens een vervolg schrijf op Een heel nieuw leven. Over een weinig succesvolle regisseur en scenarioschrijver die door een filmproducent wordt gevraagd een script te schrijven voor de boekverfilming van Een heel nieuw leven van Gerrit Brand. Die dan zijn jeugdliefde tegen het lijf loopt.

Cinemascope heet de nieuwste roman van Brand (Zwolle, 1956). Het is zijn achtste boek – een vertaling en een biografie meegerekend. Het hadden er meer kunnen zijn als hij niet na zijn studie Nederlands ondernemer was geworden, een pr-bureau begon en uitgever werd van zakenbladen en glossy magazines over auto’s, kunst en lifestyle. Toen de advertentiemarkt na de kredietcrisis door Google en de sociale media ingrijpend veranderde, besloot Brand het stof van zijn passie voor literatuur te blazen.

,,Mijn hoofdpersoon is een beetje een mislukte kunstenaar”, vertelt de schrijver-uitgever over Cinemascope. ,,Het is een man die een keer een speelfilm heeft gemaakt, die slecht ontvangen werd. Daarna is hij commercieel werk gaan doen, in de reclamewereld. De hoofdpersoon in Een heel nieuw leven is een juwelier die beeldend kunstenaar wilde worden. Natuurlijk lijken die personages een beetje op mij, daar ben ik heel open in.”

Brand omschrijft zich als ‘een vergaarbak met intellectuele kennis’. In zijn roman wordt kwistig verwezen naar filosofen, schrijvers en filmregisseurs. ,,Ik heb mijn liefde voor Duitse Exilliteratur en Franse films erin gestopt, maar ook mijn liefde voor design en glamour. Interesse voor mooie auto’s en het leven bij een zwembad aan de Rivièra wordt gezien als materialistisch en oppervlakkig. Daar wilde ik iets tegenoverstellen: Walter Benjamin en Aldous Huxley.”

Wat hij met zijn boek wil laten zien is dat een mens meer wil in het leven dan werken voor de centen. ,,Je wilt jezelf uitdrukken, je wilt creatief zijn”, vat hij samen. ,,Het kan met de leeftijd te maken hebben, ik ben nu 67. Als ik zie wat ouder worden voor gevolgen kan hebben, dan dringt dat besef extra door. Je gaat nadenken over de eindigheid van het bestaan. Niet dat ik iets wil nalaten. Wat ik wil, is er meer van maken dan het is. De mooie kant laten zien, maar ook wat daaronder zit: het echte leven.”

Hij had boer in Overijssel kunnen worden. Maar op het gymnasium in Hoogeveen kwam het eerste tijdschrift op zijn pad: de schoolkrant. ,,Die werd verboden omdat-ie te links zou zijn. Toen hebben we hem in Groningen laten drukken en naast het schoolplein verkocht. Schrijven heb ik geleerd door ondernemers te interviewen in de hoop dat ze zouden adverteren. Niemand las die verhalen, behalve de ondernemers. Ze moesten goed zijn, anders adverteerden ze niet meer.”

De keuze zich te richten op schrijven en uitgeven is een gedurfde stap in tijden van ontlezing, geeft hij toe. De berichten dat de belangstelling voor literatuur afneemt, zijn hem niet ontgaan. Kleine uitgeverijen hebben het moeilijk hun titels onder de aandacht te brengen, merkt hij. ,,De kunst is om recensies in kranten te krijgen. Dat schudt de boekhandel wakker. Auteurs als Shepard en Solá geven mijn uitgeverij cachet. Geld kun je verdienen met boeken over voetbal in Veendam.”

De kans dat Cinemascope een bestseller wordt, acht hij klein. ,,Ik ben gewend dat het niet door iedereen gezien wordt. Wat ik wil, is waardering voor wat ik doe. De filmproducent in deze roman wil met de verfilming van Een heel nieuw leven geld maken, dat is zijn drijfveer. De scriptschrijver wil kunst maken. Die is net als ik. Ik droom wel van een Porsche, maar ik heb een oude Peugeot. Ik heb een vliegbrevet, maar hoef geen vliegtuig. Ik wil laten zien wat ik kan.”