Anton Scheepstra is de man achter het succes van de mythische schrijfster Anjet Daanje, kanshebber voor de Boekenbon Literatuurprijs

Het verhaal van Anjet Daanje is een van de meest opmerkelijke in de Nederlandse boekenwereld van de laatste tijd: hoe een talentvol en eigenzinnig schrijfster uit de gratie raakte bij een groot uitgeefhuis in het Westen en zichzelf opnieuw uitvond bij een kleine uitgeverij in Groningen. Waarna ze alsnog haar lezers vond.

Donderdag volgt mogelijk een apotheose. Dan hoort Daanje of haar roman Het lied van ooievaar en dromedaris wordt bekroond met de Boekenbon Literatuurprijs. Er wordt in geld 50.000 euro vergeven.

Het succes van Daanje is ook het succes van haar uitgever, Anton Scheepstra. ,,Uitgeverij Passage bestaat nu 31 jaar, ik kan er al 31 jaar van leven. Maar dit, nee, dit heb ik niet eerder meegemaakt. En ik heb 416 boeken uitgegeven”, vertelt hij.

Daanje klopte in 2015 bij Passage aan. Daarvoor had ze een klein succes geboekt met de roman Gezel in marmer (2006). Van het volgende boek, Delle weel (2011), werd veel verwacht, maar het boek deed niets. Waarop ze een nieuwe roman instuurde, J.L, en geen reactie ontving.

,,Daarop kwam ze met dat boek bij mij”, vertelt Scheepstra. ,,Het was zo goed, dat ik het meteen wilde doen. Maar toen het verscheen kreeg het nauwelijks aandacht. Ik was teleurgesteld, nog steeds eigenlijk. Anjet trok zich nergens iets van aan en schreef gewoon door. Ze werkte aan Het lied van ooievaar en dromedaris en kwam als tussendoortje met De herinnerde soldaat.”

Toen die roman verscheen, bleef het opnieuw stil. Los van een paginagroot verslag van de presentatie in Dagblad van het Noorden eind november 2019 leek het erop dat ook De soldaat onopgemerkt zou blijven. Dat veranderde toen het boek een plek kreeg op de longlist van de Libris Literatuurprijs en bijna een half jaar na publicatie een jubelrecensie volgde in NRC.

Dat was in het paasweekeinde van 2020. ,,We zaten midden in de coronatoestanden. Ineens liepen de bestellingen binnen”, blikt Scheepstra terug. ,,Toen het boek uitverkocht dreigde te raken, begonnen uit het hele land de winkels te bellen. Dat had ik nog niet eerder meegemaakt. Meestal heb ik alleen direct contact met winkels in de buurt, dan loop of fiets ik er even heen en breng ik de boeken zelf met een steekwagentje.”

Ondertussen schreef Daanje door aan Het lied van ooievaar en dromedaris. Het boek verscheen dit voorjaar en werd direct juichend ontvangen. Waar De herinnerde soldaat inmiddels toe is aan de elfde druk, gaat de verkoop van Het lied nog veel harder: in korte tijd meer dan 20.000 exemplaren. ,,Normaal handel ik dat allemaal zelf af, maar zulke aantallen kan ik hier in mijn winkel niet kwijt. Zeventien pallets, waar laat ik dat?”

Voor beide romans is belangstelling uit het buitenland. ,,Ze kreeg een uitnodiging om voor een gesprek naar de Verenigde Staten te vliegen, maar wil nog niet”, vertelt Scheepstra. ,,Ze wil rustig thuiszitten en een nieuw boek schrijven. Daar is ze mee bezig. Dat respecteer ik, dat is haar manier. Laat haar werken. Het mag een wonder heten dat we voor de Boekenbon Literatuurprijs naar Den Haag gaan.”

Een schrijver die niet overal op ingaat, Scheepstra moet eraan wennen. ,,Ik moet er niet aan denken dat alle auteurs zijn zoals Anjet. Ik doe er altijd alles aan om boeken en schrijvers zo zichtbaar mogelijk te maken. Dit is lastig, maar het draagt ook bij aan mythevorming: de schrijfster uit Groningen die haar huis niet uitkomt. Dat is niet helemaal waar, maar het heeft ontegenzeggelijk iets fascinerends.”

Gevraagd naar wat dit alles vertelt over het boekenvak in deze tijd zegt Scheepstra: ,,Ondanks alle sombere gedachten… Het zijn dikke boeken, het zijn geen makkelijke boeken en zijn geen boeken die met een enorme marketingcampagne zijn neergezet. Toch blijken er heel veel mensen te zijn die dit willen lezen. Ik denk dat het komt doordat Anjet een echte vertelster is. Daarom heb ik er alle vertrouwen in dat het met het buitenland ook wel goed komt.”