Is het dieptepunt in de leescrisis bereikt? Docent en onderzoeker Marie-José Klaver: 'De oplossingen zijn in de maak'

„Leerlingen op basisscholen en het voortgezet onderwijs in Nederland behoren volgens vergelijkend onderzoek wereldwijd tot de aller-slechtste lezers. Ze kunnen geen lange teksten lezen, ze kunnen geen moeilijke teksten lezen. Een boek als Lampje van Annet Schaap, dat geschreven is voor groep 7, is moeilijk voor brugklassers. Als leerlingen sommen moeten lezen voor wiskunde of iets moeten begrijpen uit een natuurkundeboek, hebben ze veel moeite. De leesgrens schuift op naar beneden, het tekstbegrip neemt af.”

„Ja. Je zou toch willen dat in een kenniseconomie en informatiemaatschappij als Nederland iedereen op school goed leert lezen – niet alleen de krant, maar ook online en sociale media. Jongeren laten zich beïnvloeden door finfluencers, als je dat niet doorziet, is dat een probleem. Als een installateur van zonnepanelen en warmtepompen de handleiding niet kan lezen, is dat een probleem. Als mensen zich laten verleiden door makkelijke oplossingen van politici, kan het een risico vormen voor de democratie.”

„Zo’n 25 jaar. Het loopt parallel met allerlei vernieuwingen in het onderwijs waarbij leerlingen steeds zelfstandiger zijn gaan werken. Ze krijgen minder voorbeelden en er is minder controle. Ander punt is het lerarentekort. Verder is het niveau van leerkrachten voor het basisonderwijs gedaald. Steeds meer toekomstige leerkrachten hebben een mbo-achtergrond en zijn niet gewend te lezen.”

„Door verschillende oorzaken. Eén daarvan is dat leraren veel autonomie hebben. Dat kan heel goed zijn, maar het is niet goed als al langer sprake is van een neerwaartse spiraal.”

„Mede dankzij een stroom rapporten van de Onderwijsinspectie en internationale onderzoeken is door het ministerie geld beschikbaar gesteld voor de basisvaardigheden. De oplossingen zijn in de maak. Er komen nieuwe kerndoelen, die voor het Nederlands zijn bijna klaar. Dat zijn uitstekende, wettelijke richtlijnen om het taalonderwijs en het niveau van de leerkrachten te verbeteren. Tussen vijf en tien jaar zul je verbeteringen zien, denk ik.”

„Dat is wel lang ja. Maar het kan wel. Duitsland en Portugal hebben het nationaal aangepakt, met binnen een jaar of vijf resultaten. Ouders hebben een verantwoordelijkheid, maar niet alle ouders kunnen hun kinderen helpen. De oplossing ligt volgens mij bij het onderwijs. We moeten het echt met elkaar doen.”