Schilderen met zout en aangespoelde botten van het Wad? Je kunt als kunstenaar niet meer om een ecologische boodschap heen | Kunst kijken met Eric Bos

Kunst is kleur. Daar hoort zwart ook bij, volgens Kunstcentrum De Ploeg in Wehe-den Hoorn. Laat kleurenexperts dat maar niet horen.

Het Kunstcentrum doelt op het vele zwart-wit op de tentoonstelling De kleuren van het Wad. Ploegschilder Jan Altink (1885-1971) merkte al op dat we in werkelijkheid alleen maar grijzen zien als we naar het waddenlandschap kijken. Maar daarmee namen de Ploegschilders geen genoegen. Kunstenaars zien kleur waar die niet is. Dus zien we niet alleen zwart-wit tekeningen, maar ook felkleurige schilderijen.

De meest Ploegkunstenaars voelden kleur waar het oog die niet zag. Een blauwe lucht kan op hun schilderijen dus gerust lila zijn, het water groen, de geulen en slikken van het wad geel en rood. We kijken ernaar en vinden het prachtig, maar eigenlijk kijken we naar wat er in het hoofd van de schilders plaatshad. Bedrog? Nee, kunst in optima forma.

Het kan ook nog anders. De Groningse kunstenaar Han Jansen (1931-1994) ontwikkelde een manier om het landschap zelf te kleuren. Hij stortte van 1979-1981 milieuveilig pigment in het waddenwater en ontstonden er kleurige kwelders, prielen en geulen.

Knalgele kleurslangen gleden tussen de slenken door. Rood schemert in een ondergelopen stukje wad. Trillend en golvend paars. Pure magie. Een ouderwetse diashow op de tentoonstelling brengt dat weer in de herinnering. Kleur waar duizenden jaren eerder uitsluitend de tinten van de klei, het water en het slik heersten. Kunst en natuur vloeiden hier ineen.

Maar daarmee houdt het niet op. Want in het Kunstcentrum hangt van het plafond tot op de vloer een kleurige, meterslange strook beschilderd papier van de Soedanese kunstenaar Taqwa Ali (1997), geschilderd met hibiscus en zout.

Er komt dus geen gewone verf aan te pas. Maar wel kleur, kleur onttrokken uit het waddengebied. Heel bijzonder. Je ziet dat de kleuren, zoals bij een aquarel, een mooie schiftingsstructuur laten zien. En de titel is al even mooi: Until the salt in the sea ferments to honey (Totdat het zout in de zee tot honing vergist).

Ditmaal reiken de Wadden zelf het materiaal aan. Taqwa Ali gebruikte waddenwater bij Noordpolderzijl en won zout uit de bodem bij Harlingen en het effect daarvan op de kleuren van de hibiscus.

Andere kunstenaars zoals Astrid Nobel (1983), die op Ameland opgroeide, maakte voor haar Waddenvisioen gebruik van kleuren uit soorten slik of klei, uitgebreid met een ‘vloedlijn’ van aangespoelde voorwerpen. Weer anderen maken gebruik van de mineralen uit een kwelder en planten waarmee geschilderd kan worden. Al experimenterend wordt van aangespoelde botten en zeewieren verf gemaakt.