Blikopener presenteert expositie 'Verwildering' in de voormalige tuinbouwschool in Frederiksoord. 'Nu heb ik het bescheiden gehouden', zegt Janny Mensen uit Darp

Manshoge berenklauwen, half overwoekerde kassen met kapotte ramen en takken die over paden hangen. Zo ligt het terrein van de voormalige Tuinbouwschool in Frederiksoord er tegenwoordig bij. Sinds deze oudste tuinbouwschool van Nederland in 2005 gesloten werd, is het 7 hectare grote terrein in verval geraakt.

De afgelopen jaren zijn er diverse vrijwilligersorganisaties die er weer wat leven in de brouwerij brengen: waar mogelijk worden tuinen onderhouden, er is een terrasje, in het oude schoolgebouw is deze zomer een expositie van Noord Nu, en in de kassen en tuinen hebben zestien kunstenaars van Blikopener een plekje gevonden.

Blikopener is een begeleidingstraject van de Nijmeegse kunstenares Francis Kilian. Kunstenaars kunnen er opnieuw inspiratie opdoen. Verwacht geen grote omslagen, vertelt Janny Mensen, een van de deelnemers aan het project. ,,Het is niet zo dat een landschapsschilder ineens portretten gaat maken of met keramiek gaat werken’’, verduidelijkt ze. ,,Soms gaat het om kunstenaars die na hun opleiding aan de academie in ander werk terechtgekomen zijn, maar na verloop van tijd toch hun kunstenaarschap weer willen oppikken en een duwtje in de rug nodig hebben. Ook zijn er ouderen die na een werkzaam leven eindelijk ruimte hebben voor hun altijd al aanwezige kunstaspiraties.’’

Janny Mensen (1969) volgde in Groningen de lerarenopleiding Handvaardigheid en Textiel. Omdat daar niet meteen werk in was, kwam ze eerst in de kinderopvang terecht. Inmiddels is ze al vijftien jaar leraar Beeldend Vormen aan de RSG in Steenwijk. ,,Veel leerlingen kiezen Cultuur niet per se om de kunst, maar omdat het een ‘makkelijk profiel’ zou zijn. In het begin moet je ze zien te motiveren en ben je blij wanneer ze netjes kleurvlakken in de geest van Mondriaan kunnen uitsnijden. Maar richting het laatste schooljaar kom je tot een steeds persoonlijker gesprek om hen te begeleiden, zodat ze een goed examenwerk kunnen maken.’’

Daarnaast is Mensen ook nog steeds kunstenaar. Ze werkt voornamelijk met textiel en exposeert regelmatig. ,,Toch blijven veel werken hangen in de ideeënfase. Mede daarom ben ik de trajecten van Francis Kilian gaan volgen; inmiddels al voor de derde keer. Ik doe hier ervaring op, die ik kan gebruiken in het onderwijs. Tegelijk is het een stok achter de deur om kunstwerken te voltooien.’’

Voorheen werkte ze met zijden stoffen en maakte ze ‘open breiwerken’, die als een soort kledingstukken gepresenteerd werden. ,,Achteraf bedacht ik het verhaal erbij. Nu is dat andersom gegaan.’’ Eerst verkende ze het terrein van de tuinbouwschool, waar de afsluitende expositie gepland was. ,,Ik nam bladeren mee en andere vondsten. Thuis, in mijn atelier, knutselde ik daar mee. Tijdens het traject schrijf je essays over je vorderingen en heb je gesprekken met Francis. Ze daagt je uit om breed te kijken en tegelijk het verhaal dicht bij jezelf te zoeken.’’

De natuur in het historische kassencomplex bracht haar terug naar haar kindertijd, aan de rand van Peize, waar ze opgroeide. ,,Ik was jongensachtig en speelde veel buiten. Je als kind in een berg met bladeren laten vallen, alsof je je erin ‘onderdompelt’; dat gevoel. Eén met de natuur.’’ Ze herinnerde zich Annie M.G Schmidts gedicht Marietje van Dalen, die zich niet wilde wassen en uiteindelijk veranderde in een boom. ,,Bij ons huis stond een wilg, waar ik graag in kroop. Daar moest ik bij dat gedicht altijd aan denken.’’

Ze verbeeldde dit door foto’s te maken van zichzelf tegen een boom, waarmee ze vergroeid lijkt. Die foto’s bracht ze aan op verweerd hout. ,,Dat heeft al een geschiedenis in zich. De noesten in het hout spelen ook mee in het beeld.’’

Met glimmende draden bracht ze patronen aan: vierkanten, driehoeken en cirkels. ,,Die staan voor patronen en structuren in het leven; of misschien ook blokkades die je tegenkomt.’’ In een eerder traject maakte ze een groot werk van wel 5 meter. ,,Nu heb ik het bescheiden gehouden. Dit past bij mij. Dit kleinere werk nodigt uit om van dichtbij te bekijken en op zoek te gaan naar details die je niet meteen opvallen.’’ Ondertussen gaat het verweerde hout een relatie aan met de vervallen omgeving van de oude kas, met op de muur nog sporen van eerdere begroeiing.

Zo probeert elke exposant in de tentoonstelling Verwildering zijn of haar eigen verhaal over te brengen. Ans Bakker uit Zwartsluis creëerde met A safe place in een kas een huiselijke plek, terwijl Jeannet Braafhart uit Epe met Stil in mij beschutting vond in een omsloten perkje. Miranda Bosman stelde een lange mantel op, bestaande uit meerdere lagen, met de begeleidende tekst Het lef hebben om op te staan. Andrea Hofstede legde een pad van opvallende blauwe tegels door het gras en door een sloot, onder het motto Laat je meevoeren.

#

‘Verwildering’, t/m 26 juni in de vm Tuinbouwschooltuin, Majoor van Swietenlaan 15 in Frederiksoord. Vrij toegankelijk