'Aan het water' is geen genre in de schilderkunst, maar Museum More neemt het wel als thema voor een tentoonstelling. Water blijkt iets onbevattelijks, mysterieus ook. Realistisch en abstract tegelijk | Kunst kijken met Eric Bos
‘Strand’ door Christiaan Kuitwaard (2018), olieverf op doek (60 bij 60 centimeter).
Op een tentoonstelling in Museum More in Gorssel bewijzen Nederlandse schilders wat een thema als ‘Aan het water’ voor prachtige en bijzondere kunst kan opleveren.
Aan het water, daar is het in de zomer goed toeven. De oever van het meer, onder een brug, bij een vijver, op het strand, bij de sluis, langs de gracht. Nederland is een waterland, voor je het weet sta je weer ergens aan het water. Zelfs als je Museum More in Gorssel binnenkomt.
In More is een tentoonstelling te zien met vijftig schilderijen, tekeningen en prenten van Nederlandse kunstenaars waarop ‘aan het water’-scènes zijn afgebeeld. Erg leuk, vooral omdat ‘aan het water’ geen genre binnen de schilderkunst is. Maar hier wel.
Verschijnsel
Veel voorstellingen van bootjes op het meer of in de haven zien we, maar ook meer bijzondere die gaan over het water als verschijnsel, zoals Strand van de Friese kunstenaar Christiaan Kuitwaard (Sneek, 1965). Het lijkt een foto, maar de kunstenaar zat daar toch echt ter plekke achter zijn veldezel te schilderen.
Zand blijkt water te zijn. Witte verfveegjes worden lichtreflecties, reflecties toveren water. Aan de horizon, dicht tegen de bovenkant van het schilderij, doemt iets van duinen op, maar zeker is het niet. Misschien zijn het golven.
We staan aan het water en tegelijkertijd met onze voeten in het water. Het is zo realistisch als wat en tegelijk volledig abstract. Een mysterie.
Er zijn meer schilderijen die van het water een mysterie maken. Zoals Zee na zonsondergang van Piet Mondriaan uit 1909. Een strand- en zeegezicht als een bovenaards visioen, ergens bij Domburg geschilderd. Of de ‘dansende’ zee van Edgar Fernhout uit 1958.
Door het gemeenschappelijke thema krijgen zelfs de onopvallendste ‘aan het water’-werken meer betekenis en vallen ook meteen de meesters op, omdat die iets wisten uit te beelden dat het water verheft tot een metafoor van het onbevattelijke.
Watergedichten
Behalve de tentoonstelling is er een mooie, gelijknamige boekuitgave verschenen van ‘aan het water’-kunst. Geen gewone catalogus, maar een bundel van honderd watergedichten, geïllustreerd met honderd schilderijen en tekeningen.
Alle vijftig werken van de expositie staan er in, uitgebreid met vijftig andere. Dichters als Maria Barnas, Anna Enquist, Jacques Hamelink, noem maar op dichtten over een verblijf aan het water. De samenstellers combineerden de teksten en de beelden tot een mooi geheel.
Zo staat bij een schilderij van de Drentsche Aa van de Drentse schilder Berend Groen een gedicht van Rutger Kopland afgedrukt waarvan het eerste couplet luidt: Morgens aan de rivier, morgens waarin / hij nog lijkt te overwegen / waarheen hij die dag / zal gaan.
www.facebook.nl/ericrhbos
Museum More
Aan het water, Museum More (tuinzaal) in Gorssel. Open: di t/m zo 10-17 uur; t/m 8 september.
Aan het water, 100 watergedichten en 100 watergezichten. Uitgeverij Thoth. Prijs: 24,95 euro (240 blz.)
