Een deel van de cast van Anatevka in de synagoge in Bourtange. Foto: Huisman Media Huisman Media
Omdat hij toch bezig was... Nee, zo simpel ligt het niet. Maar het klopt dat Ruut Weissman de musical Anatevka (première 1964, New York) als regisseur dit seizoen in een massieve reisproductie zal afleveren. En dan loopt hij weer eens rond in Oost-Groningen, belandt in de kleine, witte synagoge van de vesting Bourtange en bedenkt iets. Dat de geschiedenis van de Joden in dit specifieke gebied best in deze context is te realiseren.
Natuurlijk proberen praktische mensen hem van het plan af te helpen. Dit gaat niet lukken, en zo. Jawel. Tineke Abelen regelt de boel als producente, diverse fondsen doen mee en ‘dus’ staat de voorstelling zeven keer voor een publiek van in totaal 420 mensen.
In een stukje fungeren de amateurs van de spelgroep Sellingen. De posities worden echter bezet door professionals, twee muzikanten en een ensemble van vier stemmen. Een aantal opereert straks in de grote . Een wonder. Auteur Job de Graaf en Weissman kregen het voor elkaar er een afgetimmerde, intens confronterende productie van te maken die twee lijnen kruist en intrigerend combineert. Er zijn punten van overeenkomst. Over Bourtange: „We weten dat een plek niet meer is dan een plek. Morgen woon je misschien ergens anders.” En er zijn tegenstellingen en harde koppen, net als in 1905 in Anatevka, het dorp in Oekraïne waar de Joden uit werden verjaagd. Natuurlijk is het geen show. Decor is er niet, de 200 jaar oude ‘sjoel’ is de speelplek en geen gewijde plaats, legt bestuursvoorzitter W. Fokkens uit.
Er wordt verteld en er worden monologen uitgesproken. Voor zover er ruimte is en die is beperkt tot weinige vierkante meters. „Kom maar hier”, zeiden ze in Bourtange tegen de Joden, „en bedenk: vlak naast onverschilligheid wonen vijandschap en verbondenheid. Joden zijn mensen. Ze horen erbij, en dat is aardig bedoeld...”, aldus Ad van Kempen, rabbijn en verteller. Judith Linssen, krachtig als Golde, de koppelaar, suggereert dat we dan aan een nieuwe wereld bezig zijn.
Fragmentarisch uitgespeeld, hoeft er niets te worden uitgelegd omtrent gewoontes en tradities. De verhalen werken en een aantal wereldsongs vormt de drijfveer om het beeld te schilderen van een blauwe hemel die snel grijs werd. De melkboer Tevje vroeg van God een antwoord. Hij kreeg het niet. Ze moesten weg en dachten: „We hoeven het niet te weten, ().”
Om kort te gaan: deze is niet blijven steken in een idee.
Gebeurtenis: Anatevka in Oost-Groningen Naar: musical Fiddler on the Roof Van: Bock, Harnick en Stein Script: Rob de Graaf Regie: Ruut Weissman Met: Judith Linssen, Ad van Kempen, Sarah Jannah, Hanna van Vliet, Eva van Gessel, Rutger de Bekker, Anne Hofman, Calvin Kromheer, Gino Teytelbaum en Judith Schrijver Muzikale leiding, piano: Jeroen Sleyfer, cello: Mariëtte Laport Gezien: 2/9 synagoge Bourtange Publiek: 60 (vol)
