Miley Cyrus koopt haar eigen bloemen en Shakira zingt over Twingo's. Dit is waarom wraakliedjes het goed doen in de hitlijsten (ook rond Valentijnsdag)
Miley Cyrus staat met haar nieuwe hit Flowers al wekenlang bovenin de hitlijsten. Foto: ANP
Leuk hoor, Valentijnsdag. Maar wat als je net een relatiebreuk meemaakt? Wraakliedjes staan de laatste tijd heel hoog in de hitlijsten. En wat blijkt? Meezingen met zo’n boos nummer is een vorm van verwerking, dus warm die stembanden maar op.
Ze kan zelf wel bloemen kopen en haar eigen hand vasthouden. Dat zingt popzangeres Miley Cyrus in haar nieuwste hit Flowers. Het nummer, dat op 12 januari van dit jaar uitkwam, is een wraakliedje waarmee ze vermoedelijk de vuile was buitenhangt over haar ex, acteur Liam Hemsworth.
Ze is niet de enige die haar boosheid van zich af zingt. Shakira doet het ook. Zij deelde begin januari een nieuwe single, BZRP music session #53, waarin ze haar ex voetballer Gerard Piqué stevig op de korrel neemt. Zo zingt ze: ‘Je ruilde een Ferrari om voor een Twingo.’
De populariteit van de nummers bleef niet onopgemerkt. Verschillende muzieksites publiceerden vervolgens lijsten met ‘de beste wraakliedjes’. Waarom doen die nummers het zo goed?
Een nieuw nummer is zo uitgebracht
Universitair docent Alex de Lacey doet onderzoek naar populaire muziek aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) en werkte daarvoor op de universiteit in Londen. ,,Dit soort muziek is absoluut populair op dit moment. Maar nieuw zijn wraakliedjes niet.’’
Zo maakte blueszangeres Bessie Smith al in de jaren 20 nummers waarin ze zingt dat mannen een verspilling van ruimte zijn. John Lee Hooker zong in 1949 I’m gonna kill that woman (ik ga die vrouw vermoorden).
Er zijn wel dingen veranderd ten opzichte van vroeger, denkt De Lacey. Zo kunnen artiesten, door de opkomst van sociale media en internet, veel sneller werk delen dan dat vroeger het geval was. Zijn ze boos of zitten ze ergens mee, dan is een nummer zoals dat van Shakira snel gedropt.
De muziekindustrie verandert ook. ,,Waar labels eerst een ijzersterke grip hadden op wat artiesten wel of niet mochten uitbrengen, lijken de regels te versoepelen.’’
Vrouwen mogen in de muziek eindelijk boos zijn
Dat is volgens De Lacey ook de reden dat vrouwen meer dan ooit de muziekindustrie domineren: van Beyoncé tot jonge artiesten als Billie Eilish. ,,Er komt langzaam meer diversiteit in de muziekwereld. Vrouwen mogen eindelijk emoties zoals boosheid laten zien, zonder dat labels daar een stokje voor steken.’’
Dat vrouwen in de popindustrie boos mogen zijn zonder dat ze daarop worden afgerekend, beaamt universitair docent Melanie Schiller. Ook zij ziet dit als een grote verandering in de popmuziek. Maar ze plaatst ook een kanttekening. ,,Beyoncé zette niet zo lang geleden haar woede om tot een hit met Lemonade. Maar zolang Taylor Swift nog steeds bekritiseerd en belachelijk gemaakt wordt om het feit dat ze zingt over boosheid of verlangens, zijn we er nog niet.’’
Waarom is het eigenlijk zo lekker om dit soort liedjes te schrijven of ze keihard mee te zingen?
Mannen praten niet over liefdesverdriet, vrouwen doen graag mee
Hij is inmiddels gepensioneerd, maar Gert ter Horst, hoogleraar neurobiologie van psychiatrische stoornissen verbonden aan de Groninger universiteit en het Universitair Medisch Centrum, deed jarenlang onderzoek naar liefdesverdriet. Dat begon als onderzoek naar depressie. Hij wilde weten hoe die ontstaat. ,,Daarvoor heb je mensen nodig die gezond zijn en iets meemaken waardoor ze in een depressie belanden. Liefdesverdriet kan daarvoor een heel goede aanleiding zijn. Er zijn genoeg 20-jarigen die liefdesverdriet hebben.’’
Hij ontdekte allereerst dat het makkelijker is om vrouwen over liefdesverdriet te laten praten dan mannen. ,,Het lukte niet om mannen te werven voor de onderzoeken. Zij gaan heel anders om met liefdesverdriet. Ze stoppen het weg, gaan met vrienden uit en duiken de kroeg in. Bij vrouwen ligt dat anders. Zij doen met genoegen mee.’’
Ter Horst zocht bij muziekstreamingsdienst Spotify naar kernwoorden zoals liefde en liefdesverdriet. ,,Je weet niet wat je ziet. Ellenlange lijsten met nummers. Meer over liefdesverdriet dan over liefde.’’ Dat is niet vreemd, denkt hij. ,,Liedjes gaan altijd over emoties, vooral heftige emoties. Zowel verliefd zijn als liefdesverdriet hebben zijn heftige emoties.’’
Muziek doet iets met het brein. ,,Het heeft een rustgevend effect en kan helpen met de verwerking. Zowel bij het maken ervan als bij het luisteren. Zoals ik zei praten mannen liever niet over liefdesverdriet, maar sommigen schrijven er liedjes of gedichten over. Dat is ook een vorm van verwerking.’’
Hij noemt liedjes zoals Let her go van Passenger en Go your own way van Fleetwood Mac. Ook de Ierse band The Script heeft een heleboel nummers over liefdesverdriet. ,,Door ernaar te luisteren voel je je minder alleen. Als je je ergens in herkent, weet je dat je niet de enige bent die het heeft meegemaakt.’’
Shakira zingt in het nummer 'BZRP Music Session #53' over haar ex Gerard Piqué. Foto: ANP
Wraakliedjes zijn geen nieuw fenomeen
En dan zijn er de wraakliedjes. Ook Ter Horst denkt niet dat wraakliedjes een nieuw fenomeen zijn. ,,Ik denk dat de troubadours in de middeleeuwen niet anders deden. Zij zongen heus niet altijd over hun grote veldheer. Ook over die ene verloren liefde.’’ Maar hij denkt wel dat wraakliedjes een apart genre is. ,,Die komen vaak voort uit scheidingen. Dan ken je elkaar goed, duurde de relatie vaak langer en weet je precies op welke knoppen je moet duwen om iemand pijn te doen.’’
Bij zowel Shakira als Miley Cyrus was er inderdaad sprake van een scheiding. Wat de beide liedjes daarnaast ook met elkaar gemeen hebben? Ze zijn doorspekt van zelfvertrouwen. Cyrus kan inderdaad prima haar eigen bloemen kopen en haar eigen hand vasthouden. En ze zingt ook: Yeah, I can love me better than you can (ja, ik kan beter van mij houden dan jij). Als dat geen wraak is.
