Zelfs de koning begint over 'preppen', maar hoe nuttig is het nu écht?

Drie liter water per dag, lang houdbaar eten, een opwindradio, zaklamp, kaarsen, dekens en een noodfluit. Dat en nog meer moeten Nederlanders in huis hebben volgens de nationaal coördinator terrorismebestrijding NCTV. Echte ’preppers’ gaan nog verder. Niet lucifers maar een vuursteen die ook nog vonkt als alles doorweekt is. Niet alleen flessenwater, maar een filter waarmee je desnoods uit de sloot kunt drinken. Niet alleen contant geld in huis, maar goud, dat waarde behoudt zelfs als het financiële stelsel instort.

Preppers zijn al veel langer bezig met voorbereiden op een ramp, oorlog of maatschappelijke ontwrichting. Voor het eerst heeft de term ’weerbaarheid’ nu ook de troonrede gehaald. Zowel de overheid moet voorbereid zijn, als ook de burger die zich ’moet wapenen tegen een tijdelijke uitval van bijvoorbeeld stroom en water’, aldus de koning.

Hij sloot aan bij een rij generaals en andere overheidsdienaren die erop aandringen dat de burger beter tegen een stootje moet kunnen. Recent schetste minister van Justitie en Veiligheid David van Weel nog een onheilspellend beeld: „De eerste 78 uur heeft u geen water en elektriciteit. Om u heen hoort u inslagen van raketten en mortieren. Benzinestations zijn dicht. Er staan files in de richting van de veilige vluchtroute. U hoort van uw eigen overheid de eerste 48 uur niets of nauwelijks iets.”

Ambassadeur Jack Twiss trok vorige maand de vergelijking tussen Nederland en Litouwen Wij kunnen nog veel leren van de Litouwers, denkt Twiss. Nederlanders houden er ondanks de vele Russische sabotageacties en Chinese cyberaanvallen nog steeds dat hun paradijsje niet kan worden ontregeld. „De vraag is: raken we dan als bevolking in paniek omdat we bijvoorbeeld door een grote cyberaanval geen geld kunnen pinnen, de stroom uitvalt of de kachel het niet doet? Als burger heb je dan de rol om even voor jezelf te zorgen. Hoe naar het ook klinkt, het kan gebeuren.”

In heel Europa worden sabotageacties gerapporteerd, van brandstichtingen tot seinstoringen. Vooral aan de oostflank van het NAVO-gebied gebeurt er veel. Volgens de Poolse vicepremier zien de veiligheidsdiensten sinds vorig jaar een verdubbeling van het aantal cyberaanvallen, tot wel duizend per dag. Polen geeft veel steun aan Oekraïne en neemt een voortrekkersrol in het NAVO-bondgenootschap op zich. In Nederland lijkt er nog niets aan de hand, behalve verdachte Russische schepen die rondspoken in de buurt van onderzeese stroom- en internetkabels. Maar inlichtingen- en veiligheidsdienst AIVD waarschuwde begin dit jaar dat de stroom cyberaanvallen op Nederland zo hevig is dat de dienst handen tekort komt om ze nog af te slaan. Vooral China voert de onzichtbare digitale oorlog hoog op.

Dan is er nog de weerbaarheid tegen desinformatie – waar de koning ook voor waarschuwt. Het Russische bedrijf Social Design Agency doet pogingen om de publieke opinie in Europa bij te sturen, schreven NRC en Europese media deze week. Zo verspreidde het Russische bedrijf het nepnieuws dat Oekraïne Westerse wapens had doorgesluisd aan Hamas, die ze gebruikte tijdens de moordpartij op 7 oktober.

Nederlanders zijn gevoeliger voor dat soort desinformatie dan Litouwers, vindt Jack Twiss – in het oostelijk deel van Europa zijn ze opgegroeid met Russische propaganda. Daar is veel wantrouwen tegen beweringen die in het straatje van het Kremlin passen, hier minder.

De overheid probeert daar iets aan te doen met de campagne ’Écht?’ Of nep, voegt de voice-over van het spotje toe. ’Twijfel je, check dan waar het bericht vandaan komt. Blijf nieuwsgierig. Blijf kritisch.’