Eierbal in een plastic wegwerpbakje. Foto: Kees van de Veen
De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) gaat voorlopig niet handhaven op naleving van de nieuwe regels rond wegwerpplastic. Dat maakte staatssecretaris Vivianne Heijnen (Infrastructuur en Waterstaat) donderdag bekend. Maar wat houdt de nieuwe regelgeving in?
Verpakkingen van wegwerpplastic worden vanaf 1 januari 2024 verboden als je ergens wat gaat eten of drinken. Denk hierbij aan plastic bakjes, bekers en bestek in snackbars, kantoren en sportkantines. Het verbod geldt niet voor afhalen en bezorgen. Daar betaal je sinds 1 juli een ‘plastictaks’ voor verpakkingen van wegwerpplastic, meestal van tussen een cent en vijftig cent.
De plastic-heffing kreeg al snel de bijnaam ‘pesttaks’. Het zou consumenten enkel op kosten jagen. Ook het verbod op wegwerpplastic bij plaatselijke consumptie kon rekenen op kritiek. „Niet te handhaven, fraudegevoelig en niet goed uitvoerbaar”, zei de ILT tegen de NOS.
Daarom werden op 26 oktober van dit jaar drie moties aangenomen die ondernemers meer ademruimte moeten geven. Naar aanleiding hiervan maakte staatssecretaris Heijnen donderdag bekend dat de ‘plastictaks’ tijdelijk van tafel is en dat ondernemers voor nu wegwerpservies ongestraft kunnen blijven aanbieden.
Heijnen wil de nieuwe regelgeving niet afschaffen, omdat de regels rondom wegwerpplastic deel van Europese doelstellingen zijn. “Als deze belangrijke onderdelen van de regelgeving nu wegvallen, wordt het doel niet gehaald,” aldus de staatssecretaris.
Haken en ogen
De overheid pleit al langer voor herbruikbare borden en bekers van hard plastic of porselein in plaats van wegwerpproducten. Herbruikbaar servies is een stuk duurzamer, maar het is niet voor elke ondernemer haalbaar. Naast het prijskaartje dat aan zo’n investering hangt kunnen bijvoorbeeld marktkramen niet zomaar een afwasmachine installeren.
Klanten zelf bordjes en bakjes mee laten nemen is ook een optie, maar met de hygiëneregels die gelden voor horeca zitten de meeste ondernemers hier niet op te wachten.
Helaas laten zelfs ‘plasticvrije’ wegwerpalternatieven soms te wensen over. Wie niet goed oplet, kan zomaar bedrogen uitkomen. Dat was in mei van dit jaar het geval bij festival Dauwpop in Hellendoorn. Zij claimden een plasticvrije beker te hebben gevonden van een Spaanse producent. De kartonnen bekers droegen het EU-certificaat voor plasticvrij, maar dat bleek niet voldoende voor de strengere Nederlandse regelgeving.
“Veel bekers en bakjes die volledig van karton lijken te zijn bevatten een laagje plastic om ze water- en vetafstotend te maken,” zegt Coen Bruijnes van kennisinstituut Duurzaam verpakken. In het buitenland gelden soms andere normen dan in Nederland, waardoor bakjes en bekers met het label ‘plasticvrij’ alsnog plastic kunnen bevatten.
Ondernemers zijn blij dat de ILT nog niet gaat handhaven op naleving van de nieuwe regelgeving, omdat er nog teveel onduidelijkheid is. Branchevereniging CBL, waar supermarkten onder vallen, noemde de regels “niet voldoende werkbaar.” Wel hoopt het CBL dat een nieuw kabinet een definitief besluit neemt over de regelgeving.
Duurzame wegwerp alternatieven
Alternatieven voor eenmalig gebruik zijn verpakkingen van karton, bamboe, rietsuiker, hout en palmblad. Deze wegwerpverpakkingen bevatten geen plastic. Volgens Coen Bruijnes van Kennisinstituut Duurzaam Verpakken is ook Notpla een opkomend alternatief. “Zij maken verpakkingen met een coating op basis van zeewier,” aldus Bruijnes.
