Directeur Lisette van Breugel van AWVN wil het niet alleen meer over loon hebben Foto: Rene Oudshoorn
De tijd dat het bij de cao-onderhandelingen vooral gaat over de lonen is voorbij. ’Onze arbeidskosten liggen per gewerkt uur 35 procent boven het Europese gemiddelde’, schrijven de werkgevers in hun arbeidsvoorwaardennota. Bedrijven willen geld overhouden om te investeren. ,,We moeten het niet alleen hebben over het verdelen van de taart. Ook over hoe we die groter kunnen maken.”
Dat zegt Lisette van Breugel, de nieuwe directeur van de AWVN. Ze is afkomstig van de Arbo Unie, waar ze twaalf jaar lang gold als een bevlogen bestuurder. Zelf omschrijft Van Breugel, die pas zes weken op haar nieuwe plek zit, zichzelf vooral als een praktisch en optimistisch mens. ,,Ik vind altijd wel een reden om de slingers ergens voor op te hangen”, lacht ze. ,,Desnoods doe ik het zelf.”
Haar boodschap namens de AWVN, VNO-NCW en MKB Nederland is intussen verre van vrolijk. ,,Het gaat in veel sectoren niet goed. We zien nu al een aantal grote reorganisaties en er komen er waarschijnlijk nog veel meer aan”, zegt ze. ,,Wat dat betreft is de situatie echt verslechterd ten opzichte van een jaar terug.”
Te duur
Oorzaak, zo is de boodschap waarmee de werkgevers hun cao-onderhandelaars komend jaar op pad sturen: Nederland is vergeleken met andere landen duur en minder aantrekkelijk geworden. Niet alleen staat ons land qua arbeidskosten in de top 3 van Europa, bedrijven lopen ook tegen trage besluitvorming en stroom- en stikstofproblemen aan. En dan zijn ook de energiekosten nog eens hoger dan in de buurlanden.
’Als de lonen nog verder oplopen, prijzen we onszelf uit de markt’
Dat moet veranderen, vinden de werkgevers. Van Breugel hoopt de vakbonden ervan te overtuigen dat ze samen naar oplossingen voor de sputterende economie moeten zoeken. ,,De afgelopen jaren ging het bijna uitsluitend over de koopkracht. Die is inmiddels over de hele linie hersteld. Maar als de lonen nog verder oplopen, prijzen we onszelf uit de markt”, waarschuwt ze.
Somberheid
Onder haar leden – ze heeft er de afgelopen weken tientallen gesproken – heerst grote bezorgdheid. ,,Werkgevers hebben het gevoel dat nog niet iedereen in de gaten heeft hoe slecht we er in sommige bedrijfstakken voor staan”, vat Van Breugel de stemming samen. ,,Maar als je een nieuwe fabriek wil starten, en je ziet dat de kosten daarvoor in Frankrijk een derde lager zijn dan bij ons, waarom zou je hier dan nog gaan zitten?”
Ze erkent dat de arbeidsmarkt nergens krapper is dan in Nederland. Werknemers kunnen hun huid daardoor duur verkopen. ,,Bedrijven moeten tegelijkertijd nog wel kunnen investeren. Daarom pleiten wij voor loonafspraken die passend zijn. Dat betekent dat een werkgever ruimhartig kan zijn, als het met het bedrijf goed gaat. Dan kun je denken aan een vorm van winstdeling of een variabele prestatiebeloning”, zegt Van Breugel. ,,Maar elders zal er wat salaris betreft sprake zijn van een pas op de plaats.”
Klaarstomen
De werkgevers hameren opnieuw op het vergroten van de arbeidsproductiviteit. Daarvoor zijn grote investeringen nodig, onder meer in automatisering en robotisering. En natuurlijk in de inzet van kunstmatige intelligentie.
,,Werknemers moeten klaargestoomd worden voor al die nieuwe ontwikkelingen”, aldus Van Breugel. ,,Daarom vinden we goeie afspraken over een leven lang leren belangrijk. Die cultuur hebben we nu nog niet. Maar die zullen we in de polder moeten gaan creëeren.”
Onderzoeken waaruit blijkt dat bedrijven niet bepaald staan te trappelen om opleidingen aan te bieden aan oudere werknemers, noemt ze achterhaald. ,,We zijn de luxe voorbij dat bedrijven kunnen zeggen dat ze daar niet aan meedoen. Voor een gewone mkb’er is het wellicht niet te betalen om iedereen klaar te stomen voor de arbeidsmarkt van de toekomt. Maar als branche kun je daar wel afspraken over maken en ze wellicht ook financieren.”
Hoop
Verwacht ze hiervoor ook nog steun van het nieuwe kabinet? ,,Ik hoop vooral dat ze met ons meedenken. Ik vind het wat dat betreft al hoopgevend dat D66 en het CDA de arbeidsmarkt een belangrijk thema noemen. En dat Rob Jetten en Henri Bontenbal het in hun stuk hebben over een leven lang leren. Dan ga ik weer terug naar mijn slingers. Die durf ik wel op te gaan hangen. En dan misschien ook vast een paar ballonnen erbij.”
