Verbied lijsttrekkers. Ik weet dat dat menigeen vreemd in de oren klinkt, ik weet dat het misschien zelfs onmogelijk klinkt in een tijd waarin het politieke domein ons vooral wordt voorgeschoteld als een soort Amerikaanse worstelshow, maar toch zou ik ervoor willen pleiten het verbieden van lijsttrekkers in ieder geval te overwegen.
Ik vind het namelijk moeilijk te verkroppen dat ik nergens op internet kan vinden hoe bijvoorbeeld de PVV de wachtlijsten in de jeugdzorg denkt aan te pakken, maar ik wel met een simpele zoekopdracht direct weet hoe de katten van Geert Wilders heten: Noortje en Brammetje.
Veel te makkelijk kan ik opdreunen dat Frans Timmermans fan is van Bruce Springsteen en Roda JC, dat Dilan Yesilgöz dan weer fan is van Ajax en ik denk dat als ik nog een keer moet horen dat Henri Bontenbal zo’n fatsoenlijke Rotterdamse jongen is, ik ga gillen.
De stem van de lijsttrekker is evenveel waard als die van alle anderen in de fractie
De persoonlijkheid van de eerste op de lijst doet er in het Nederlandse politieke bestel namelijk amper toe. Ja, je kunt tijdens verkiezingen op een persoon stemmen, maar wanneer die persoon hoog genoeg op de lijst staat (wat een lijsttrekker natuurlijk staat) en genoeg stemmen heeft binnengehaald voor een zetel, dan stromen die stemmen gewoon door naar de tweede op de lijst.
Ook wanneer de lijsttrekker vervolgens aan het werk gaat als parlementslid, is de stem van de lijsttrekker evenveel waard als die van alle anderen in de fractie. Zelfs in het kabinet is de minister-president niet meer dan de ‘eerste onder gelijken’ en wanneer iemand zich in de Nederlandse politiek wel belangrijker maakt dan zijn gelijken gaat het regelmatig gruwelijk mis. Kijk maar naar Pieter Omtzigt.
Die marketing werpt een rookgordijn op
De enige reden waarom persoonskenmerken in de Nederlandse politiek benadrukt worden, is marketing. Marketing waarin veel media meegaan, want het maakt de verslaglegging van het politieke strijdtoneel een stuk smeuïger. Maar die marketing werpt wel een rookgordijn op, waardoor de visie en kunde van een politieke partij aan het oog onttrokken worden.
Achter de brede rug van de oerfatsoenlijke Bontenbal, staat nog steeds het aloude CDA, achter de volkse, paffende, moeke-achtige Caroline van der Plas staat een partij die volledig naar de pijpen van gigantische landbouwbedrijven danst.
Achter Geert Wilders zaten het afgelopen jaar 36parlementariërs uit hun neus te vreten, alleen zagen we dat niet, omdat alle aandacht richting Geert Wilders werd georkestreerd. Geen idee wat bijvoorbeeld PVV-Kamerlid Emiel van Dijk van stikstof vindt, of of hij een beetje goed is in het politieke spel van inlezen, moties indienen en steun vergaren, en ook geen manier om daarachter te komen, maar ik weet dus wel wie Noortje en Brammetje zijn.
Politiek is in Nederland een teamprestatie
Dus verbied lijsttrekkers. En verbied in een moeite door ook maar een-op-een debatten in aanloop naar de verkiezingen. Organiseer in plaats daarvan debatten tussen de eerste elf op de kieslijsten, zodat kiezers met eigen ogen kunnen zien welke figuren er straks het politieke handwerk moeten gaan doen, bij welke mensen een stem straks daadwerkelijk terechtkomt.
Politiek is in Nederland een teamprestatie, dat moeten we ook koesteren, maar de obsessie met lijsttrekkers zet ons op een gevaarlijke roetsjbaan richting demagogie en persoonsverheerlijking. En vraag maar aan Amerika, Groot-Brittannië, Italië of gewoon aan Nederland: verkiezingen die beslist worden op de persoonskenmerken van één persoon leiden tot een incapabele overheid. Daar pluk je vroeg of laat de ontzettend zure vruchten van.
