'Hé, dit kon wel eens buitenspel zijn'. Jacques d'Ancona recenseert de scheidsrechters op dit EK | opinie

Wij Nederlanders rekenen ons graag rijk. Met ons allen hadden we ons voorgenomen om op het EK de tegenstand van Oostenrijk met overmacht te breken. Het kwam er niet van. Het werd een zuur 3-2 verlies en de spelers waren niet de enigen die bijtende wonden likten. Want via de 0-0 tegen Frankrijk was een soort optimisme en oplaaiende oranjekoorts ontketend.

Moeten de ploeg en het begeleidingsteam van coach Ronald Koeman spoedlessen volgen bij professor Erik Scherder? Hij is de neuropsycholoog die dikwijls op tv is en dan met illustraties van kwabben over het brein praat. Nu geeft hij cursussen in optimisme in verbinding met de factor hoop. Angstbestrijding zit ook in het lesprogram, al geeft de professor toe dat hij zelf niet met zijn auto op de snelweg durft rijden.

Hoopvolle types en ontevredenen vinden elkaar altijd. Een vrijblijvend advies: laten ze de voetballer Xavi Simons niet in de weg lopen. Die kijkt onveranderlijk verdrietig, met een ingebouwde mix van boosheid al naar gelang de situatie op het veld. Daar zit misschien een gevoel achter van gebrek aan erkenning.

De scheidsrechters, daarentegen, tonen geen emoties. Zo hoort het in hun vak. Ze zijn pure solisten en in feite elkaars concurrenten op weg naar de finale, de hoogste waardering. Dat zullen ze sporadisch toegeven. De Engelsman Anthony Taylor, die Nederland-Frankrijk niet op topniveau leidde, overtrof zichzelf in een vriendelijk duimpje naar een speler, maar in de stijl van zijn land neemt hij verder flegmatiek afstand.

Bij de Premier League hebben we vaak de indruk dat ‘alles’ mag, maar op het EK markeerde Taylor scherper de grens tussen strafbaar en niet strafbaar. Hoe dan ook, hij floot gelukkig niet ‘op verzoek’, ongeacht van welke kant.

Deze wedstrijd kende één spelsituatie waarover nog steeds wordt gesproken. In de 68-ste minuut scoorde Simons voor Nederland, maar de juichkreten verstomden, toen de goal na raadpleging van de VAR werd afgekeurd, omdat Dumfries in de buurt van de Franse keeper in buitenspelpositie verkeerde. Volop twijfel.

De regel is nooit veranderd, de praktisch toepassing wel. Dat heeft onder meer te maken met ingrijpen in het spel van de tegenstander, ook al raak je zelf geen bal aan.

In Engeland werd Taylor in het BBC panel door de mangel getrokken. Linneker en zijn makkers vonden het een geldige treffer. Wim van Hanegem ook. Zijn argument is niet sterk. Hij vindt dat de goal wél geteld zou hebben als een ander, minder prominent land dan Frankrijk, er bij betrokken was geweest.... De integriteit van de arbitrage zit bij hem niet hoog.

De oud-internationale topscheidsrechter Mario van der Ende – op zijn cv staan twee WK- en twee EK-toernooien – dacht direct: „Hé, dit kon wel eens buitenspel zijn”. Hij constateerde dat het 3 minuten duurde voordat de VAR met het bindende advies kwam: géén doelpunt.

Die drie minuten zijn bespottelijk lang. Daarnaast vindt Van der Ende het wonderlijk dat Taylor niet zélf de situatie op het scherm ging beoordelen. „Ik weet dat de scheidsrechter eindverantwoordelijk is. Helaas. Daar moeten we mee leven. Ik ben al jaren van mening dat deze bij de VAR moet liggen. Als je regels maakt, behoren die zwartwit te zijn. We hebben het over voetbal, de grootste entertainmentindustrie ter wereld. Je kan zeggen: als die keeper had willen duiken, dan... We moeten af van interpretaties die niet meer te volgen zijn. Dat geldt voor de Nederlandse competitie voor Bas Nijhuis. Zoals hij met de regels omgaat kunnen we het spelregelboek beter opbergen.”

Met fluitist Danny Makkelie waren de Kroaten helemaal niet blij. Hun wedstrijd tegen Italië leek uit te lopen in 1-0 winst, maar diep in de acht (!) minuten extra tijd scoorden de Italianen 1-1. In kringen van Kroatië vond men de aanzienlijke portie gele kaarten verschrikkelijk overdreven en ze waren ook woest dat Serdar Gözübüyük als tijdwaarnemer zó precies bezig was.

Overigens, voetbalkijkers vragen zich af wanneer Gözübüyük als scheidsrechter aan de bak moet. Niet. Hij functioneert uitsluitend als ‘vierde man.’

Er hing sinds de vorige week nóg een kwestie. Over de klassieke uitdrukking ‘hondenlul’ stond in de krant dat het niet bekend is wie daarvan de uitvinder is. Uit de journalistiek kwam het antwoord. Eric Nederkoorn meldde dat Piet Romeijn de eer toekomt. Hij was ooit rechtsback van Feyenoord.

Iets anders. De status van de aanvoerder trekt steeds vaker aandacht, sinds de UEFA heeft geroepen dat hij de enige is die contact mag opnemen met de scheidsrechter, als er iets te vragen of te protesteren valt. Het Nederlands elftal heeft Virgil van Dijk op die post en hij doet het alert, met verstand van zaken en correct.

Dat is ook de indruk die de Italiaanse aanvoerder/keeper Donnaruma maakte in de partij tegen Spanje. Hij kwam van verre naar het middenveld, maar scheids Slavko Vinçic had geen zin in commentaar en trok geel. Onbegrijpelijk. Daar staat tegenover dat de overschatte Ronaldo als aanvoerder van Portugal woensdagavond onfatsoenlijk opereerde in het duel met Georgië. Hij verdiende het geel. Een nare man.