De NS heeft het moeilijk en lijdt opnieuw verlies. Ben je als treinreiziger beter af bij Arriva?

Alle regionale spoortrajecten in dit deel van Nederland zijn inmiddels in handen van Arriva. In Drenthe gaat het om de lijn tussen Emmen en Zwolle, vanuit Groningen vertrekken Arriva-treinen richting Delfzijl, Roodeschool, Bad-Nieuweschans en Veendam. Tussen Groningen en Leeuwarden reis je ook met Arriva en wil je daarna doorreizen naar Harlingen, Stavoren of Sneek? Ook dan reis je met diezelfde vervoerder.

Dat gaat via een zogenoemd concessiesysteem. In Noord-Nederland vallen de trajecten Groningen-Zwolle en Leeuwarden-Zwolle onder het hoofdrailnet, de belangrijkste trajecten waarop binnenlandse intercity’s rijden en waarop de NS alleenrecht heeft. Regionale spoorlijnen zoals Groningen-Leeuwarden kunnen door provincies worden vergund via een openbare aanbesteding.

Vervoerders zoals Arriva, Keolis of Connexxion kunnen hierop inschrijven. De partij met het beste aanbod wint. De concessie van Arriva in Groningen en Friesland loopt tot en met 2035 en het spoor tussen Zwolle en Emmen heeft Arriva (onder de naam Blauwnet) nog tot 2043 in handen.

Overigens moet er volgens Europese regels meer concurrentie komen op het spoor en mede daarom vecht Arriva het alleenrecht van NS op het hoofdrailnet aan. Het bedrijf denkt ook op deze intercityverbindingen beter en goedkoper te kunnen rijden dan de Nederlandse Spoorwegen.

Die vraag is heel lastig te beantwoorden, ook omdat Arriva geen jaarcijfers openbaar maakt zoals de NS dat wel verplicht moet doen. De personeelskosten liggen bij NS hoger. Zo verdient een machinist bij Arriva maximaal 3548 euro bruto, bij de NS ligt het maximum op 4071 euro. Bij beide salarissen komen hier onder andere nog onregelmatigheidstoeslagen bovenop.

Arriva stelt veel minder zogenoemde overheadkosten te hebben dan NS, maar experts wijzen erop dat dit logisch is: de NS moet een veel complexer spoornetwerk draaiende houden dan regionale vervoerders als Arriva. Dat brengt veel meer (personeels-)kosten met zich mee.

Arriva zelf schermt ondertussen met succesen op trajecten die de NS vroeger als onrendabel beschouwde. Dat toont aan, zo stelt het bedrijf in de media, dat zij wel degelijk efficiënter is en daarmee goedkoper voor de Nederlandse belastingbetaler.

De tarieven van Arriva in Noord-Nederland worden mede bepaald op basis van de afspraken met de provincies en daarmee verschillen ze een beetje van de prijzen die de NS van de landelijke overheid mag vragen.

Een directe vergelijking tussen de NS en Arriva is moeilijk, omdat deze vervoerders niet op dezelfde trajecten rijden. Ook maakt het uit of je gebruikmaakt van kortingen of abonnementen, want zowel de NS als Arriva hebben met bijvoorbeeld dalkortingen iets meer vrijheid om zelf aan de prijzen te draaien. Wanneer en wat voor soort kaartje je koopt, maakt dus uit voor de prijs die je betaalt.

Toch doen we een poging: koop je een kaartje om van Roodeschool naar Groningen te gaan, dan betaal je bij Arriva 9,07 euro. Je maakt dan een reis van ruim 30 kilometer. Een vergelijkbare reis in een ander buitengebied, tussen Middelburg en station Kruining/Yrseke, kost bij de NS 7,30 euro.

Een reis van Emmen naar Zwolle, zo’n 80 kilometer, kost bij Arriva 17,17 euro. Van Zwolle naar Almere is ongeveer even ver en kost bij de NS 17,90 euro.

Dan een langere reis met overstap: wat kost het bij Arriva als je alvast een retourtje Stavoren-Delfzijl boekt voor midden augustus? 52,92 euro, zo blijkt. Wil je van Den Helder naar Gouda, ongeveer even ver en met NS te bereizen, betaal je 51,80 euro.

Conclusie? De prijzen verschillen niet substantieel. Dat Arriva veel goedkoper is voor de reiziger, lijkt moeilijk vol te houden. Dat wil overigens niet zeggen dat de concurrentie van regionale vervoerders niet nuttig kan zijn voor de algehele prijzen in het openbaar vervoer.