Bij de huidige verbouwing van het Hoofdstation is volgens Volt-statenlid Laura Reinink te weinig rekening gehouden met spoorplannen in de toekomst. Hoe de regionale treinen er in 2035 duurzaam rijden, is nog niet bekend. Foto: Jos van der Veen
Het lijkt zo gemakkelijk: spoorlijnen elektrificeren en dieseltreinen vervangen. Maar waar bijvoorbeeld Limburg en Overijssel dat gewoon doen, aarzelt de provincie Groningen.
De provincie Groningen wil in 2035 van de dieseltreinen af, maar worstelt nog steeds met de vraag wat ervoor in de plaats moet komen.
Overijssel weet het wel
Overijssel heeft daar een antwoord op. Daar willen ze na de succesvolle elektrificatie van twee spoorlijnen, alle resterende dieselsporen eveneens van bovenleiding voorzien.
Dat pakt positief uit voor de exploitatie (goedkoper), omwonenden (minder geluid), milieu (minder uitstoot) en reizigers (sneller, punctueler). Bovendien is het handig voor de verbinding over elektrisch spoor in Duitsland.
Blindstaren
Experts dringen al heel lang aan op elektrificatie met bovenleiding (’de gouden standaard’) in het Noorden en verbazen zich dat Groningen en Friesland blijven nadenken over waterstof en batterijtreinen.
De werkgroep Spoor in Friesland deed onlangs nog een oproep aan beide provincies om de druk op Den Haag (die moet meebetalen) op te voeren en duidelijk te maken het Noorden niet achter wil blijven. „Elektrificatie is het beste alternatief.”
Ondertussen dringt de tijd. Als je voor aanvang van de nieuwe concessie in 2035 het spoor wilt elektrificeren, is veel (voorbereidings)tijd nodig.
Mirjam van Velthuizen-Lormans, financieel directeur bij ProRail, noemde de naderende aanbesteding onlangs in NRC en deze krant hét moment om de elektrificatie te regelen.
Waterstof
Groningen is er nog steeds niet uit, blijkt uit het antwoord van Gedeputeerde Staten op vragen van statenlid Laura Reinink (Volt). Ze was benieuwd hoe het staat met duurzame mobiliteit.
Drie jaar geleden wilde de provincie voor 52 miljoen euro vier waterstoftreinen kopen. Die zouden proefrijden vanaf 2026. Met deze Nederlandse primeur volgde Groningen waterstofregio’s in Canada, Duitsland, Frankrijk en Italië.
Alle circa 45 treinen in de provincie zouden vanaf 2035 op waterstof rijden. De test moest ver voor 2035 afgerond zijn omdat Arriva en andere kandidaat-vervoerders (zoals Connexxion, Keolis en Qbuzz) zulke treinen jaren van tevoren moeten bestellen.
Nedersaksen ziet af van waterstof
De aanbesteding mislukte en er rijden voorlopig geen waterstoftreinen. Bovendien slonken de hoge verwachtingen. Nedersaksen zag op basis van haar ervaringen met de eerste 14 treinen af van de aankoop van nog eens 102 exemplaren.
Daar gaan ze de resterende dieselsporen nu volledig elektrificeren of met batterijtreinen rijden. Die kun je opladen op stations en op trajecten met gedeelteljike bovenleiding. Voor die optie koos Friesland, die de waterstoftrein nooit zag zitten, destijds ook.
Groningen zet het waterstofavontuur nog niet uit het hoofd, blijkt uit de reactie op de vragen van Reinink. Zij vindt dat niet verrassend. „Groningen heeft grote economische verwachtingen als waterstofprovincie en wil dat overal uitstralen. Maar als je kijkt wat het beste is voor duurzame mobiliteit, is dat misschien niet waterstof.”
‘Zo snel mogelijk verduurzamen’
Reinink wil dat Groningen het spoor zo snel mogelijk verduurzaamt en volledige elektrificatie (met ‘gewone’ elektrische treinen) daarbij betrekt. Zeker voor verbindingen over geëlektrificeerd spoor in Duitsland.
Laura Reinink Foto: Provincie Groningen
„Ga er maar vanuit dat de Nedersaksenlijn en Lelylijn sowieso elektrisch worden. Laat de Wunderline dan ook maar meteen van de Eemshaven doorrijden naar Bremen, onder een internationaal gangbare bovenleiding van 25kV. Dat is meteen van belang voor modern goederenvervoer en nieuwe snelle Europese verbindingen, zoals met Scandinavië.”
Die zijn volgens haar hard nodig om ervoor te zorgen dat mensen voor duurzame mobiliteit kiezen. „Het huidige spoor is te duur en te traag en dus niet duurzaam. Ik vind het ongelofelijk overheden dat niet automatisch verbeteren. Zelfs de Lelylijn is niet automatisch geschikt voor snelle treinen.”
Flixtrain
Omringende landen doen dat volgens haar beter. Niet voor niets maakte de particuliere spoorwegmaatschappij Flixtrain vorige week bekend dat het 65 hogesnelheidstreinen heeft besteld. Er komen locomotieven voor die geschikt zijn voor allerlei Europese routes.
Groningen-Bremen zou daar een geschikt onderdeel van kunnen zijn. Dat sluit mooi aan op de motie van Provinciale Staten uit 2012 om de reistijd tot 1 uur en 23 minuten terug te brengen. Zonder elektrificatie lukt dat volgens kenners nooit.
Op de toekomstkaart van de Duitse spoorwegen (Deutsche Bahn) staat de verbinding Randstad-Hamburg via Groningen al ingetekend en ook NS wil dat graag.
Zo’n traject is binnen Europa onderdeel van nog langere routes, zoals tussen Londen/Parijs en Stockholm. Luchtfietserij? De Italiaanse spoorwegen willen volgend jaar samen met Deutsche Bahn beginnen met de route Rome-München en die uitbreiden tot Napels-Berlijn.
Havens
Elektrificatie zou mooi aansluiten bij de wens om de havens van Delfzijl en Eemshaven goed bereikbaar te maken per spoor. Zeker nu Defensie plannen heeft om de Eemshaven vaker te gebruiken. Dan kunnen goederentreinen – die ook grote afstanden afleggen binnen Europa – daar rechtstreeks naartoe.
Voor de bovenleiding is genoeg groene stroom in de Eemshaven. Op die manier wordt die nuttig in de provincie gebruikt en gaat niet alles naar de Randstad, waar Groninger Belang bang voor is.
Ergernis
Tot ergernis van Reinink is er op het nieuwe Hoofdstation geen ruimte voor treinen die moeten opladen . „Je zou mogen verwachten dat je bij een ingrijpende verbouwing zoals nu aan de gang is, alvast ruimte maakt voor toekomstige ontwikkelingen. Maar zelfs de vrachttrein naar Delfzijl kan er amper langs en voor nieuwe spoorlijnen is bijna geen plek.
We willen in meerdere richtingen meer treinen, maar houden daar geen rekening mee.” Ze noemt het ongelofelijk zonde dat er niet eens ruimte is gereserveerd voor de Lelylijn. „Dat heeft ons er in de lobby niet geloofwaardiger op gemaakt. Hopelijk durven we in de toekomst beter vooruit te kijken en houden we wek rekening met alle mogelijke ontwikkelingen. Anders blijf je achter de feiten aan lopen.”
De provincie heeft korte stukken 25kV bovenleiding in beeld voor het opladen van batterijtreinen. Bij de traditionele spanning van 1,5 kV moet een trein lang stilstaan en kun je die beter rijdend opladen. Daarvoor zijn lange trajecten nodig.
