Yildiz Siskens uit Emmen werd midden in de pandemie manager van dragqueens. 'Nog een lange weg te gaan'

Wat ze graag wilde hebben voor haar 17e verjaardag? Yildiz hoefde er niet lang over na te denken. ,,Een vliegticket naar Turkije!’’ Het land waar ze al een paar jaar naartoe ging op vakantie en waar ze vrienden had gemaakt in het dragqueen-wereldje en de lhbti+-gemeenschap. Haar moeder liet haar gaan. Ze wist waar haar dochter zou logeren en bij wie. Zíj kende de mannen ook goed en had er vertrouwen in dat het goed kwam met deze logeeradressen.

Yildiz beleefde een fantastische vakantie en ging later meermalen terug, soms maandenlang. Drie zomers op rij danste ze op een podium in een discotheek in Marmaris. Ook werkte ze als model in Izmir.

Ze beloofde haar Turkse vrienden dat ze iets voor hen en hun gemeenschap terug zou doen. Wat, dat wist ze nog niet.

Nu heeft ze zo langzamerhand wel een idee. Wat ze als tiener niet kon bevroeden, en wat nooit een vooropgezet plan is geweest, is dat ze dragqueen-manager is geworden. In de coronapandemie richtte zij haar bureau Drags of Anarchy op. Ze behartigt de belangen van de inmiddels veertien artiesten, begeleidt hen bij optredens en interviews, zorgt voor de juiste boekingen bij de juiste dragqueen en organiseert evenementen.

Ze heeft niet de minsten in haar stal. Onder anderen Envy Peru, winnaar van de eerste Drag Race Holland-reeks bij Videoland, hoort bij haar. Met háár, oftewel Boris Escobar, begon het. Ook de winnaar van de tweede Drag Race Holland, Vanessa van Cartier, fladdert onder Yildiz’ vleugels.

Dus ja, dat bedankje aan haar Turkse vrienden? ,,Misschien kan ik hen boeken voor een show. En ik draag sowieso al bij aan de acceptatie van drags, met wat ik nu doe.’’

We spreken elkaar in de Rotterdam Building in het hart van Rotterdam, tussen de Coolsingel en de Lijnbaan. Hier huurt Yildiz werkruimte voor zichzelf, een paar zzp’ers en een stagiaire. Het jaren zeventig pand wordt verbouwd en omgetoverd tot moderne en hippe werkplek. Hangplanten en loungekussens geven het een huiselijke aanblik. Op de gang loopt een kantoorhond.

Vanaf de twaalfde verdieping heeft Yildiz zicht op het stadhuis en de Markthal. Verderop wappert een regenboogvlag op een kantoorgebouw. Toepasselijk, maar puur toeval. ,,Ik zag hem een paar dagen geleden opeens. Ik zei nog tegen mijn collega’s: Kijk nou!’’

De dragqueen-wereld van Yildiz hangt nauw samen met de lhbti+-gemeenschap, die de regenboogvlag symboliseert. Even een korte uitleg voor wie niet helemaal in de materie zit: Lhbti+ staat voor lesbische vrouwen, homoseksuele mannen, biseksuelen, transgenders, interseksuele personen en meer. Dragqueens zijn volgens de omschrijvingen op internet meestal mannelijke artiesten die op het podium een vrouwelijk personage neerzetten, vaak in extravagante kleding.

Volgens Yildiz en haar drags ligt dat genuanceerder. ,,Dragqueens treden vaak op met vrouwelijke kenmerken, maar het is een kunstvorm die talloze genderidentiteiten laat zien. Sommige dragqueens laten hun baard bijvoorbeeld staan. Drag is voor iedereen. Drag is vrijheid.’’

Van dragqueens wordt vaak gedacht dat ze homoseksueel zijn, maar ook dat is niet per definitie zo. Een ander groot misverstand is volgens Yildiz dat dragqueens zich vrouw voelen of vrouw willen zijn. ,,Dat heet transgender. Er zijn wel transgenders die dragqueen zijn, maar eigenlijk moet je het los van elkaar zien. De shows en optredens spelen zich wel vaak af binnen de lhbti+-community en dat is eigenlijk jammer. Wij willen graag dat het meer bij de gewone maatschappij gaat horen. Dat het meer mainstream wordt.’’

Community. Mainstream. Een gesprek met Yildiz is er één met een hoop Engelse woorden. Voor dragqueen is geen Nederlands equivalent. Het betekent letterlijk ‘sleepkoningin’ en verwijst naar de tijd, eeuwen geleden, dat vrouwelijke rollen nog door mannen werden vertolkt. Hun kleding bestond veelal uit lange rokken en jurken.

Met mainstream bedoelt Yildiz dat dragqueens niet op een apart feestje zouden moeten staan, maar op ‘normale’ festivals. Dat de kunstvorm die ze beoefenen, in hetzelfde rijtje zou moeten staan als zangers, dansers en dj’s. Dat ze ook de covers van ‘normale’ tijdschriften zouden moeten sieren en in reguliere tv-programma’s zouden moeten zitten. Kortom, dat ze meer onderdeel worden van de maatschappij.

Afgelopen zomer sprak ze in New York met iemand van de Human Rights Council, op het hoofdkantoor van de Verenigde Naties. Ze broedt op een plan waar ze op dit moment nog niet veel over kan zeggen, maar dat moet bijdragen aan een betere acceptatie. ,,Gelukkig staat de nieuwe generatie er wel steeds meer voor open, maar pff, we hebben nog een lange weg te gaan. Er zijn ook nu nog altijd mensen die door hun familie worden verstoten om wie ze zijn. En het gebeurt wekelijks dat dragqueens die een Uber hebben geboekt voorbij worden gereden omdat taxichauffeurs geen drags mee willen nemen.’’

Yildiz groeide op in Emmen, in de wijk Emmerhout. Ze was een vrolijk meisje, open en geïnteresseerd in anderen. Op haar 8e kreeg ze een enorme klap te verwerken. Haar vader overleed, zomaar van de ene op de andere dag, aan een hartaanval. Ze praat er eigenlijk nooit over in de media. ,,Ik sla dit stuk het liefst over. Zoiets laat een heel groot litteken achter. Maar ik heb het wel een plek kunnen geven.’’

,,Ja, dat hoor je in het Noorden veel om je heen: Doe maar gewoon, dan doe je gek genoeg. Ik ben ook wel een beetje zo opgevoed door mijn moeder. Van mijn vader herinner ik het me niet goed meer. Eigenlijk ben ik vooral grootgebracht met de boodschap dat je jezelf moet zijn. ,Kijk niet naar wat anderen willen. Doe wat je zelf wilt.’’’

,,Helemaal prima! In Emmen zat ik trouwens niet in de lhbti+-scene. Er was wel een vriendin van wie ik vermoedde dat ze lesbisch was, maar het bleef onbesproken. Mijn eerste dragqueen ontmoette ik in Turkije. Ik was 13 toen mijn moeder en ik daar voor het eerst op vakantie gingen. Nee, niet omdat ik Turkse roots heb. Die heb ik niet, ik heb alleen een Turkse voornaam. We liepen in Marmaris door zo’n straatje vol barretjes en daar stond opeens een groepje dragqueens op straat. Ik vond ze prachtig en vroeg of ik met ze op de foto mocht. Ik had direct een klik met hen. Ze waren zo open, vriendelijk en lief. Het zijn de meest fijne mensen die ik me maar kan wensen als vriend. Want vrienden zijn we echt geworden. Mijn moeder en ik gingen elk jaar terug.’’

,,Zeker. Andere mensen keken hen vaak aan met zo’n blik van: Huh? Ik weet niet wat ik zie. Sommigen maakten opmerkingen en gingen schelden. Nederlandse toeristen hadden niet door dat ik hen verstond natuurlijk. Ik stapte dan op hen af. ,Wat zit jij nou te doen?’ Dan waren ze helemaal verbaasd en stopten ze wel.’’

,,Ja. Ik ben zelfs halsoverkop op het vliegtuig gesprongen toen een van hen een hersenbloeding had gekregen. Zij was in transitie gegaan en had zich laten opereren om borsten te krijgen. Om er vrouwelijker uit te gaan zien, wilde ze ook anticonceptie slikken maar om de een of andere reden kon dat daar niet. Ze vroeg mij in wanhoop of ik het mee wilde nemen. Het leek mij geen goed idee. Toen kreeg ze het van andere vriendinnen. De combinatie van alcohol en anticonceptie in een mannelijk lichaam heeft een hersenbloeding veroorzaakt. Toen ik bij haar kwam, zag ik een kasplantje. Ze kon geen Engels meer praten en was deels verlamd. Ze herkende me niet. Echt kut. Nou, moet ik er opeens weer van huilen... Ja, we hebben nog contact. Omdat ze nu geen Engels meer kan, sturen we vooral hartjes via Whatsapp.’’

Hartjes. Liefde. Het is ook wat de dragqueens propageren op het podium, waar ze in vol ornaat als showdame playbacken en dansen. Aan elk optreden gaat een uitgebreide voorbereiding vooraf, die drie tot vier uur in beslag neemt. De ‘hij’ veranderen in een ‘zij’ is niet alleen een kwestie van een pruik opzetten en make-up aanbrengen. Er komt een korset (strak aangeregen!) aan te pas voor de gewenste taille. Vullingen in de panty creëren bredere bovenbenen en heupen. Een siliconen borstplaat geeft de mannen een buste, wat soms ook met opvulling en visagie (schaduweffecten) gebeurt.

En ja, het geslachtsdeel moet worden weggemoffeld. Een bobbel in het kruis zou afbreuk doen aan het vrouwelijke personage. De boel wordt daarom strakgetrokken. Althans: de penis wordt naar achteren getrokken en de testikels in het lieskanaal geduwd. ,,Dat heet tucken. En ja, dat doet zeer. Het is fun, zo’n show, maar ze moeten er ook veel voor over hebben.’’

Yildiz runt haar Drags of Anarchy nu twee jaar. Ze werkte aanvankelijk achter de schermen bij de televisie, in de productie van tv-programma’s. Vanwege de onzekerheid van de altijd maar tijdelijke klussen werd ze boekingsagent voor d’js, maar ze knapte af op het bedrijf waar ze voor werkte. Ze vond de werkdruk te hoog en besloot dat ze zo niet wilde doorgaan. Ze ging aan de slag in de onderneming van een vriend, op het strand. Ze gaf er kitesurflessen en organiseerde evenementen.

Tot ze werd gevraagd weer boekingsagent voor dj’s te worden, voor een ander bedrijf. Na meerdere gesprekken en lang nadenken - ze wilde niet weer in dezelfde valkuil trappen - besloot ze er toch weer voor te gaan. Ze werd zelfs aandeelhouder. En toen stortte alles in door corona. ,,Ons hele levenswerk werd in één klap van tafel geveegd. Daar heb ik het echt moeilijk mee gehad. Mijn werk was mijn passie geworden. We hadden supergoede artiesten, zoals dj Tony Junior en La Fuente, en werkten wereldwijd. Maar we waren alleen maar bezig optredens te verzetten en op een gegeven moment zelfs helemaal te annuleren.’’

En toen was daar opeens dat moment dat zicht bood op iets nieuws. Yildiz was bezig met een videoclip voor een van de dj’s. Dat kan nog wél doorgaan tijdens de pandemie. ,,Ik had Boris, die dragqueen Envy Peru is, gevraagd om mee te werken aan de clip. Ik was met hem bevriend geraakt toen ik Hilversum woonde. Hij vertelde dat hij mee zou gaan doen aan het programma Drag Race Holland. Ik dacht meteen: Dat ga jij winnen! En ik vroeg of hij al een manager had. Nee dus. Dat is nog een vrij nieuw fenomeen. Er is één ander in Nederland, maar daar wilde hij niet tekenen. Dus werd ik zijn manager.’’

Die ene dragqueen zijn er ondertussen veertien geworden, onder wie ook twee uit Canada. Yildiz kan ervan leven, al bekent ze dat ze beter weer terug kan gaan naar de dj’s als ze het voor het geld zou doen. ,,Maar hier ligt mijn hart. En het is een nieuwe uitdaging.’’

Inmiddels kunnen haar queens ook weer live optreden, zonder coronaregels. Zoals afgelopen zomer, toen Yildiz de deelnemers leverde aan het Regenboog-festival in Emmen. Terug op haar geboortegrond, waar ze tot haar 18e woonde en nog altijd geregeld komt, bij haar moeder.

,,Eigenlijk niet. Het is er zo veranderd. Ik kom sowieso niet veel meer in het Noorden. Het speelt zich allemaal toch af in de Randstad, en in Limburg ook wel. Maar dat Regenboogfestival was wel heel tof. Mijn dragqueens traden zelf op en toverden bekende Emmenaren om tot dragqueen. Zoals Hans ten Cate, de voormalig hotelier. Ik kende hem nog van mijn Emmen-tijd. Hij heeft echt genoten. Hij is sowieso iemand die overal voor open staat. Het was heel mooi om te zien hoe iedereen reageerde bij de transformatie. Sommigen zeiden: ,Hé, ik herken mijn moeder in mij.’ Ik vind het heel fijn dat dit in Emmen kon. Dat Emmen er zo voor open stond.’’

,,Haha, ja, eigenlijk wel. Het is echt hysterisch altijd en ik regel het wel. Ik ben redelijk nuchter en ik moet alles goed voorbereiden. Ik heb daar natuurlijk ook een heel andere rol dan zij. Zij zijn de artiesten en ik ben de manager. Het zou niet goed zijn als ik ook zo hysterisch ging doen.’’

,,Nee, dat denk ik niet. Ik ben niet wispelturig, maar ik hou wel van uitdagingen. Met deze uitdaging ben ik nog een hele poos bezig. Dan bedoel ik de uitdaging om dit wereldje meer naar voren te brengen, om meer acceptatie en respect te krijgen. En het is al wat aan het veranderen, onder meer door programma’s als Drag Race Holland en het tv-programma Make up your mind, waar bekende Nederlanders dragqueen worden. In februari begint een nieuwe reeks, waar vier van mijn queens aan meedoen. Er is sowieso veel gaande. Vanessa Cartier, ook een queen van mij, heeft dit jaar een boek geschreven dat ook in het Engels is uitgegeven: Stay true to who you are. We hebben een film gedraaid die volgend jaar uitkomt en er er verschijnt een documentaire. We staan aan het begin van iets groots, dat voel ik. En dat vind ik mooi. Voor mijn bedrijf, maar ook persoonlijk. Ook al ben ik hetero, ik ben wel een ally.’’

Ally. Weer zo’n Engels woord. Geallieerde. Bondgenoot. Iemand die de groep steunt. ,,Ik weet zeker dat er altijd mensen zullen zijn die er niets van moeten hebben. En dat geeft ook niks. Ik vind ook niet iedereen aardig. Mijn bedrijf heet Drags of Anarchy omdat deze mensen hun eigen ding doen en willen proberen dingen te veranderen. Iedereen mag zichzelf zijn. Het moet niet gek zijn als je een dragqueen tegenkomt. En iedereen moet veilig in die taxi kunnen.’’