Op zoek naar overlastgevers trof ik twee jongens. De een kwam uit Irak, de ander uit Syrië. Het was op station Emmen en ze droegen blauwe hesjes waarop in dikgedrukte letters het woord ‘host’ stond.
Goedlachse jongens waren het, of mannen eigenlijk, van ergens begin 20. Als je ze in een hokje wilde stoppen kon je ze ook ‘alleenstaande mannen’ noemen. Ze hadden geen vrouw, geen kinderen. Hun ouders noch andere familieleden waren met ze meegereisd.
Ze noemden zichzelf Norman en Ali. Norman lijkt op de Arabische vrouwennaam Nour, die licht betekent. Daarom had de Irakees hem gekozen. Hij zocht een weg naar het licht.
De Syrische Ali had 13 jaar in Libanon gewoond met zijn gevluchte familie, totdat de stemming daar was omgeslagen. Hij had gestudeerd, maar ook in Qatar of Saoedi-Arabië was hij niet welkom.
Ze gaven geen overlast. Of je moest vinden dat ze te veel praten en lachen. Ze spraken wel met overlastgevers, hier op station Emmen waar de bus naar Ter Apel vertrekt. Ze deden vrijwilligerswerk en spraken met iedereen: asielzoekers, handhavers, buschauffeurs, conducteurs, Emmenaren én journalisten. Ze stonden me uitvoerig te woord.
„Toen ik in Irak journalisten hielp, belandde ik in de gevangenis”, zei Norman.
In hun asielzoekerscentra deelden ze kamers met andere mannen alleen. Ze waren allemaal verschillend. De een had niets meer te verliezen en misdroeg zich daarnaar. De ander hield zich koest en wachtte af. Wie droomde van een mooie toekomst kon in een bed liggen naast iemand die al het geloof verloren had. Sommigen waren eigenlijk helemaal niet alleenstaand, maar vaders die hoopten hun vrouw en kinderen in veiligheid te kunnen brengen.
Norman en Ali zaten vol ambitie. Voor een schamele 14 euro per week deden ze het werk met plezier. En alles was beter dan lege dagen slijten in een azc.
Aan de formatietafel in Den Haag werden ze als één groep gezien: alleenstaande mannen uit het Midden-Oosten en Noord-Afrika die asiel aanvragen. Misschien kunnen we ze op straat zetten, overwogen ze daar, net zoals de Belgen doen. Vangen we alleen nog gezinnen, vrouwen en kinderen op.
„Mijn vader wilde nooit dat ik de illegale route naar Europa zou nemen”, vertelde Ali mij. „Veel te gevaarlijk.” Uiteindelijk zag hij geen andere mogelijkheid meer. Hij was gekomen via Libië, waar hij met tientallen mannen wekenlang in één ruimte had moeten slapen, zij aan zij. De bootreis over de Middellandse Zee naar Italië had veertig uur geduurd.
Hier in Emmen had Ali voortdurend een grijns op zijn gezicht. Norman was het filosofische type. Hij observeerde de asielzoekers en de Nederlanders op het station en dacht na over wat hij zag.
„The truth is elusive”, zei hij. De waarheid is ongrijpbaar.
