Nog een fles zonnebrand van vorig jaar in huis? Gooi die maar weg. Acht feiten en fabels over huidkanker

Huidkanker is de meest voorkomende vorm van kanker in Nederland en kent ook de snelste stijging: in 2022 kregen circa 83.000 mensen de diagnose. Onze kennis over zonschade kan volgens Relyveld beter. Zij onderscheidt de fabels van de feiten.

Feit. Zonnebrandcrème beschermt voldoende.
„We komen steeds meer te weten over zonschade en de bescherming er tegen, waardoor zonnebrandproducten steeds beter worden. Mensen smeren alleen niet altijd dik en vaak genoeg (de site van het AVL meldt: je moet elke twee uur smeren). Ook moet je erop letten dat je een product gebruikt dat zowel tegen uvA- als uvB-straling beschermt.”

Feit. De fles van vorig jaar kun je beter weggooien.
„Elke keer dat je de tube of fles opent, wordt de werking van zonnebrandcrème een klein beetje minder. Na een jaar is die degeneratie zo ver gevorderd dat de bescherming niet meer voldoende is.”

Fabel. Voorbruinen onder de zonnebank zorgt voor betere bescherming.
„Je bereikt er hooguit een factor3-bescherming mee en dat is niets. Daarbij weten we inmiddels dat ook de straling van de zonnebank ernstige typen huidkanker kan veroorzaken. Dat er steeds meer jonge mensen huidkanker krijgen, heeft daar waarschijnlijk mee te maken.”

Feit/Fabel. Ook achter glas is de zon schadelijk.
„Door onderzoek onder vrachtwagenchauffeurs en piloten die langdurig achter glas aan de zon worden blootgesteld, weten we dat ook mensen die achter glas veel aan de zon worden blootgesteld, meer kans op huidkanker hebben. Wel breekt het glas de straling, waardoor de zonkracht lager wordt. Als je een half uurtje in de zon achter het raam zit, zal het zo’n vaart niet lopen.”

Feit. De meeste zonschade ontstaat in de jeugd.
„De eerste 18 jaar van je leven, vooral de eerste vier jaar, ontwikkelen je cellen zich sneller waardoor je eerder zonschade oploopt. Die schade neem je helaas de rest van je leven met je mee. Ons advies is om kinderen tijdens de warmste uren van de dag uit de zon te houden. Laat hen altijd onder een parasol zitten, nooit in de directe zon. Geef ze een tube zonnebrandcrème mee naar school, laat ze een petje dragen en zorg dat sportkleding uv-werend is.”

Fabel. Alleen mensen met een lichte huid lopen kans op huidkanker.
„Bij mensen met een licht huidtype komt huidkanker vaker voor, maar ook mensen met een donkere huid kunnen het krijgen. Ik hoor ook wel eens dat mensen denken dat ze al zo lang onbeschermd hebben gezond dat hun huid goed beschermd is. Maar bij elk beetje zon ontstaat meer schade en op een bepaald moment verandert de cel in een kankercel. Juist als je vele jaren onbeschermd hebt gezond en veel pigment hebt opgebouwd, blijft bescherming belangrijk.”

Feit. Veilig zonnen is onmogelijk.
„Eigenlijk zouden mensen tijdens de hete uren van de dag helemaal uit de zon moeten blijven, maar je wilt ook genieten. Wel kan het veel veiliger. Zorg dat je je altijd goed en vaak genoeg insmeert en mijd de zon tussen twaalf en vier uur (het AVL meldt zelfs vanaf 11 uur). Kan dat niet, draag dan een pet en uv-werende kleding.” De weerapp op de iPhone meldt dagelijks de uv-index en beveelt deze maand al elke dag het gebruik van zonnebrandcrème aan tussen elf en vijf uur.

Fabel. Als de zon niet schijnt, kun je niet verbranden.
Volgens de website van het AVL verminderen wolken en schaduw de hoeveelheid uv-straling wel iets, maar komt er nog steeds straling op je huid. Je kunt je dus ook op (half)bewolkte dagen het beste blijven insmeren, want zelfs op een bewolkte dag kan de zon veel schade aanrichten (ook wordt geadviseerd om binnen zonnebrandcrème te gebruiken). Ook als je niet verbrandt, want zonschade is lang niet altijd zichtbaar.

Meestal herken je huidkanker aan een plekje op de huid dat ineens verschijnt of verandert.

Een basaalcelcarcinoom begint meestal als een roze, huidkleurig of lichtbruin bultje dat steeds groter wordt, al dan niet met een korstje in het midden. Ook kan het eruitzien als een eczeemplek die niet weggaat.”

Hoewel het aantal gevallen van huidkanker toeneemt, stijgen de overlevingskansen. Dermatoloog Germaine Relyveld, werkzaam bij het AVL en directeur van kliniek The B Bar: „De diagnostiek verbetert en er komen steeds meer behandelopties bij. Helaas kunnen we nog niet iedereen genezen. Wel kunnen we een aanzienlijk aantal patiënten helpen langer te overleven. Dankzij nieuwe medicijnen hebben patiënten met een uitgezaaid melanoom meer dan veertig procent kans om nog drie jaar te leven. Gelukkig zijn mensen alerter, waardoor plekjes vroeg worden herkend. Daarmee dalen de kansen op uitzaaiingen. Door je huid regelmatig te controleren en vreemde plekjes zo snel mogelijk bij de huisarts te laten checken, kan de overlevingskans stijgen tot ver boven de negentig procent.”

Je wilt in de allereerste plaats dat zonnebrandcrèmes beschermen. Daarnaast wil je niet allerlei rotzooi het milieu in spoelen. Die combinatie is niet gemakkelijk te vinden, blijkt uit de nieuwste test van de Consumentenbond

Twee crèmes met factor 30 scoren goed op bescherming, zijn duurzamer dan de rest, maar bevatten wel microplastics. Voor kinderen en mensen met een heel lichte huid is SPF 50(+) de beste keuze. Maar met zo’n zwaardere factor krijg ontkom je niet aan uv-filters die slecht zijn voor het milieu. De hieronder genoemde prijzen zijn richtprijzen.

SPF 30
Zenova suncare, sunmilk sensitive SPF 30 van de Action scoort heel hoog: ’Beste uit de test, beste koop en groene keuze’. De website van Action meldt: veganvrij, rifvriendelijk en microplastic-vrij. Hij bevat ook geen parfum en alcohol, wat altijd goed is. Toch bevat hij volgens de Consumentenbond één of meerdere mogelijke microplastics. Prijs: 30,60 euro per liter.

De zonnebrandcrème van Jetske Ultee, Suncover SPF30, scoort opnieuw goed op bescherming en duurzaamheid. Toch bevat ook deze microplastics volgens de Consumentenbond. Andere pluspunten: parfum- en alcoholvrij. Prijs: 39,95 euro per liter.

SPF 50
Biodermal Hydraplus Zonnespray 50plus komt als beste uit de test. Hij beschermt goed en wordt gerekend tot de duurzamere producten. Toch heeft-ie uv-filters die een hormoonontregelend effect hebben op de omgeving, giftig zijn voor vissen, watervlooien en algen, niet gemakkelijk afbreken en zich ophopen in planten en dieren en effect hebben op het koraal. De crème bevat bovendien parfum. Prijs:111 euro per liter.

Nivea Sun Babies and kids Sensitive Protect 5in1 is ’Beste koop’. Hij scoort geen 8 op bescherming, zoals de drie bovengenoemde producten, maar een 7,4. Hij wordt beter gewaardeerd in gebruik dan Biodermal. Deze duurzamere soort bevat ook nog eens geen allergenen en geen microplastics. Hij scoort echter ook slecht waar het gaat om uv-filters. Prijs: 48 euro per liter.

Afraders
Dacht je met Naïf en Suntribe goed bezig te zijn, dan kom je bedrogen uit. De Mineral Sunscreen Cream SPF30 van Naïf en de Zinc Sun Stick original white van Suntribe zijn wel goed voor het milieu maar niet voor jezelf. Beide scoren een 2 voor bescherming. Clear & Dry Transparante spray van Visionen Mineral Sunscreen Lotion for body van Clinique halen eveneens beide de geclaimde SPF 30 niet en die zijn ook nog eens slecht voor het milieu.

Let op
Ga niet meteen de zon in na het insmeren. Wacht een half uurtje.