Van links naar rechts in de rechtbank in Groningen: Michel K., advocaat Iris Djordjevic en Paul W., de hoofdverdachten van de misstanden bij zorgboerderij Aurora Borealis in Wedde. Tekening: Petra Urban
Er ging ontzettend veel mis bij zorgboerderij Aurora Borealis in Wedde. Maar, zeggen eigenaren Michel K. en Paul W., ‘er gingen ook dingen goed’. De zelfbenoemde heelmeesters richtten volgens deskundigen heel veel schade aan.
,,Gingen sommige dingen niet goed?’’, vraagt een van de Groningse rechters maandag retorisch. ,,Ik heb hier een lijst van handelingen, waarmee ik nog wel even kan doorgaan.’’ Ook de rechters vielen af en toe de schellen van de ogen toen ze lazen wat zich voltrok in Wedde.
Naast beelden die al werden gedeeld in het tweeluik van Alberto Stegeman op tv, werd maandag ook duidelijk hoe de leiders van Aurora Borealis fysiek geweld gebruikten. Op camerabeelden van de zorgboerderij is te zien hoe Michel K. (37) hardhandig een verstandelijk beperkte bewoner in een plantsoen duwt en bovenop hem duikt. ,,Mijn regels, mijn huis, ik ben de baas!’’ Luistert de gehandicapte niet? Dan breekt hij hem de pols.
Daar zat een heel verhaal achter, reageert K. maanden later. Was hij er niet bovenop gedoken, dan had de cliënt zichzelf geslagen en daarna een ander, bezweert hij.
Het is tekenend voor het verweer van Paul W. (63) en zijn schoonzoon K. Op de boerderij wilden ze vooral ‘het beste’ uit cliënten halen. Hen goede zorg bieden en laten groeien als mensen, zeggen de twee leiders van de zorgboerderij.
Lange reeks misstanden
Camerabeelden, getuigenverslagen en dagrapportages laten een lange reeks misstanden zien. Wantoestanden die veelal worden afgedaan als leermethodes of lichamelijke oefeningen. Hond ‘Beer’ die het met pindakaas volgesmeerde gezicht van een cliënt aflikt. Een bewoner die met zijn onderbenen wordt ingegraven. Of een dementerende dame die slecht ter been is en in de stromende regen post uit de bus moet halen. K. zwaait lachend de deur in het slot als ze er bijna is.
Deskundigen fileren de werkwijze als schadelijk, niet doelmatig, onnodig nadelig en zonder medische redenen. „Er was een volstrekt gebrek aan compassie, er was geen inzicht en er was constant een machtsstrijd aan de gang”, concludeert een orthopedagoog.
Bestraft voor gedrag waar bewoners nauwelijks controle over hadden
Het rapport stelt dat beide mannen meenden dat de gehandicapten hen soms opzettelijk treiterden. Terwijl bewoners - veelal op het denkniveau van een jong kind - nauwelijks controle hadden over hun eigen gedrag, waar ze vervolgens wél voor werden afgestraft.
De intentie was altijd goed, zegt Paul W. maandag. De lange lijst misstanden is volgens hem te verklaren. Of zaken zijn nooit gebeurd, zitten anders in elkaar, zijn verzonnen door oud-werknemers of simpelweg verkeerd begrepen tijdens het politieverhoor, waarbij Paul W. zei dat hij ‘hallucineerde’.
Michel K. toonde iets meer zelfinzicht. ,,Ik ben erachter gekomen dat ik ongeschikt ben voor de zorg.’’ Medewerkers vertellen dat cliënten angstig werden als K. binnenkwam. Van knuffelen was geen sprake meer, bewoners doken liever weg. Paul W. noemde zijn schoonzoon ‘Satan van boven’, omdat K. letterlijk boven de boerderij woonde. ,,In sommige dingen ben ik totaal doorgeslagen’’, verklaarde hij. ,,Ik was totaal ongeschikt om zulke zware zorg op mij te nemen. Maar ik heb nooit iemand willen kwetsen.’’
Leiders waanden zich onbespied als volleerde heelmeesters
Beide mannen dachten dat als zij de kwetsbare bewoners van de zorgboerderij confronteerden met hun gedrag, die daarvan zouden leren. Aurora Borealis had een ‘antroposofische inslag’ volgens K. En in de ogen van W. moesten bewoners een ‘duidelijke structuur’ krijgen. De mannen waanden zich onbespied en gedroegen zich als volleerde heelmeesters.
Een wasmand werd over het hoofd van een cliënt getrokken om hem zo te laten poepen. Van de schrik zou de man rechtop zitten, waardoor de stoelgang op gang zou komen. Een stok door een broekspijp was een training voor de lichaamshouding. Ook werd een cliënt aan een draaiende loopband vastgebonden, zodat hij aan sporturen kwam.
Cliënten kregen lijfstraffen of werden uitgemaakt voor Hitler, één cliënt kreeg het kenmerkende snorretje onder zijn neus getekend. Waarom? ,,We waren aan het klieren’’, verklaarde K. luchtig.
‘Je bent geld waard dat is de enige reden waarom je blijft’
Als een zwaar gehandicapte man alleen in een ruimte wordt gelegd omdat hij aan het gillen is, roept Paul W. hem toe: „Verzuip er maar in. Je mag sterven in de stilte. Je bent geld waard. Dat is de enige reden waarom je blijft.”
Het is één van de uitspraken die werden gefilmd met de verborgen camera van Stegeman. ,,Dat was een slechte dag’’, verweerde Paul W. zich. Hij was 48 uur wakker geweest, omdat een cliënt vier toevallen had gehad. „Ik wist niet meer van voren of achteren dat ik leefde, ik ben toen over mijn grenzen heen gegaan. Mensen om mij heen hadden moeten zeggen dat ik moest oplazeren.”
Sowieso worden misstanden overbelicht, vindt Michel K.: „Er zijn veel zaken die ook goed zijn gegaan. Wat we allemaal met ze ondernamen en wat we deden. Dat verhaal wordt niet verteld.’’ Maar, zegt de rechter, met ‘slechts’ vijf dagen undercover journalistiek kwam er al heel wat aan het licht.
Beide mannen betuigden spijt en zeiden schadevergoedingen te willen betalen aan de slachtoffers, van wie sommigen posttraumatische stressstoornis (PTSS) overhielden aan hun tijd in Wedde. Woensdag komt het Openbaar Ministerie met een strafeis. Van die zaak doet deze krant wederom online live verslag, vanaf 09.00 uur.
