Olesia en Oksana vluchtten twee jaar geleden uit Oekraïne. Dit zijn hun verhalen. 'Ik moet sterk zijn. Heel sterk'

Twee jaar. Zo lang duurt de oorlog in Oekraïne nu. Olesia Liashova (29) kijkt op zo’n typisch druilerige dag in Nederland naar haar zoon Arei (5). Toen alle ellende in februari 2022 begon, sprak hij nog niet. Terwijl hij op dat moment al bijna vier jaar oud was. Eenmaal in Nederland kwamen ineens de woorden. Als bij toverslag. Door de stress van de vlucht uit Oekraïne, stelde de huisarts vast. Geluk bij een ongeluk.

Twee jaar later drentelen Arei (5) en Akvilina (2) om hun moeder heen. Willemijn Kemp (46), oprichter van de Sociale Brigade (zie kader) kijkt aan de andere kant van de tafel glimlachend toe. ,,Akvilina begon net met lopen. Ze wilde niets anders, weet je nog?”

Naast Olesia zit Oksana Zubenko. Ook zij vluchtte uit Oekraïne, zij het een paar weken later dan Olesia. Oksana kwam als weduwe aan in Nederland met haar zoons Serhii (15) en Sviatoslav (9). Haar man was ernstig ziek en overleed nog voor het begin van de oorlog. Oksana’s moeder, die al snel op de vlucht sloeg, smeekte haar dochter om ook naar Nederland te komen.

Na twee maanden hakte Oksana de knoop door. Ze vertrok met haar kinderen en wist één ding zeker: ik kom nooit meer terug. Ze wilde een nieuw leven opbouwen. Hier. Zo snel mogelijk. ,,Ik gaf mezelf geen tijd om te huilen. Ik wilde werken, vrijwilligerswerk doen, de taal leren.”

Inmiddels speekt Oksana vrijwel perfect Nederlands.

Olesia: ,,Ik ben jaloers.”

Oksana: ,,Bij jou gaat het ook goed, hoor.”

Willemijn lacht: ,,Bedenk: ik heb maandenlang ‘goedemorgen’ tegen jullie gezegd. Een vluchteling vroeg me op een gegeven moment: weet je eigenlijk wel wat je zegt? Bleek het in het Russisch een soort scheldwoord te zijn.”

Olesia, proestend van het lachen: ,,Zó gek, altijd ‘goedemorgen’ en ‘goedendag’. Dat is totaal anders bedoeld in ons land. Ik dacht: waarom zeggen jullie zulke gekke dingen?”

Dat was toen. Olesia en Oksana zullen elkaar ongetwijfeld tegengekomen zijn in het voormalige Nescio Hotel, hun opvangplaats in Haren. Daar ontfermde Willemijn zich over de twee. En al die andere betrokken Groningers. Maar de eerste maanden waren chaotisch. Pas toen Olesia en Oksana samen met een delegatie van de Sociale Brigade naar Den Haag trokken om aandacht te vragen voor het lot van Oekraïense vluchtelingen, leerden ze elkaar echt kennen.

Oksana: ,,Olesia vertelt heel interessante dingen over kunst. Daar leer ik veel van.”

Olesia is kunstenaar en docent, gespecialiseerd in petrykivka, een traditionele Oekraïense schilderkunst. Dat ze met Arei, Akvilina en haar moeder Liniia onderdak vond in het huis bij textielkunstenaar Jolande in Peize, was een geschenk uit de hemel. Ze mag gebruik maken van de galerie van Jolande.

Olesia tegen Oksana: ,,Ik praat graag over kunst. Maar ik vind het weer heel boeiend om te horen hoe het met jouw koffiezaakje gaat. Zo knap.”

Koffiezaakje? Dat zit zo.

Oksana en haar zoons Serhii en Sviatoslav belandden na hun verblijf in het Nescio Hotel tijdelijk in een vakantiewoning in Onnen. Willemijn van de Sociale Brigade vroeg haar wat Oksana wilde. ,,Ik zei dat ik in Oekraïne altijd als engineer had gewerkt. Maar dat ik het zou begrijpen als dat in Nederland niet mogelijk was. Willemijn zei: alles komt goed. En wat denk je? Ik kreeg vier uitnodigingen van werkgevers. Ik had nog keuze ook.”

Oksana kon aan de slag als process engineer bij Gasunie en hoe goed ze het daar ook naar haar zin had: na een poosje wilde ze iets voor zichzelf. Ze kreeg via-via de aanbieding om een eigen koffiezaak in Oldenzaal te beginnen. Die is nu een maand open. Samen met haar nieuwe Nederlandse partner Niek, haar twee zoons en de drie kinderen van Niek wonen ze sinds kort in Deurningen. Haar oudste zoon Serhii helpt mee in de zaak. Oksana, zichtbaar trots: ,,Hij maakt perfecte baristakoffie met hartjes en bloemetjes.”

Ze stoot Olesia aan: ,,Waarom exposeer je ook niet in mijn winkel? Ik heb veel ruimte.”

Olesia lacht dankbaar. Arei en Akvilina nippen van een warme chocolademelk. Ze zucht. Haar dochter vraagt soms wel twintig keer per dag wanneer ze haar vader weer ziet. In de zomer, zegt Olesia dan. Misschien.

Haar man zit in het leger en bevindt zich geregeld aan het front. In februari vorig jaar kreeg hij verlof en kwam hij een week langs. Olesia en haar kinderen gingen in augustus nog op bezoek in Oekraïne. In januari trok ze alleen naar haar thuisland. ,,De laatste keer was te moeilijk. Ik heb te veel gehoord en gezien.”

Weer een zucht. Haar dochter komt een knuffel halen. ,,Ze worden groter. Elke dag weer. Maar hun vader is er niet.”

Hoewel ze het niet vertelt, weten haar kinderen wanneer hun vader aan het front is. Alsof ze aanvoelen dat hun moeder bloednerveus is. Soms hoort ze drie dagen niks. Terwijl ze weet dat anderen soms wel weken verstoken zijn van contact met hun geliefden.

,,Die drie dagen zijn al veel te lang. Maar inmiddels ben ik er aan gewend dat ik altijd onder stress sta. Ik ben kapot van het wachten. Zo voelt het. Maar ik kan niet mijn tas inpakken en met mijn kinderen teruggaan naar Oekraïne. Dat zou dom zijn. Erg dom. Maar ik mis mijn man. Ik maak me elke dag grote zorgen.”

Oksana knikt begripvol. ,,Jij hebt het veel zwaarder. Mijn familie en vrienden zitten bijna allemaal in Nederland. En mijn man is overleden. Ik wíl niet meer terug.”

Ja, Olesia en Oksana weten dat er politici zijn die de financiële en materiele steun voor Oekraïne willen stopzetten. Dat volgens sommigen zelfs veel vluchtelingen alweer teruggestuurd kunnen worden, omdat West-Oekraïne inmiddels veilig gebied zou zijn.

Willemijn Kemp stuurde een dag na de verkiezingswinst van de PVV een bericht in een Telegram-groep met vluchtelingen. Jullie hoeven niet bang te zijn. Dit betekent niks. ,,Vergis je niet: vluchtelingen krijgen een hoop mee van het nieuws in Nederland. Maar niet iedereen begrijpt ook daadwerkelijk wat de gevolgen zijn. Sommigen dachten: moeten we nu allemaal het land uit? Onzin natuurlijk. Maar veel mensen zijn wel geschrokken.”

Oksana knikt. ,,Geert Wilders wil de steun stopzetten. Dat is zijn wens. Maar hij bepaalt niet alleen.”

Veel liever hebben Olesia en Oksana het over de warme mensen die ze ontmoetten in Nederland. Olesia: ,,We doen alles samen met het gezin waar we wonen. Het is alsof ik twee families heb. En in Peize zijn de mensen zo belangstellend en vriendelijk. Dat geeft me rust. Hoe zwaar het ook is: dat helpt echt.”

Oksana: ,,Mijn koffiezaak in Oldenzaal is nu een maand open. Bij de opening waren mijn oud-collega’s van de Gasunie er. En ik zong in Groningen in een koor. Daar zaten een paar zeventigplussers bij. Zij kwamen óók naar Oldenzaal. Terwijl het bijna twee uur rijden is. Nederlandse mensen zijn zó lief.”

Arei en Akvilina, de kinderen van Olesia, vervelen zich inmiddels. Olesia zegt dat ze nog heel even moeten wachten. Ze zucht. Hoe goed de mensen in Peize ook voor haar zijn: op veel dagen wordt ze wakker en wil ze weg. Terug naar Oekraïne. Terug naar haar man. ,,Maar ik mag niet aan mezelf denken. Ik wil het beste voor mijn kinderen. Dus ik moet sterk zijn. Heel sterk. Hoelang de oorlog ook nog duurt.”