Groningen moet zwaar op de centjes passen. Grote projecten in de ijskast? 'We trappen vaker op de rem'

Vooral grote investeringen in woningbouw, energietransitie, infrastructuur en wegen, maar ook sociale-, culturele- en maatschappelijke projecten staan onder druk. Dat heeft te maken met de rijkskorting op de gemeenten die door ‘Den Haag’ maar niet van tafel wordt gehaald. Vanaf 2026 krijgt Groningen 33 miljoen euro minder uit het gemeentefonds.

Wethouder Mirjam Wijnja (financiën, GroenLinks) benadrukt dat gemeenten niet alsmaar kunnen blijven bijpassen. ,,Het Rijk draagt te weinig bij aan jeugdzorg en uitvoering van de wet maatschappelijke ondersteuning. Kortom aan de bestaanszekerheid van mensen. De opgaven waar we hier voor staan, worden bepaald niet kleiner.’’

Tot 2026 houdt de gemeente Groningen het redelijk droog. Daarna is er een oplopend tekort van 11 tot 18 miljoen per jaar. Ook na 2030 ziet de financiële positie van de meeste gemeenten in Nederland er weinig florissant uit. Dat mensen hier wat van merken, is duidelijk. Als kabinet en Tweede Kamer voet bij stuk houden, zijn er nog drie smaken: direct bezuinigen, lasten verhogen of taken als jeugdzorg teruggeven aan het Rijk. Dat laatste is nog niet aan de orde maar wellicht onontkoombaar.

Tijdens de presentatie van de gemeentelijke voorjaarsnota kondigde Wijnja aan dat ze de stofkam door de gemeentelijke begroting haalt. Ieder dubbeltje wordt omgedraaid. Geld dat nog niet per se hoeft te worden uitgegeven, wordt apart gezet voor moeilijke tijden. Dat is nodig omdat de gemeente Groningen weinig vet op de ribben heeft.

Heel veel geld zit in de verdere ontwikkeling van woongebieden als Meerstad, Stadshavens, De Held III en De Suikerzijde. Onzeker in hoeverre stikstofperikelen, oplopende rentes en langdurige procedures verhinderen dat de gemeente het geld door grondverkoop en woningbouw vlot weer terugverdient. Tijdens de presentatie van de voorjaarsnota benadrukte Wijnja dat allerhande projecten en ontwikkelingen minder voortvarend kunnen worden aangepakt dan gewenst. ,,We trappen vaker op de rem.’’

Medebepalend kan zijn hoeveel geld het Rijk over heeft voor belangrijke projecten in Groningen. De gemeente zit te vlassen op rijksfondsen voor energietransitie, woondeals en het warmtenet. ,,Blijft dat geld naar ons toestromen? En wat gebeurt er met de culturele instellingen?’’ De wethouder merkt op dat het Rijk wel steeds meer financiering door de gemeente verlangt voordat het over de brug komt.

Wijnja heeft enige hoop gevestigd op de VVD in het kabinet en in de Tweede Kamer. ,,De opstand onder VVD-wethouders in het land is behoorlijk pittig, stelt ze. ,,Misschien dat zij ervoor kunnen zorgen dat iets gedaan wordt aan de landelijke miljardenkorting op de gemeenten. Voor de Kamer is dit een moeilijk onderwerp om politiek van te maken. Het is saai en wij gaan niet een punt te maken door een zwembad te sluiten. Het zijn wel onze burgers. Liever houden we alles zo lang mogelijk in de benen.’’

Grote vraag is of de gemeenten het Rijk voor de rechter slepen om de miljardenkorting van tafel te krijgen. Wijnja: ,,De komende drie jaar is er nog wat ruimte om tekorten op te vangen. Daarmee kunnen we het nog redden, maar dat is lang niet overal zo. Veel gemeenten hebben niet de tijd om een juridische procedure af te wachten. Dan staan ze financieel al onder curatele van het Rijk (artikel-12).’’

Daarbij zijn gemeenten minder actiebereid dan andere sectoren in de samenleving. ,,We gaan niet met honderd wethouders financiën op het Malieveld of het Binnenhof staan. Dat ga je niet zien.’’