Staaroperatie in een oogkliniek. Dit is een vorm van zorg die meerdere zorgverzekeraars hebben gecontracteerd in Duitsland. Foto: Jan Willem van Vliet
Groningers en Drenten mogen voor een behandeling naar het ziekenhuis in Duitsland. In andere grensregio’s gebeurt het, maar hier niet. Een conferentie in de Martinikerk moet de ziekenhuisdeuren doen openen. Ook die van ons, voor de Duitsers.
Stel je eens voor: een ziekenhuis op de grens van twee landen, bedoeld voor patiënten van beide kanten van de grens. Er werken artsen en verpleegkundigen die beide talen machtig zijn. Zorgverzekeraars en lokale overheden regelen het zo met elkaar dat de verleende zorg net zo simpel vergoed wordt als aan de eigen kant van de grens.
Het klinkt als een utopie, maar er is één plek in Europa waar dit werkelijkheid is. In het Catalaanse stadje Puigcerdà, op de Spaans-Franse grens, staat het Hospital de Cerdanya. Het ziekenhuis verwelkomt patiënten uit de complete Cerdanya, een vallei in de oostelijke Pyreneeën, die deels in Spanje ligt en deels in Frankrijk.
Nieuwe knie
,,Zo’n grensziekenhuis is natuurlijk iets geweldigs”, zegt Adriana Pérez Fortis, wetenschappelijk coördinator van het Cross-border Institute of Healthcare Systems and Prevention. Het CBI is een gezamenlijk initiatief van de Rijksuniversiteit Groningen, het UMCG en de opleidingen geneeskunde en gezondheidswetenschappen van de Universiteit van Oldenburg. ,,Maar het is niet iets dat we kunnen of willen kopiëren naar onze regio.”
Wat wel degelijk mogelijk zou moeten zijn, is dat Groningers en Drenten gebruik gaan maken van de bestaande ziekenhuiszorg aan de andere kant van de grens. Dat een Veendammer voor bijvoorbeeld een nieuwe knie naar het ziekenhuis van Oldenburg gaat. ,,En andersom natuurlijk ook. Voor een Duitser uit Leer die protonentherapie nodig heeft, is Groningen veel dichterbij dan Essen, waar hij anders heen zou moeten”, aldus Pérez Fortis.
Adriana Pérez Fortis: ,,Voor een Duitser uit Leer die protonentherapie nodig heeft, is Groningen veel dichterbij dan Essen." Foto: Rijksuniversiteit Groningen
EU-wetten maken zorg over de grens op papier mogelijk, maar in de praktijk gebeurt het bij ons niet. ,,Het is een recht, maar niemand die dit weet”, constateert Pérez Fortis. Dat is in de regio Maastricht-Aachen-Hasselt anders. ,,Daar is het normaler om voor een behandeling even de grens over te gaan. De zorgverzekeraars daar praten met elkaar en maken het ook mogelijk.”
Pérez Fortis strijdt ervoor om dit ook in onze regio voor elkaar te krijgen. ,,Uit enquêtes weten we dat een deel van de bewoners in de grensstreek best geholpen wil worden in Duitsland, als daar een voordeel aan zit.” Het voordeel zou een kortere wachtlijst kunnen zijn. ,,Dat de patiënt de keus krijgt: wilt u vijf maanden wachten op een operatie in Groningen, of over drie weken geholpen worden in Oldenburg?”.
Obesitas
De voorwaarden zijn er dus. Maar waarom gebeurt het dan niet? Wie de grens over wil voor zorg, zou door het Nationaal Contactpunt voor Grensoverschrijdende zorg en zijn zorgverzekeraar geholpen moeten worden. ,,Maar het lijkt er op dat geen van beide de verantwoordelijkheid neemt om patiënten duidelijk te informeren, zoals het zou moeten”, constateert Pérez Fortis. Ze vindt dat oneerlijk en ook onverstandig. ,,Want juist in onze grensstreek komen obesitas en ongezonde gewoontes vaker voor, wat leidt tot een hogere zorgvraag en -zorgkosten.”
Pérez Fortis zet zich er met haar Cross-border Institute of Healthcare Systems and Prevention voor in dat alle relevante organisaties mee gaan doen. Ze doelt dan op Nederlandse en Duitse zorgverzekeraars, overheden, zorginstellingen en van GGD’s tot patiëntenorganisaties. Een andere taak die het instituut heeft is leren van andere initiatieven over grenzen heen, zoals in de Cerdanya op de grens van Spanje met Frankrijk.
Conferentie
De conferentie in de Martinikerk in Groningen van aanstaande donderdag is de aftrap van wat volgens Pérez Fortis het echte begin moet worden van gestructureerde grensoverschrijdende samenwerking in de gezondheidszorg over de grens in onze regio, het zogenaamde Health4DE-NL project. Als onderdeel hiervan gaan de komende maanden onderzoekers de grensstreek in, om inwoners te informeren over de mogelijkheden en ook om te horen waar ze vooral behoefte aan hebben.
Pérez Fortis. ,,De inwoners zijn het allerbelangrijkste, want het gaat om hun gezondheid.”
Verzekeraars: het kan soms, maar meld je eerst bij ons
Naar een zorgaanbieder in het buitenland stappen en de zorg vergoed krijgen is mogelijk, erkennen de twee grootste zorgverzekeraars in Noord-Nederland. Maar dan wel onder bepaalde voorwaarden, benadrukken zowel Menzis als Zilveren Kruis.
Hoeveel zorg er nodig is, stellen zorgverzekeraars per provincie vast in een regioplan. ,,Als blijkt dat er voor een bepaalde zorgsoort onvoldoende zorg gecontracteerd kan worden, bijvoorbeeld omdat er te weinig specialisten zijn, of als blijkt dat de wachtlijst voor een bepaalde zorgsoort te lang is, helpen wij verzekerden die dat willen met wachtlijstbemiddeling”, reageert Marike Wijnberg van Menzis.
,,Dat kan bijvoorbeeld naar een ziekenhuis zijn waar de verzekerde sneller geholpen kan worden. Maar het kan ook een ziekenhuisbehandeling in het buitenland zijn. Dat past binnen de zorgplicht die wij als zorgverzekeraar hebben.”
Menzis heeft bijvoorbeeld voor staarzorg een Duits ziekenhuis gecontracteerd. Ook Zilveren Kruis heeft met een aantal zorgaanbieders in Duitsland, België en Spanje (vooral voor Nederlandse overwinteraars) een contract. ,,We adviseren verzekerden bij planbare zorg altijd vooraf contact met ons op te nemen”, zegt Christine Rompa van Zilveren Kruis.
,,Zodat ze vooraf weten of de zorg ook valt onder verzekerde zorg en dus vergoed wordt, of het bijvoorbeeld nodig is om vooraf een machtiging te hebben en of we een contract hebben met het betreffende ziekenhuis of kliniek zodat verzekerden de kosten niet eerst zelf hoeven te betalen. Zo komen verzekerden niet achteraf voor financiële verrassingen te staan.”
Ook Wijnberg van Menzis adviseert om altijd eerst contact te leggen met de zorgverzekeraar: ,,We zien ook wel dat Duitse klinieken adverteren in grensregio’s, zo van: kom bij ons. Maar dat is niet hoe wij werken, want we weten niet zeker of die zorg wel voldoet aan de eisen die wij stellen aan gezondheidszorg. Dan kan een patiënt bij ons komen met een rekening die niet vergoed wordt. Je moet echt een machtiging of een doorverwijzing hebben.”
Conferentie ‘mijlpaal’ in zorg over Duits-Nederlandse grens
De Martinikerk is aanstaande donderdag het decor van de eerste conferentie over zorg over de Noord-Nederlands-Duitse grens. ,,Het is voor ons echt een mijlpaal”, zegt Adriana Pérez Fortis, wetenschappelijk coördinator van het Cross-border Institute of Healthcare Systems and Prevention. Ze verwacht zo’n 200 deelnemers, onder wie beleidsmakers, wetenschappers en zorgverleners van beide kanten van de de grens. Sprekers zijn onder meer Natalia Zampieri (directoraat-generaal Gezondheid van de Europese Unie) en Ewout van Ginneken, directeur van European Observatory on Health Systems and Policies).
