Vlas is terug in Groningen. 'Een prachtig gezicht. Of niet dan?'

In de verte komt een machine die net iets groter is dan een doorsnee auto aanrijden over een landweggetje, dat dwars door groene en gele akkers met aardappelen en tarwe loopt. Er is geen wolkje in de lucht. Aan de vorken van het gevaarte kleeft nog wat vlas. Na een halve eeuw is het gewas terug in Groningen.

De plant kan voor van alles worden gebruikt: linnenstof, bouw- en isolatiemateriaal en de zaadjes, lijnzaad, zitten vaak in brood. Dit jaar groeit vlas op 65 hectare in het Hogeland, Oldambt en Friesland, goed voor 17.000 broeken.

Zodra de plukmachine de oprit van de boerderij in Kloosterburen bereikt, loopt boer Herman Hegge (61) er naartoe om het werktuig voor het eerst van dichtbij te bekijken. Het zal de eerste keer zijn dat de machine over zijn land rijdt. Nooit eerder verbouwde Hegge vlas op zijn boerderij. „Ik had alleen als kind wat vlas in mijn moestuin”, zegt hij.

Eileen Blackmore staat tussen de bomen aan de rand van de akker terwijl de plukmachine onder de warme zomerzon zijn eerste baantjes trekt. Als initiatiefnemer van Wad van Waarde komt ze graag even kijken bij het oogsten. Dit samenwerkingsverband van verschillende organisaties zet zich in voor een plasticvrij Waddengebied.

Normaal zou het hele veld vol staan met gele tarwe, maar na een bijeenkomst van Boerennatuur Midden Groningen eind vorig jaar koos Hegge voor vlas. Boerennatuur Midden Groningen is een organisatie die zich inzet voor natuurinclusief boeren. „De plant houdt heel goed CO2 vast”, zegt hij. „Maar het is financieel ook aantrekkelijk om vlas te groeien.”

In de jaren 70 werd de plant voor het laatst verbouwd in Groningen, volgens Eileen Blackmore. „Vlas werd niet meer gebruikt, er werd overgestapt op katoen en synthetische, plastieken, textiel om kleding van te maken”, zegt ze. De overstap zorgde ervoor dat de plant nagenoeg verdween van het Groningse landschap. „Katoen en synthetische textiel zijn goedkoper, maar ook slecht voor het milieu. De kleding komt uit verre landen en het plastic kan in de natuur terechtkomen.”

Daarom is het sinds 2021 Blackmores missie om vlas te herintroduceren in het Noorden. Ze begon in Noordoost-Friesland. „Het Waddengebied heeft de perfecte ingrediënten voor vlas. De plant houdt van zeeklei en groeit goed in het milde zeeklimaat”, zegt ze.

Het is een goed moment voor vlas, specifiek linnen. Blackmore ziet de vraag naar de stof toenemen bij kledingbedrijven. „Er zijn veel jonge mensen die bereid zijn meer voor hun duurzame kleding te betalen. ”

De machine maakte een hele rit vanuit Flevoland om het vlas in Kloosterburen te trekken. „We doen dit voor het eerste jaar”, zegt Blackmore. Ze wil met andere boeren een vlascoöperatie opzetten om machines te kopen en verder uit te breiden, zodat nog meer boeren zaden kunnen krijgen om meer vlas te verbouwen.

„Ik wil het wel doen!”, zegt zoon Cees Hegge (14) wanneer hij hoort over de uitbreiding. De enthousiasteling ziet het wel zitten om rondjes te rijden op het grote werktuig. Als de plukmachine stopt, loopt hij direct het veld op om de takken tussen de planten weg te gooien. Anders raakt de machine verstopt. Herman Hegge kijkt trots vanaf de zijkant toe hoe de machine zijn weg vervolgd. „Een prachtig gezicht. Of niet dan?”