Het gekleurde glas-in-lood in het voorhuis van Oezingaweer is goed bewaard gebleven. Foto: Anjo de Haan
Jacob (32) en Tamara (32) de Haan kochten hun eerste huis in hartje aardbevingsgebied. Inmiddels zitten ze midden in de versterking van hun rijksmonumentale boerderij bij Loppersum. „Die eerste winter hebben we in onze winterjassen staan koken.”
Jacob en Tamara de Haan staan in de schuur van hun boerderij. Het is de plek waar ze elkaar in 2022 het jawoord gaven. Het vergt enige verbeeldingskracht: waar eerder een rieten dak was, prijkt nu de open lucht. En waar familie en vrienden zaten, ligt nu een dikke laag modder. Dochter Sofie (1) stampt met haar rubberen laarzen door de sporen van werkrijtuigen.
Het stel kocht de rijksmonumentale boerderij Oezingaweer, tussen Loppersum en Zeerijp, in 2021. Een groot verschil met hun oude stek. „We woonden in de stad”, vertelt Tamara. „Op twee hoog, in een huurwoning van 80 vierkante meter.”
Maar ze wilden meer ruimte: Jacob groeide op in Winsum, op een boerderij, Tamara komt uit Leek. „We begonnen te zoeken rondom Groningen, en langzaam werd het kringetje steeds groter.” Tot ze stuitten op Oezingaweer, midden in het aardbevingsgebied. Tamara was er wel eens geweest: er zat jarenlang een kringloopwinkel in de twee schuren van de boerderij.
De schuur waar Jacob en Tamara trouwden staat er nu iets anders bij. Foto: Anjo de Haan
Ze wisten dat de boerderij grondig versterkt moest worden. Toch voelde het alsof het klopte, vertelt het stel terwijl ze langs de dakloze schuur het voorhuis ingaan. In de woonkamer blijven ze staan.Tamara gebaart naar buiten. Ware het niet voor de steigers – ze ondersteunen een grote overkapping die het hele woonhuis beschermt tegen waterschade tijdens de versterking – dan zou je over de weilanden direct uitkijken op de Petrus en Pauluskerk in Loppersum. „Dat is toch geweldig, zo’n uitzicht?”
„We wisten meteen dat we een onzeker traject ingingen”, blikt Jacob terug. In de lange hal wijst hij langs de muren. „Hier zaten overal scheuren.” Maar de schade was al bekend en in kaart gebracht, dat scheelde. En het betekende dat het stel de boerderij voor een gunstige prijs kon kopen.
Koken in winterjassen
Jacob en Tamara verhuisden in september 2021 en woonden tot de versterking begon in het voorhuis. „We hebben toen alleen de hoognodige dingen gedaan”, vertelt Tamara. „Lekkages verholpen, schoongemaakt, geverfd. Maar die eerste winter hebben we wel in onze winterjassen staan koken.”
Ondertussen begonnen de gesprekken met de Nationaal Coördinator Groningen (NCG). Er moest een aannemer komen en een architect. Jacob en Tamara wilden niet alleen versterken, maar ook restaureren en verduurzamen. Dat betekende een berg extra papierwerk. „Je komt in een traject waarbij iedereen iets vindt van wat er moet gebeuren”, vat Jacob samen.
Het gekleurde glas-in-lood in het voorhuis van Oezingaweer is goed bewaard gebleven. Foto: Anjo de Haan
Gaat alles volgens plan, dan is de versterking inmiddels over de helft: eind 2025 wordt de boerderij opgeleverd. Het gezin woont ondertussen in een tijdelijke woonunit op eigen erf. Het huis laat nog even op zich wachten, maar van de ruimte genieten ze al volop: het gezin is uitgebreid met twee honden, twee geitjes, twee konijnen, en sinds kort twee varkentjes. „Greetje en Annet”, grinnikt Jacob. „ Naar onze moeders.” Ze konden er om lachen, verzekert hij.
Ziel en zaligheid
De spanning die leeft rondom de versterkingsopgave is duidelijk voelbaar, zegt het stel. „We krijgen hier wel eens mensen aan de poort”, zegt Tamara. „Die willen weten waarom wij onze schuur wél vergoed krijgen, bijvoorbeeld. We proberen dan uit te leggen dat dit een rijksmonument is, dat het daarom terug moet naar de originele staat.”
Jacob knikt. „We hebben gebruikgemaakt van de beschikbare subsidies, maar we krijgen het echt niet allemaal voor niks. We moeten veel zelf investeren.”
De grote overkapping over het woonhuis, deze zomer. Op de voorgrond de woonunit waar Jacob, Tamara en Sofie voorlopig wonen. Foto: Anjo de Haan
Toch begrijpen ze de emotie goed. „Onze situatie is natuurlijk compleet anders dan die van de meeste mensen in de versterking”, zegt Jacob. „Wij hebben hier bewust voor gekozen.” Sofie trekt aan haar moeders broekpijp, Tamara tilt haar op. Ze schudt haar hoofd. „Stel je voor dat je je hele ziel en zaligheid in een huis hebt zitten. En dat dat opeens plat moet. Of dat je in de laatste fase van je leven naar een wisselwoning moet, zoals sommige buren hier.”
Puzzelen en papierwerk
Ze mogen er dan voor hebben gekozen; het versterken, restaureren en verduurzamen van de monumentale boerderij blijft een monsterklus. Ze werken allebei: Jacob bij een telecombedrijf, Tamara in de jeugdzorg.
Natuurlijk geeft het de nodige stress, zegt Jacob. „De kosten zijn hoog. En sommige dingen hebben we zelfs nu nog niet helemaal duidelijk. Wat valt er onder het NCG, wat is onze verantwoordelijkheid?” Versterken is vooral heel veel vergaderen, puzzelen, papierwerk en nog meer vergaderen, weten ze inmiddels.
In één van de twee grote schuren is het dak inmiddels volledig vernieuwd. Foto: Anjo de Haan
Toch voert optimisme de boventoon. Dat ze bewust kozen voor een huis in aardbevingsgebied heeft daar alles mee te maken. „En we hebben geluk gehad dat we met de juiste mensen om tafel zaten”, zegt Jacob. De aannemer, de architect, de projectleider van het NCG: „We hebben mensen getroffen met verstand van zaken. En met goede bedoelingen.”
Wat óók hielp: ze mochten zelf een aannemer uitkiezen. Het werd een oude bekende van de middelbare school. Niet onbelangrijk, merken Jacob en Tamara nu hun erf en woning twee jaar lang een bouwterrein is.
„En we zijn nog jong”, zegt Tamara. Sofie rent een rondje om haar ouders heen. „Voor ons is dit de start van ons leven. We hopen hier nog zoveel jaar te wonen. Dan weet je waar je het voor doet.”
Volgens cijfers van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed omvat de versterkingsopgave zo’n 360 rijksmonumenten. Bij het versterken van een monumentaal pand komen specifieke verplichtingen kijken. Unieke details moeten worden behouden. Daarom zitten er vaak monumentenadviseurs om tafel en wordt gekeken of er naast het versterken ook gerestaureerd en verduurzaamd kan worden.
Zo konden Jacob en Tamara gebruikmaken van een GRRG-subsidie, die is bedoeld voor groot onderhoud en restauratie van rijksmonumenten in de provincie Groningen. En dankzij de Nij Begun-doelstelling, om de versterking van huizen te koppelen aan verduurzaming, krijgen ze ook de isolatie van de woning gedeeltelijk vergoed.