Kopers verdringen zich voor een woning. En dat terwijl Drenthe en Groningen nog maar kort geleden last hadden van krimp. Dit is de bizarre situatie van de woningmarkt

Decennialang werd Delfzijl geteisterd door leegstand. Wie snel en goedkoop huisvesting nodig had, kon altijd wel iets van zijn gading vinden in de havenstad. De leegstand werd zo groot dat hele wijken tegen de vlakte gingen. Het inwonertal van de - inmiddels gefuseerde - gemeente is de afgelopen kwart eeuw met 20 procent gedaald, van bijna 31.000 in 1996 tot een kleine 25.000 in 2020.

Sinds kort is ook de huizenmarkt in Delfzijl niet meer zoals hij was. De woningprijzen in de regio zijn volgens de laatste NVM-cijfers het afgelopen jaar met 26,2 procent procent gestegen. Wie is aangewezen op een sociale huurwoning kan ook niet meer dezelfde week de sleutel in ontvangst nemen. Volgens woordvoerder Marijke Hoekstra van woningcorporatie Acantus die ongeveer 3.000 woningen in Delfzijl verhuurt, bedraagt de wachttijd voor een sociale huurwoning gemiddeld 7 maanden.

Wethouder Annelies Usmany (Lokaal Belang Eemsdelta) bevestigt dat de krapte op de woningmarkt inmiddels ook Delfzijl heeft bereikt. ,,Het is nog niet zo erg als in de grote steden, maar koopwoningen zijn heel snel verkocht. De krimp is nagenoeg voorbij. Dat komt ook doordat de woningbehoefte verandert. Door gezinsverdunning zijn er meer huishoudens, dus meer huizen nodig.’’

Ook worden er in Eemsdelta nogal wat woningen opgekocht door beleggers, die er arbeidsmigranten in huisvesten. Meestal drie of vier personen, afhankelijk van de grootte van de woning. Volgens makelaar Sjirk de Jong uit Delfzijl is dat vooral gebeurd in Noord, Tuikwerd en het centrum. ,,Het komt al langer voor, maar de laatste 5 à 6 jaar is het harder gegaan. Eerst waren het lokale beleggers, nu komen ze ook van elders.’’

Usmany is ermee bekend. Ze is blij dat gemeenten per 1 januari voor bestaande woningen een zelfbewoningsplicht kunnen invoeren. ,,Het is goed dat wij de woningmarkt straks beter kunnen reguleren.’’ Voor arbeidsmigranten zint ze op andere soorten huisvesting.

Niet verrassend: de echte krapte zit in de stad Groningen. Dat weet ook Elles Dost, directeur/bestuurder van woningcorporatie Lefier die ongeveer 30.000 sociale huurwoningen in Groningen en Drenthe beheert. De gemiddelde wachttijd voor een sociale huurwoning in Zuid-Oost Drenthe en Stadskanaal bedraagt volgens haar 1 à 2 jaar. ,,Voor een gezinswoning in de stad bedraagt de wachttijd al snel 7 à 8 jaar.’’

Door de komst van Afghaanse vluchtelingen staan woningcorporaties extra onder druk om statushouders onderdak te verlenen. Dost: ,,Tot op heden ging het redelijk goed. De toename van statushouders zal het wel lastig maken, omdat er steeds meer een appel op ons wordt gedaan om bepaalde doelgroepen te huisvesten buiten het woonruimteverdeelsysteem om, zoals uitstromers uit de maatschappelijke opvang en beschermd wonen. Hierdoor moeten reguliere woningzoekenden nog langer wachten.’’

Ook Eemsdelta moet meer huizen toewijzen aan statushouders. Het gaat volgens Usmany om een verdubbeling vergeleken met voorgaande jaren. ,,Dat wordt echt problematisch. Wij zitten met een versterkingsopgave, dus dat gaat niet zomaar lukken, hoe vervelend dat ook is voor de statushouders.’’

De woningkrapte is eveneens zichtbaar bij commerciële verhuurders van woonruimte in de vrije sector. ,,De woningmarkt zit muurvast’’, zegt Arnoud Spithorst, mede-eigenaar van K&P Makelaars in Groningen. ,,Het aanbod van woningen houdt niet over. Mensen blijven zitten waar ze zitten.’’

De situatie is vooral nijpend onder (internationale) studenten. Spithorst krijgt geregeld telefoontjes van wanhopige studenten of hun ouders uit andere delen van het land die woonruimte zoeken in Groningen. Volgens hem worden er momenteel aanmerkelijk meer huizen in de vrije sector gehuurd door studenten dan door expats. ,,Die zitten in dezelfde vijver te vissen, ook al hebben de meeste studenten minder te besteden.’’

Elles Dost is blij dat het volgende kabinet van plan is de verhuurderheffing met 500 miljoen euro te verlagen. Dat scheelt de corporaties elk jaar bakken met geld. ,,Lefier heeft net 12 miljoen euro afgedragen. Dat bedrag stijgt elk jaar. De hoogte is namelijk gebaseerd op de WOZ-waarde van woningen.’’

Ze hoeft niet lang na te denken over de bestemming van het geld. ,,Investeren in extra woningen en snellere verduurzaming. Ik ga er trouwens ook vanuit dat het nieuwe kabinet een investeringsplicht aan de verlaging van de verhuurderheffing koppelt.’’

De extra woningen zullen vooral worden gebouwd in de stad. Daarbuiten zal het volgens haar vooral gaan om sloop-nieuwbouw. Graag zou ze willen dat er meer doorstroming is. Als ouderen hun ruime huizen verruilen voor kleinere, dan kan er een verhuisketen op gang komen. ,,Dat gebeurt nauwelijks, dus moeten we niet alleen kleine woningen maar ook gezinshuizen bouwen.’’

Eemsdelta komt in januari naar buiten met een Woonvisie. Daarin staat volgens Usmany beschreven hoeveel, waar en wanneer er de komende jaren wordt gebouwd in de gemeente: ,,In dorpen kijken we of we woningen kunnen inbreiden, zodat jongeren er kunnen blijven wonen. In Appingedam en Delfzijl hebben we geen grote uitleglocaties op het oog, maar we gaan wel extra huizen bijbouwen.’’