Koning Willem-Alexander leest met koningin Maxima naast hem de troonrede voor aan leden van de Eerste en Tweede Kamer in de Koninklijke Schouwburg. Foto: Sem van der Wal
De Troonrede en Miljoenennota bevatten deze Prinsjesdag weinig verrassingen. Het vuurwerk is de komende dagen te verwachten in de Tweede Kamer want de coalitie vertoont scheurtjes.
Een kleine plus in de koopkracht, strenge asielmaatregelen, geen lager eigen risico in de zorg en verder vooral met de hand op de knip doorgaan met het beleid van de afgelopen kabinetten. Zo zijn de plannen die de koning en het kabinet op Prinsjesdag presenteerden samen te vatten.
Geen verrassingen
De meeste voornemens waren de afgelopen weken al bekend gemaakt of uitgelekt. Voor het Noorden zaten er ook geen verrassingen in het pakket. De beloftes aan Groningen over de gasschade en ereschuld worden gestand gedaan.
Het was opmerkelijk dat de spoorlijn door de Veenkoloniën, de Nedersaksenlijn, prominent werd genoemd door koning Willem-Alexander. Maar de kosten en exacte plannen voor de Lelylijn en Nedersaksenlijn moeten de komende weken bekend worden, dus het kabinet hield zich daarover nu verder stil.
Twee andere hete hangijzers, asiel en landbouw, zijn steeds volop in het nieuws. Daarover werd ook niets nieuws bekend op Prinsjesdag.
Protesten vanuit de samenleving
Wat wel steeds duidelijk wordt, is dat de coalitie zware dagen en weken tegemoet gaat. De oppositie zal het kabinet aan alle klanten aanvallen komende dagen. Volgens Frans Timmermans, Rob Jetten, Henri Bontenbal en Jimmy Dijk maakt de PVV-VVD-NSC-BBB-combinatie de beloftes niet waar.
In de Troonrede en Miljoenennota maakte het kabinet nauwelijks woorden vuil aan de bezuinigingen op het onderwijs, de wetenschap, de zorg en aan de verhoging op de btw die de cultuur, media, sport en recreatie hard gaan raken. Daarover kan het kabinet protesten vanuit de samenleving verwachten.
Opmerkelijk is ook dat de Raad van State harde kritiek levert op de btw-verhoging. Het adviesorgaan vindt het met name ook opmerkelijk dat het kabinet er helemaal geen motivatie voor levert, maar met die hogere btw op boeken en kranten wel een aanval pleegt op de vrijheid van meningsuiting en vrije pers.
Spannendste is het conflict binnen de coalitie
Maar misschien nog wel spannender worden de conflicten binnen de coalitie zelf. Nu Pieter Omtzigt ziek thuis zit, heeft zijn partij NSC al op twee terreinen de zaak op scherp gezet. De vervanger van Omtzigt, Nicolien van Vroonhoven, stelde dat NSC tegen de asielplannen van Marjolein Faber gaat stemmen als de Raad van State die plannen niet goedkeurt. Zo’n waarschuwing vooraf is ongebruikelijk.
Daar komt ook een NSC-breekpunt over de bezuinigingen op ontwikkelingswerk bij. De fractie stelde in de Miljoenennota voor het eerst te hebben gelezen dat er flink gekort gaat worden op die post. Dat zou ook betekenen dat geld aan landen die asielzoekers in hun eigen regio moeten opvangen op de tocht komt te staan.
De afgelopen weken werd op meer terreinen duidelijk dat de rijen in de coalitie lang niet altijd gesloten blijven. Als het ging om het voor velen onduidelijke landbouwbeleid, over private investeringen in de zorg en over gaswinning uit kleine velden in Groningen, dreigde vooral NSC met de oppositie mee te stemmen. En omdat het nu een extraparlementair kabinet is, kwam er bijvoorbeeld bij het tegenhouden van private equity in de zorg zelfs een meerderheid tégen in dit geval minister Fleur Agema van Volksgezondheid.
De oppositie zal komende dagen bij de Algemene Beschouwingen alles uit de kast halen om een wig tussen de partijen te drijven. Premier Dick Schoof zal er zijn handen aan vol hebben.
