De wachttijden voor behandelingen in GGZ-instellingen in het Noorden lopen alsmaar op. Overbezette huisartsenpraktijken worstelen met patiënten die maar niet doorstromen.
Nieuw zijn de wachttijden in de GGZ niet, maar zo extreem als nu heeft Paul Rademaker van de Apotheekhoudende Huisartsenpraktijk Grijpskerk het in 30 jaar niet meegemaakt. ,,Moet je behandeld worden, dan heb je het niet meer over weken wachten, maar over maanden. Het is idioot”, zegt Rademaker. Patiënten die zich met acute psychiatrische problemen in zijn praktijk melden, worden wel vaak beoordeeld door de GGZ-instellingen. ,,Maar ik moet hemel en aarde bewegen om ze daar binnen te krijgen. De daadwerkelijke behandeling kan dan nog heel lang op zich laten wachten.”
Groningen kent een van de langste wachttijden van het land, aldus de Taskforce Wachttijden GGZ. Op het moment wachten zo’n 1400 mensen op een afspraak bij een van de grote organisaties in de regio: driekwart staat op de lijst voor een intake, de rest wacht op het begin van de behandeling. Tot het echte traject start, krijgen cliënten wel een zelfhulpmodule aangeboden, aldus GGZ-organisatie Lentis.
Half jaar wachten
Wachttijden van een half jaar zijn zowel in Groningen als Drenthe zijn geen uitzondering, afhankelijk van wat er aan de hand is. In Drenthe zijn de wachttijden door personeelstekort het hoogst in Emmen, zo laat GGZ Drenthe weten. Huisartsen kunnen per instelling en aandoening zien met welke wachttijd rekening gehouden moet worden. In de meeste gevallen ligt die ergens tussen de 80 en 190 dagen. Met name voor de complexe gevallen zijn de wachttijden de afgelopen jaren verder toegenomen.
Het gevolg is dat patiënten die bijvoorbeeld last hebben van een persoonlijkheidsstoornis of een depressie – of een combinatie – in afwachting van de behandeling in de instelling een beroep moeten doen op de vaak overbezette praktijkondersteuner-GGZ bij de huisarts (POH-GGZ). De POH-GGZ is er eigenlijk alleen voor patiënten met psychische klachten zónder diagnose.
,,Er wordt op dit moment te veel verwacht van de POH’s”, stelt Rademaker. Hier sluit huisarts Gerben Lochorn (praktijken in Siddeburen, Hoogezand en Groningen-Zuid) zich bij aan: ,,Onze praktijkondersteuners-GGZ worden overspoeld met patiënten die ze eigenlijk niet zouden moeten zien.”
Jongere mensen willen vaker naar psycholoog
De personeelstekorten die mede de oorzaak zijn van de oplopende wachtlijsten merkt Lochorn in zijn eigen praktijken ook: ,,Ik zoek psychologen en praktijkondersteuners, maar ze zijn niet te vinden.” Zijn collega Rademaker ziet de vraag naar psychische hulp toenemen. ,,Depressies die bijvoorbeeld bij Parkinson horen, nemen toe, maar ook jongere mensen vragen veel vaker dan vroeger om een psycholoog.”
,,We weten dat de vraag heel groot is en de capaciteit beperkt”, zegt Jan Schaart, bestuurder van Huisartsenzorg Drenthe. ,,Door beter samen te werken, moeten we er als huisartsenpraktijken ook voor zorgen dat we alleen die patiënten doorsturen naar de GGZ die daar ook echt naartoe moeten.” Waar er voor het doorverwijzen naar medisch specialisten strakke criteria zijn, daar ontbreken die nog voor het doorverwijzen naar de GGZ, constateert Schaart: ,,Met z’n allen moeten we de GGZ wat meer ontlasten.” Over de crisiszorg door GGZ Drenthe is Schaart overigens zeer te spreken.
Samenwerken om GGZ te ontlasten
Daarbij noemt de bestuurder ook de gemeenten, vanwege hun Wmo-taak. In samenwerking met ,,alle netwerkpartners” ziet ook Lentis een groot deel van de oplossing van de wachtlijsten. Dit is ook het doel van de Taskforce Wachttijden GGZ. Wat Lentis betreft moet er meer worden ingezet op preventie en digitale hulp. GGZ-personeel kan dan meer focussen op de meer complexe zorg.
Het personeelstekort wordt versterkt doordat werknemers overstappen op vrij gevestigde praktijken, waar gemiddeld genomen minder complexe cliënten worden behandeld. Bij Lentis laat de personeelskrapte zich onder meer voelen bij de crisisdienst. Mede door ziekte het is moeilijk de roosters rond te krijgen voor de komende maanden en worden ook medewerkers die eerder waren vrijgesteld voor deze dienst ingeroosterd.
Lentis stelt dat er meer geld moet worden vrijgemaakt zodat behandelaars bij GGZ-organisaties meer tijd hebben voor cliënten met meer complexe zorg: ‘Hierdoor wordt het weer aantrekkelijker om ook in geïntegreerde instellingen te werken’. GGZ Drenthe laat weten dat er ,,veel gebeurt om het capaciteitsvraagstuk op te lossen en het is zeker niet eenvoudig”.
