Vak Noord: dit moet kabinet Schoof voor onze provincies doen

We willen met zijn allen goede betaalbare zorg. Dat kan alleen op basis van goede ideeën, onderzoek en zorgvuldige invoering van nieuwe praktijken. Er is vanaf nu geen geld meer om wetenschappers ongebonden onderzoek te laten doen. Dus onderzoek waarvan niet aan het begin duidelijk is wat het oplevert, maar wat wel heel belangrijk is. Denk aan het onderzoek waar Ben Feringa zijn Nobelprijs voor kreeg.

We willen als universiteiten en hogescholen heel graag samenwerken met het bedrijfsleven, om samen tot innovaties te komen waar dit land behoefte aan heeft. We staan voor enorme uitdagingen op het gebied van klimaat, gezondheid, onderwijs en polarisatie. Maar het fonds waarmee dit gefinancierd zou worden komt er niet. Ik ben bang dat we op den duur beleid gaan krijgen dat minder op kennis gebaseerd is.

Voor mijn eigen vakgebied maak ik me zorgen over de gevolgen voor de mentale gezondheid van jongeren, die moeite hebben met alle spanningen in de maatschappij. Maar het is nog niet te laat. Ik heb nog altijd hoop dat het kabinet inziet dat deze bezuinigingen op den duur als een boemerang in ons gezicht terugkomen.”

,,Ik zag de tanks gaan in 2011 en nu komen ze weer terug. Dat is heel bijzonder. Maar verkopen is gemakkelijker dan terughalen. Personeel, opleiding, onderhoud en logistiek. Het moet allemaal weer opgetuigd worden”, zegt adjudant Hans (zijn achternaam noemen we om veiligheidsredenen niet) van de 43e Gemechaniseerd Brigade in Havelte.

,,Nederland krijgt vijftig eigen Leopards 2 tanks en een eigen tankbataljon met zo’n 450 mensen. Nu leasen we nog achttien tanks van Duitsland. Het grote verschil is dat Nederland straks zelf zeggenschap heeft waar het zijn tanks wil inzetten. Nu moet dat nog in overleg met Duitsland.

Defensie komt er met Prinsjesdag goed vanaf, de voorstellen zijn vorige week in de Defensienota al gepresenteerd. De oorlog in Oekraïne toont aan hoe broos vrede is. Die tanks, dat geeft een boost aan onze brigade, bij zowel de oude garde als de jonge generaties.

Als ze me vragen, ga ik naar het nieuwe tankbataljon. De Leopard is het krachtigste wapen van de landmacht en gaat het verschil maken op het slagveld. Als de vijand wel tanks heeft en wij niet, dan heb je een probleem. Deze Leopard heeft een enorme stootkracht, kan 70 kilometer per uur rijden en met het 120 m-kanon kan tot op 4 kilometer vrijwel iedere vijand uitschakelen.

Ik weet niet wanneer de tanks geleverd worden. Ik denk dat ze in Duitsland gestald worden gezien de oefen- en opleidingsfaciliteiten daar veel beter zijn. Daar moet de regering nog een besluit over nemen.”

,,Prinsjesdag wordt voor de landbouw belangrijker dan ooit,’’ zegt melkveehouder Henk Hulshoff uit Marum. ,,Het nieuwe kabinet heeft het uitvoeringsprogramma voor het stikstofbeleid stop gezet. Wij verwachten nu duidelijkheid over het nieuwe beleid om toch te kunnen gaan voldoen aan de Europese wetgeving. Het tweede belangrijke punt is welke financiële middelen hiervoor beschikbaar zijn. En het derde is het tijdspad. De ontwikkeling van bedrijven staat stil. Bedrijfsovernames staan on-hold en investeringen blijven achterwege omdat er geen zekerheid is.

Vanuit LTO Noord verwachten wij realistisch en haalbaar beleid waarbij ingezet wordt op de innovatie- en ontwikkelkracht van de sector en ruimte voor het ondernemerschap van de individuele boeren. Het oplossen van de PAS-problematiek moet daarbij bovenaan staan. Dat betekent beleid op basis van doelsturing met daarbij een palet aan beschikbare financiële middelen. Daardoor komen agrarische ondernemers zelf weer aan het stuur te zitten, en zal de ontwikkeling in de sector bijdragen aan het halen van de doelen op het gebied van klimaat, water en milieu.

Jonge boeren moeten weer perspectief krijgen. In Groningen is begonnen met een gebiedsgerichte aanpak waarbij in zeven deelgebieden wordt gekeken naar de toekomst van het landelijk gebied. Voor de landbouw moet dit duidelijkheid geven over de ontwikkelruimte en het toekomstperspectief voor de bedrijven. Van onderaf en met oog voor de belangen van de sector. Wij omarmen dit proces en hopen dat Prinsjesdag daar bij aansluit. Wij vrezen als sector generieke krimpmaatregelen die het ondernemerschap en de ontwikkeling zal remmen.

,,Ik woon en werk al een aantal jaren met veel plezier in Nederland”, zegt Wayne Johnson, directeur internationale betrekkingen en strategie voor NHL Stenden in Leeuwarden. ,,De reden dat ik naar Nederland ben gekomen is in de eerste plaats vanwege NHL, maar mede ook vanwege de bijzondere band tussen mijn geboorteland Zuid-Afrika en Nederland.

Ik heb me altijd welkom gevoeld in Nederland. Ik beschouw mezelf niet als een vluchteling of immigrant die zijn land is ontvlucht om hier te komen. Ik zie mezelf meer als een kennismigrant. Vanuit dat perspectief vind ik dat de Nederlandse samenleving heel gastvrij is voor expats zoals ik. Ook voor mijn vrouw en voor mijn twee zoons, die beiden in Groningen studeren, is Nederland een geweldig land om in te wonen.

Maar ik heb gemerkt dat de discussie rondom migratie de laatste jaren behoorlijk is veranderd. Zeker sinds er een kabinet aan het roer is met een meer rechtse signatuur. Als ik specifiek naar het Noorden kijk, zijn er te weinig mensen voor de functies die er zijn. Er is onvoldoende aanwas van talent, de bevolking vergrijst en mensen uit andere delen van het land willen hier niet naartoe. En dan richt je je blik al snel op buitenlands arbeidskrachten.

De voorgenomen beperkingen voor arbeidsmigranten zijn voor mij erg verwarrend. Hoe los je het tekort op aan arbeidspersoneel, maar stop je tegelijkertijd de mogelijkheid dat mensen uit verschillende delen van de wereld hierheen komen om te werken? Ik vind dat tegenstrijdig. Ik ben dan ook erg benieuwd naar de plannen van het kabinet op dit punt. Ik maak me hier oprecht wel zorgen over.”

,,Dit kabinet heeft een andere urgentie, iets met grenzen dicht en asielzoekers. Onderwijs staat heel ver weg”, zegt Natalie Venema-Mensinga (43), rector van het Montessori Lyceum in Groningen. ,,Ik vind het een groot drama. Hoop, lef en trots heet hun plan op hoofdlijnen, maar onze hoop is de grond ingeboord. Ze willen het lerarentekort terugdringen, fantastisch. Ze willen de subsidies omzetten in structureel geld: een topidee. Maar ze willen tegelijkertijd 300 miljoen euro bezuinigen op onderwijs en 1 miljard euro op alle subsidies waaronder die voor het onderwijs.

Dan blijft er weinig over. Terwijl het onderwijs juist moet kunnen meebewegen met de grote veranderingen in de maatschappij. Daarvoor is het nodig dat we autonoom geld kunnen uitgeven zodat docenten de kans hebben mooie lessen te ontwikkelen, waarin ze leerlingen ervaringen en vaardigheden bieden die ze nodig hebben. Daar horen culturele uitstapjes bij, maar dit kabinet heeft cultuur afgeschreven. Daar hoort ook bij om te leren omgaan met nieuwe technologische ontwikkelingen, zoals virtual reality, maar dat kost geld.

Ondanks dit kabinet houd ik hoop en die haal ik uit de bevlogen docenten om me heen en niet te vergeten de leerlingen. Die zijn maatschappelijk bewust, betrokken en ze zijn zo creatief in hun denken: daar komen de mooiste ideeën en oplossingen vandaan.’‘

„Wat we hier in Ter Apel nodig hebben is geen beleid op sentiment, maar beleid gebaseerd op de feiten”, zegt Jan Joustra, teamleider van Vluchtelingenwerk in het aanmeldcentrum in Ter Apel. „Doe degelijk onderzoek en stel duidelijke doelen. De term ‘strengste asielbeleid ooit’ is gedreven door sentiment, en heeft een griezelige ondertoon.

De Spreidingswet is voor Ter Apel een oplossing, als het kabinet die intrekt verstopt het hier alleen maar meer. Natuurlijk, alles hangt op dit dossier met elkaar samen: het woningtekort waardoor er weinig doorstroom is, de personeelstekorten waar ook COA en IND last van hebben. Een makkelijke uitweg is er niet.

Maar deze coalitie wil schijnoplossingen. Een asielbeslisstop van twee jaar? Mensen moeten nu vaak al 20 maanden wachten op de behandeling van hun aanvraag. Versobering van de opvang? Kijk naar locaties als de TT-hal in Assen, nachtopvang in tenten, die boten in Zaandam: dat is een gotspe.

Stoppen met de bed-bad-brood-opvang? Zorg eerst maar eens dat het lukt om die mensen terug te laten keren in plaats van ze op straat te zetten. Alles is gericht op afschrikking. Is dat wat je wilt nastreven als land: afzakken naar het dieptepunt van de rechtsstaat om mensen op de vlucht zoveel mogelijk te treiteren en te pesten?”

Voor het gasdossier ligt er voor de regering een duidelijke opdracht, volgens bevingsgedupeerde Frouke Postma-Doornbos uit Schildwolde: besef dat het om mensen en om gezinnen gaat. ,,Groningers moeten weer in rust en vrede kunnen leven. Denk daar verstandig over na als je beleid maakt en wat voor concrete gevolgen dat beleid kan hebben.’’

Ze noemt als voorbeeld dat mensen niet naar een wisselwoning kilometers van hun eigen dorp moeten hoeven verhuizen. ,,Hoe breng je dan bijvoorbeeld je kinderen naar school of naar de sportclub als je zelf geen auto hebt? Houd bij het maken van beleid rekening met dat soort consequenties.’’

Postma-Doornbos is niet zozeer bevreesd voor specifieke maatregelen bij het gasdossier. De mogelijke komst van een munitiedepot in Overschild baart haar wel zorgen. ,,Juist die bewoners hebben jarenlang in de narigheid gezeten, nu is hun huis eindelijk weer opgebouwd. Dat bedoel ik met Groningers in rust en vrede laten leven. De mensen in Overschild kunnen dit er nu niet bij hebben. Blijf daar uit de buurt en vraag je als regering af of het echt niet anders kan.’’

„Ik begon met de studie HRM, switchte naar Logopedie en toen nog naar Journalistiek. Ik wist heel lang niet wat ik wilde doen, maar nu zit ik op de goede plek’, zegt student Marianne de Vegt (24). ,,Op het moment dat de basisbeurs weer werd ingevoerd studeerde ik al vier jaar, daarom had ik er geen recht op. Van Prinsjesdag verwacht ik niet zo heel veel. Met het nieuwe kabinet is de kleine hoop die ik had voor een compensatie wel vervlogen. Sterker nog, we krijgen er een langstudeerboete voor terug.

Ik hoop dat wij de compensatie krijgen die we verdienen. Ik las ergens een keer dat ze spraken over een compensatie van ongeveer 1000 euro per pechstudent. Nou, hiep hoi, dat zijn dan vier maanden van die vier jaar die gecompenseerd worden. Kom met een bedrag dat we serieus kunnen nemen.

Ik maak me zorgen of ik later wel een huis kan kopen. Een verkeerde studiekeuze als je 17 jaar bent bepaalt alles voor je. Mijn hele studieschuld hoeft niet te worden kwijtgescholden, ik wil daar best verantwoordelijkheid voor nemen. Maar haal in ieder geval het ‘gratis geldbedrag’ van de schuld af waar alle nieuwe studenten wel vier jaar lang recht op hebben. Geef ons de ruimte om fouten te maken.”

,,Ik hoop ontzettend dat het kabinet meer aandacht wil besteden om de natuur overeind te houden”, zegt boswachter Bart Zwiers (48) van Natuurmonumenten. „Natuur is geen zondagmiddaguitje, we zijn ervan afhankelijk voor bestuiving van bloemen en planten, ons voedsel, gezond drinkwater, schone lucht. Het is een basisvoorwaarde voor ons leven.

Dat het kabinet niet doorgaat met het natuur-en stikstofbeleid – het Nationaal Programma Landelijk Gebied – vind ik een klap in het gezicht van ambtenaren, boswachters, burgers én boeren.

Niemand is hiermee geholpen. We waren constructief bezig met het vinden van oplossingen. Die inzet is nu verdampt. Lokaal zien bestuurders, boeren en burgers wel in dat er iets moet veranderen. Dat NPLG-programma moet terug op tafel.

Dat is echt nodig. Ik ben deze maand 25 jaar boswachter voor Natuurmonumenten. Ik had nooit kunnen voorzien dat de natuur in een kwart eeuw zo achteruit zou gaan, dat vogels, dagvlinders en allerlei andere insecten zo zouden teruglopen. Waar hoor en zie je patrijzen nog?

Ik zie het niet alleen zelf, we doen al jarenlang metingen. Maar de praktijk is dat zulke cijfers en wetenschappelijke inzichten worden genegeerd of soms zelfs ontkend. Politici duiken ervoor weg. Het wordt een welles-nietesspel.

We moeten terug naar de feiten. Op de waan van de dag kun je geen beleid maken.”