Vluchtelingen komen aan bij het aanmeldcentrum in Ter Apel. Foto: ANP/Archief
De politiek in Westerwolde schaart zich achter de oproep van het COA om de spreidingswet zo snel mogelijk te behandelen. Als de Tweede Kamer het wetsvoorstel controversieel verklaart, zinnen raadsleden erop het contract met het COA over het aanmeldcentrum in Ter Apel open te breken.
,,Wij zitten met angst en beven te kijken wat er in Ter Apel gebeurt als de spreidingswet wordt uitgesteld’’, zegt Wilt Meendering, van coalitiepartij CDA in de gemeente Westerwolde.
Dat de gemeente Goes vorig jaar bussen vol asielzoekers naar Ter Apel stuurde ondanks dat het daar al propvol was, staat de voorzitter van de raadscommissie en plaatsvervanger voorzitter van de raad nog vers in het geheugen. ,,Op dit moment is er helemaal niets geregeld om een beetje druk uit te oefenen. Met de spreidingswet heb je tenminste iets.’’
De spreidingswet moet ervoor zorgen dat asielzoekers beter verspreid worden over het land - desnoods onder dwang - en moet onder andere voorkomen dat het maximum aantal van 2000 asielzoekers in Ter Apel wordt overschreden. De nu al zeer moeizaam verlopende huisvesting van asielzoekers dreigt met uitstel van de wet nog meer vertraging op te lopen.
COA: Spreidingswet zorgde al voor beweging
Als de Spreidingswet controversieel wordt verklaard, betekent dat lange tijd stilstand, zegt Milo Schoenmaker, de baas van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA).
De situatie is al langere tijd uiterst precair. Er zitten volgens het Centraal Orgaan opvang asielzoekers op dit moment 20.000 mensen in een noodopvang en 30.000 in een een reguliere opvang.
Dat is onwenselijk, het zorgt bij iedereen voor veel onzekerheid, gemeenten, COA en lokale gemeenschappen. Asielzoekers - waaronder kinderen - moeten bovendien vaker verhuizen en worden gehuisvest in sporthallen paviljoens of andere locaties. Daarnaast is tijdelijke noodopvang twee tot drie keer zo duur, zegt het COA.
In de aanloop naar de spreidingswet toe, zag het COA juist dat er weer bij provinciale overleggen werd gesproken over de opvang van asielzoekers. De wet biedt ruimte om dat als gemeenten onderling te organiseren. Zo kan de één zeggen ‘wij vangen wat meer statushouders op, als een buurgemeente een asielzoekerscentrum opzet.’ Op die manier houden gemeenten zelf regie, argumenteert het COA. Schoenmaker: ,,Door het wetsvoorstel kwamen de gesprekken hierover al heel goed op gang maar nu niet zeker is of de Spreidingswet op korte termijn wordt behandeld, zien we dat gemeenten zich terugtrekken en afwachten. Dat is heel zorgelijk.’’
Als de wet nu weer wordt uitgesteld, is Meendering er behoorlijk klaar mee. ,,Als er dan wel buitenslapers komen, moeten wij misschien ook maar een bus inhuren en die naar Den Haag sturen. En moeten wij ons misschien eens beraden op de positie van het aanmeldcentrum in Ter Apel.’’
,,Ze moeten de wet behandelen”, vindt Marco Visscher, fractievoorzitter van coalitiepartij Gemeentebelangen. ,,Ik voorspel dat we niet voor april een nieuwe regering hebben, en daarna moeten ze het er opnieuw over hebben. Dan heb je er net als deze zomer ook volgende zomer niets aan. Je weet niet wat voor vluchtelingenstromen er op gang komen.’’ Als de spreidingswet wordt uitgesteld, kan dat meespelen in de discussie rondom het contract met het COA. ,,Als draagvlak niet wordt vergroot en de problematiek blijft, zou het kunnen dat de stekker eruit wordt getrokken, vindt hij. In het uiterste geval betekent dat sluiting van het aanmeldcentrum in Ter Apel. ,,Hoe triest dat ook is.’’
Ook VVD-voorman Klaas Buigel zou het teleurstellend vinden als de spreidingswet controversieel wordt verklaard. In de wet staan nog wel zaken die vraagtekens oproepen, ziet hij. ,,Zo ben ik voor een lagere instroom, maar wat voor mij op dit moment het belangrijkst is, is een evenwichtige verdeling. Het is ook niet zo dat iedere gemeente als de wet is ingevoerd perse een x-aantal asielzoekers moet opvangen. Het is een stok achter de deur.’’
,,Wij zijn de afgelopen jaren heel flexibel geweest’’, zegt coalitiegenoot Wim Eilert (PvdA) uit Ter Apelkanaal. Nederland moet samen voor vluchtelingen zorgen, dat moet volgens hem niet op het bordje van een klein gedeelte van de gemeenten komen. En als die wil er niet is? ,,Ik denk dat mijn collega (Meendering red.) gelijk heeft. En dat wij als gemeenteraad dan bereid zijn opnieuw naar het contract over het aanmeldcentrum te kijken.’’
Ondanks de overlast van een kleine groep mensen, zijn er altijd veel Ter Apelers in de benen geweest om vluchtelingen die hulp en bescherming nodig hadden te helpen. Hij ziet dat er al een tijd teveel op het dorp afkomt en dat het draagvlak afneemt. ,,Het voelt alsof je in de steek wordt gelaten door andere gemeenten. De rek is er uit. Het is net een elastiekje dat op het punt staat om te knappen.’’
