Festival Noorderzon, dat zondag na elf dagen afsloot, loopt op zijn laatste benen. Komt er geen hulp van buitenaf, dan is de 34e editie in deze vorm en omvang de laatste geweest, zegt de festivalleiding.
„Het is geen zeurverhaal van een organisatie die zijn hand wil ophouden. Het is domweg de realiteit”, zegt vertrekkend algemeen directeur Femke Eerland. „Ons zelf oplossend vermogen is al die jaren groot geweest. Het zou niet fair zijn als we daarvoor worden gestraft op een moment dat de grens is gepasseerd. Zover is het nu.”
Voor artistiek directeur Mark Yeoman staat de waardigheid van het Groningse zomerfestival al langer onder druk: „We hebben steeds gedaan alsof er niks aan de hand was. Gewoon doorgegaan. Maar terwijl de kosten enorm zijn gestegen, die van materiaal, van mensen, van accommodaties, acts, moeten wij ons festival nu nog organiseren met hetzelfde budget dat we in 2012 ontvingen. Dat is onmogelijk.” Eerland: „Vooral sinds corona is het hard gegaan met de inflatie, met 20 à 30 procent prijsstijging.”
Gevolgen tastbaar in de boeken en in het programma
De gevolgen zijn zichtbaar, met rode cijfers in de boeken van de laatste jaren en in de alledaagse praktijk van die elf dagen, met een krimp in aanbod van top-acts. Zonder hulp van buitenaf kruipt een faillissement naderbij. Eerland is al een tijdje in gesprek met de raad van toezicht van Noorderzon en met de gemeente Groningen en de provincie. „De bestuurders denken super mee. Het zou ook nogal wat zijn, als een festival van zo’n hoog artistiek niveau én met zoveel blije bezoekers zou verdwijnen.”
Yeoman: „Een half Noorderzon gaan we niet organiseren. Zoiets kun je geen Noorderzon noemen. En als wij weg zijn, is er niet zomaar een ander festival op te zetten. Veel te duur.” Eerland: ,,Wij hebben dit in al die jaren stukje bij beetje opgebouwd. Iets nieuws beginnen zou miljoenen kosten. Dat gaat niet gebeuren.”
Reputatie van het festival staat op het spel
Yeoman schat dat een investering van minimaal drie ton nodig is, op jaarbasis. „Geïndexeerd. De cijfers van de laatste jaren zijn kristalhelder en als je ons hoofdprogramma overziet, zijn we in tien jaar tijd geleidelijk van 28 gezelschappen gezakt naar 15. Je vergooit zo je naam en je waardigheid in de festivalwereld. En tegenover het grote publiek. Dat willen we ook een mooi plantsoen bieden. We hebben geen geld meer voor een ontwerper. Ons lichtplan is nu het werk van technici en productiemedewerkers.”
Hoewel de balans tussen kunst en horeca-ontmoeting met die ontwikkeling onder druk staat, en daarmee het voldoen aan de artistieke taakstelling die kleeft aan landelijke subsidie, is het duo trots op wat er de afgelopen anderhalve week kwalitatief is neergezet. En op de mensenmassa die in het Noorderplantsoen heeft genoten.
‘Entreeprijzen nog op het niveau van 2001’
Noorderzon kreeg in juli nog een ronkend adviesrapport op de aanvraag van nog eens vier jaar rijkssubsidie. Eerland: ,,De overheersende gedachte bij ons was direct ‘wauw!’ en ‘fantastisch’, wat geweldig, deze bevestiging dat we meedoen op het allerhoogste niveau. Maar met de hele festivalwereld onder druk kregen we wel twee ton minder dan aangevraagd en uiteindelijk maar 30.000 euro meer dan vroeger de subsidie was van het Fonds Podiumkunsten.”
Aan hogere toegangsprijzen van voorstellingen heeft Noorderzon nooit willen denken, zegt Yeoman: „Sinds wij hier 24 jaar geleden begonnen, is de maximum entreeprijs altijd 18 euro gebleven, op nu die van het circus na. We willen dat iedereen kan meedoen. We willen een brede demografie. Die is er nu ook.”
‘We zeggen niet zomaar: trek de stekker er maar uit’
Eerland: „Tegelijkertijd hebben we alle vernieuwingen zelf betaald: de vele hekken om de bomen te beschermen, de stroom, verkeersregeling, verduurzaming, de stikstofdossiers, het verwerken van de privacy-protocollen, en dat naast die inflatie, en dan komt straks die btw-verhoging er ook nog bovenop… Zulke klappen kunnen wij niet meer opvangen. Het voelt als een suffe boodschap, maar we willen een behoorlijk bestuur kunnen realiseren. We zeggen niet: trek de stekker er maar uit. Daarvoor is Noorderzon te waardevol. Maar doorgaan alsof er niets aan de hand is zit er niet langer in.”
Eerst komt nu Prinsjesdag, als de Tweede Kamer en het kabinet de subsidie definitief moeten bevestigen. Daarna moet Noorderzon definitief weten of er extra geld komt, nog voor de inlevering van het jaarlijkse activiteitenprogramma bij gemeente en provincie en er snel daarna, al dan niet, aan boekingen voor volgend jaar kan worden begonnen. Dan is Noorderzon als het goed gaat ouderwets van 14 tot en met 24 augustus. Deze editie trok, mede door het fraaie weer, 140.000 bezoekers. De voorstellingen zaten voor meer dan 80 procent vol.
