Indringend, soms emotioneel en regelmatig verbazingwekkend. Dit was de eerste week van de openbare verhoren van de parlementaire enquête

Er zal toch niemand zijn geweest in Groningen – en hopelijk daarbuiten – die het indringende betoog van oud-paardenboer Sijbrand Nijhoff uit Zijldijk zonder emotie heeft beluisterd. Soms met stemverheffing, dan weer zacht, vertelde de 81-jarige over de impact van de tientallen jaren gaswinning. ,,Wat blijft er van Groningen over? Wat laat u als overheid van Groningen over“, vroeg hij bijna radeloos retorisch aan de enquêtecommissie.

Of wat te denken van Susan Top? Die met haar ijzeren dossierkennis regelmatig de vinger op de zere plek legde: Hoezo staan de bewoners centraal? ,,Een zin die ik echt niet meer kan horen.”

Herman de Muinck uit Zuidlaren die droog, maar zeker niet zonder gevoel vertelde over hoe hij – toch zeker een nette burger – eindeloos brieven schreef. Aan kranten. Aan vakministers. En aan premier Mark Rutte. Uit Den Haag nam niemand de moeite om inhoudelijk te reageren. De Muinck hoopt nog steeds op gerechtigheid.

Verbazingwekkend was de houding van oud-minister Annemarie Jorritsma. Die zichzelf leek te hebben voorgenomen om zich zaken niet meer te kunnen herinneren. Reflectie was helemaal niet aan haar besteed. Dat durfden de voormalige vicepresident van Shell Pieter Dekker en oud-CEO George Verberg van Gasunie trouwens wel.

Toch bleef het verbazingwekkend om te horen hoe Dekker vertelde dat minder gas produceren in 2013, het jaar na Huizinge, eigenlijk geen optie was. ,,Verminderde gasproductie zou niet leiden tot minder zware aardbevingen”, vertelde hij. Shell voer daarbij op de kennis van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM).

Aan die kennis schortte juist wel wat, konden we dinsdag horen van drie wetenschappers. Mannen die met andere conclusies kwamen over bodemtrillingen en bodemdaling dan gerenommeerde onderzoeksinstituten als TNO en KNMI konden, zo vertelden ze alle drie, rekenen op veel tegenwind. Hun bevindingen kregen het stempel ‘restricted’ (lees: zeer geheim) en verdwenen in een diepe la of kluis. Een van hen werd zelfs persona non grata bij de NAM, kreeg de commissie te horen.

Indringend vertelde hoogleraar sociale psychologie Tom Postmes van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) aan de zes commissieleden over de gemoedstoestand van Groningers en Noord-Drenten. Over hoe inwoners tegen hun wil dossiertijgers zijn geworden. Over de surreële situatie dat kinderen precies kunnen vertellen wat batch 1588 eigenlijk is.

Postmes was samen met gedupeerde Annemarie Heite uit Bedum het sluitstuk van de eerste week van de parlementaire enquête. Net als hoogleraar Postmes vraagt Heite aandacht voor het lot van de kinderen in het aardbevingsgebied in Groningen.

Als ze vertelt hoe er soms op haar gereageerd wordt omdat het haar wel is gelukt om een nieuw huis te krijgen, heeft ze het moeilijk. ,,Deze week was er weer een lelijk bericht op Twitter met foto’s van mijn oude en nieuwe huis. Maar mensen zullen nooit weten wat het ons heeft gekost. Hoe we de hypotheek hebben moeten verhogen. Dat ik de laatste tijd heel vaak denk: straks heb ik een huis, maar geen man meer omdat hij zoveel werkt.’’

Heite maakte zich vrijdag grote zorgen om de kwetsbare mensen in Groningen. ,,Die zijn bij de overheid kansloos. Als je niet mondig bent en je wegen niet kent...”

Als een ding na deze eerste enquêteweek toch wel naar voren is gekomen dan is dat wel dat Groningen jarenlang is gezien als wingewest.