Deelnemers speciale editie Tocht om de Noord vierden 75+1 jaar bevrijding van Groningen uitbundig. 'Als koeien die voor het eerst de wei ingaan. We mogen weer!
Wandelen op de nieuwe dijk van Delfzijl, waar drie jaar geleden de Vennenflat nog de achtergrond sierde en nu het centrum van de havenstad zichtbaar is. Foto: Jan Zeeman
Duizenden wandelaars liepen afgelopen weekeinde de vijftiende Tocht om de Noord. Het wandelevenement stond in het teken van 75 jaar+1 (dankzij corona) Bevrijding in Groningen.
Dit jaar telde het tweedaagse wandelfestival twee zogeheten bevrijdingsroutes. Niet voor niks. Tocht om de Noord 2021 had als thema ‘Vier 76 jaar Vrijheid’.
Deelnemers konden in de voetsporen van de bevrijders lopen. Op zaterdag vanuit Uithuizermeeden en Uithuizen door de kop van Groningen naar Delfzijl. Zondag ging het vanuit de stad Groningen richting de havenstad. Onderweg langs locaties waar tot op het eind van de oorlog nog gevochten werd.
De nieuwe dijk bij Delfzijl was goed te belopen. Foto: Jan Zeeman
Door je eigen omgeving, maar net even anders
Het zijn bijzondere wandelingen; door onbekend, bekend gebied. Om boerderijen, door schuren, onder triomfbogen van stropakken. ,,Je loopt door je eigen omgeving, maar net even anders. Je wordt langs plekken geleid waar je anders niet komt’’, zegt Ronald Helling van Tocht om de Noord (TodN).
Linten markeren de route. Vrijwilligers wijzen de weg of helpen bij een slootje. Het publiek is leuk. De sfeer gemoedelijk. Het is prachtig wandelweer. Automobilisten claxonneren bemoedigend. Wandelaars klappen al lopend voor vrijwilligers die een versnapering uitdelen of voor artiesten die voor vermaak zorgen.
Verkeersregelaars zorgen ontspannen dat iedereen veilig kan oversteken. Automobilisten die zich niet laten opjagen, worden beloond met een duimpje.
Bij een immens maisveld zie je alleen hoofden voorbij deinen. Hoofden met en zonder petten en hoeden, zonnekleppen en -brillen. Je hoort mensen praten, kwebbelen en lachen. Anderen zijn stil en kijken in verwondering om zich heen. Ze genieten van het prachtige nazomerweer en het uitgestrekte landschap.
De zon schijnt volop. Toch nadert de herfst. Je ruikt het. Je ziet het. Blad verkleurt. Enorme ploegen trekken diepe voren in leeg land. Nog even en ook de mais is weg.
.
Op de havenboulevard worden wandelaars opgewacht door de tableau-de-la-troupe van Auth&Tiek. Foto: Jan Zeeman
Ga met God
Onderweg komen wandelaars van alles tegen. Er is genoeg te beleven. In dorpen wapperen grote en kleine vlaggen. Kerkklokken luiden, artiesten en bandjes maken muziek. Langs de weg staat een oud schoolbord met daarop in krijtletters: Ga met God.
De inwendige mens is niet vergeten. Op de route zijn proeverijen en op veel plekken werd een speciale wandelhap gepresenteerd. Op de ene locatie genieten mensen van broodjes hamburger (’we hebben ook vegi’), elders wordt zogeheten hongerwinterkost geserveerd, suikerbiet, koolraap en wortel.
Hongerwintersnacks Foto: Jan Zeeman
In Bierum werd het nieuwe dorpshuis ‘ingelopen’ (‘We maken er een mooi feestje van’). ,,We hebben zelfs genderneutrale toiletten’’, grapt een vrijwilliger.
Bij één van de borgachtige boerderijen hijst een wat oudere heer een Groninger vlag vol in top. Genietend kijkt hij toe hoe de wind vat krijgt op het enorme dundoek. Tot een wandelaar nuchter opmerkt. ,,Hai hangt op kop. T is rood, wit, blaauw.’’
Even buiten Uiteinde loopt dit groepje mannen aan de Kolholsterweg. Foto: Jan Zeeman
Op klompen
Jan Doedens (68) uit Zuidlaren doet mee op klompen, geel en van hout. ,,Ik loop van jongs af aan op klompen’’, zegt Doedens. ,,Jaren terug las ik in de krant over een man die de RUN van Winschoten (hardloopwedstrijd over 100 kilometer, red.) op klompen liep. Ik zei tegen mijn vrouw: ik loop Tocht om de Noord op klompen. Geen centje pijn.’’
Op een oprit staan oldtimers uit de jaren dertig. Een truck rijdt voorbij met een grote vlag achterop. Bij een huis staat een bevrijdingsrok. Elders is er een tuinfair, swingt het de pan uit met een jazzband. En verderop tokkelt een gitarist bevrijdingsliedjes. Honderden vrijwilligers hebben flink uitgepakt om ook dit jaar van De Tocht om de Noord een culturele wandeltocht te maken.
Coronaproof, dat wel. Want het feest speelt zich dit jaar vooral buiten af. Verspreid over de kilometerslange route waren er 75 bands, koren, muzikanten, zangers, solisten, een eenzame drummer, gitaristen en doedelzakspelers. Muziek schalt uit luidsprekers. Van: 'Ik sta op wacht' tot 'Muss i denn Zum Städtele hinaus' en Vera Lynn’s 'We’ll meet again'.
,,Schitterend die uitbundigheid’’, zegt Anita Oosting van camping Lentemaheerd in Uithuizermeeden. ,,Je voelt de energie. Het is net als in het voorjaar, als de koeien voor het eerst weer de wei ingaan. We mogen weer.’’
Jazz bij het atelier van Koekoek, nabij Thesinge. Foto: Jan Zeeman
Canadese bivak
Duizenden wandelaars gaan over haar erf, waar zaterdag een zogeheten Canadese bivak was ingericht met zeker veertig oude, historische legervoertuigen. De voertuigen, ook van Amerikaanse en Nederlandse makelij, stammen uit de oorlog of zijn net iets jonger.
De organiserende clubs komen uit de buurt; oldtimerclub stichting OTTO (Oudjes Treffen Tijdloze Oudjes), Comité Bevrijding ’t Hogeland en stichting Dorpsbelangen Uithuizermeeden.
Het is een en al groen. De mannen lopen in groene legeruniformen. De historische voertuigen zijn groen, net als de tenten en de rest van de uitrusting.
,,Het moet er wel authentiek uitzien’’, zegt medeorganisator Jasper Spijk uit Uithuizermeeden. Samen met zijn zoon Sander doet hij ook mee. Vader met een Nekaf jeep uit 1957, Sander met een vrachtauto: de DAF YA126.
,,De bivak. Dat was nog wel even een dingetje’’, zegt Jasper. ,,In een recordtempo hebben we die van de grond gekregen. We hadden amper zes weken de tijd. Normaal weet je ruim van tevoren wanneer iets is. Die tijd heb je ook nodig. Deelnemers komen overal vandaan, de agenda’s moeten kloppen. Er was dit weekeinde de herdenking van Operatie Market Garden (de Slag om Arnhem). Maar het is gelukt.’’
Na de middag breken de deelnemers op en gaat het in konvooi via Holwierde richting Delfzijl en uiteindelijk naar Fiemel. Daar hadden de Duitsers in de oorlog een luchtdoelbatterij om de havenstad Emden te beschermen. Het luchtdoelgeschut werd in april 1945 ook gebruikt om de oprukkende bevrijders onder vuur te nemen.
Ex-sergeant Gertjan Versluis, gestoken in een nagenoeg authentiek Pools uniform. Ter ere van zijn Poolse grootvader, een van de bevrijders. Foto: Jan Zeeman
In de voetsporen van opa
,,Mijn opa was een van de Poolse bevrijders’’, zegt Marjet Lenting uit Almere. Ze ziet de legervoertuigen voorbijrijden. Op haar rugzak draagt ze twee kleine vlaggetjes: een Poolse en een Nederlandse. Voor haar is ‘De Tocht’ meer dan een mooie wandeling. ,,Hij was een van die jonge jongens die hier vocht tegen de Duitsers. Bij Delfzijl raakte hij gewond.’’
Ze vindt het fijn om over haar opa te vertellen. ,,Hij was gewoon soldaat. Die in 1939 na de Duitse en Russische inval in Polen naar Engeland is vertrokken om door te strijden. In een hospitaal leerde hij mijn oma kennen. Ze werden verliefd en zouden na de bevrijding naar Polen vertrekken.’’
Het liep anders. Na de oorlog waren de Poolse grenzen verschoven. ,,Opa’s dorp was ingenomen door de Russen. Ze besloten te blijven. Opa kon later werk krijgen in de Flevopolder. Als meisje hoorde ik zijn oorlogsverhalen. Dat ik hier loop, vind ik heel bijzonder.’’
Wandelen op de nieuwe dijk. Foto: Jan Zeeman
Met z’n drieën
Kilometers verderop wandelen Evelien en Anne de Graaf uit Groningen. Ze zijn met z’n drieën.
In een groene draagzak gaat kleine Mirko mee. Is dat niet zwaar voor moeder en baby? ,,Het gaat hartstikke goed zo’’, zegt Anne. ,,Zo lopen we dagelijks een grote ronde. Maar Mirko gaat niet de hele route mee. Onderweg nemen mijn ouders hem over. Samen lopen wij door naar het eindpunt in Delfzijl.’’
Daar, op de dijk en in het zicht van de haven, op ongeveer een kilometer afstand van de finish, zit Ruben Haan op een stoeltje. Hardop leest hij voor uit de dichtbundel van Marcel Messing.
Knuffelen met oma Bep
Hij is met Yarick Westein (artiestennaam Manna) gekomen. Samen treden ze op als dichter en kunstenaar. Ze hebben oma Bep meegenomen. Een groot roze knuffelobject. Een pop om in te zitten, liggen, hangen en opkrullen. ,,Voor drie minuten ongestoorde knuffeltijd’’, legt Manna uit. ,,Door de strenge coronamaatregelen lijden we aan aanrakingsarmoede. Terwijl we allemaal een knuffel kunnen gebruiken. Knuffelen is gezond.’’
Even buiten Oosteinde verdeelt een landbouwer zogenaamde 'Hongerwinter'-snacks. Foto: Jan Zeeman
Het moet gezegd: heel wat wandelaars lopen oma Bep voorbij om toch maar zo gauw mogelijk bij het eindpunt te komen. Zo niet de vriendinnen Muriel Bezema (‘dit is mijn vijfde tocht’) en Lieneke Boonstra (‘mijn zevende’) uit Groningen. Ze zijn na 26 kilometer wandelen wel in voor een knuffel met oma Bep. „Zo. Nou nog even een foto en op naar de finish!’’
Aan de Krommeweg, even buiten Bierum, wachten vrijwilligers van de TODN op wandelaars die gretig de Grunneger dröge worst graaien. Foto: Jan Zeeman
