Theodor Kockelkoren, inspecteur-generaal der Mijnen. Foto: Bart Maat
Toon inzet en houd je wél aan het jaartal van 2028 om alle huizen te versterken, vindt Staatstoezicht op de Mijnen (SodM). De toezichthouder kwam al vaker met hetzelfde advies en staat daarmee lijnrecht tegenover de gemeente Eemsdelta.
In februari zaagden wethouder Annalies Usmany en meerdere raadsleden aan de stoelpoten van ‘2028’. Dat is het jaar dat het kabinet als deadline heeft gesteld om alle huizen in Groningen te versterken. Usmany noemde het onrealistisch en zei verbaasd te zijn dat het kabinet hardnekkig aan het doel vasthoudt.
Volgens haar zal 2028 níét worden gehaald. Ze is niet de enige die hardop aan de deadline twijfelt. Staatssecretaris Hans Vijlbrief (Mijnbouw) erkende dinsdagavond dat het lastig wordt om de doelstelling te halen door tegenvallers tijdens de versterkingsopgave. ,,Ik heb het nog niet helemaal losgelaten. Het gaat om de veiligheid van mensen, maar soms is iets meer tijd nemen verstandig.’’
Alles op alles zetten
Een belangrijke reden voor vertraging is het gelijktijdig verduurzamen van huizen tijdens het versterken. En de Nationaal Coördinator Groningen (NCG) kampt ook nog eens met een ernstig personeelsgebrek. Vorig jaar moest de club al toegeven dat minstens 2500 Groningers nóg langer moesten wachten op een versterkingsadvies. Eerder was hun beloofd dat ze voor het einde van het jaar bericht zouden krijgen.
Het nieuwe advies van het SodM maakt de afweging voor Vijlbrief weer een stukje moeilijker. Het kabinet neemt de ideeën van het SodM serieus. De toezichthouder beoordeelt sinds 2019 jaarlijks de stand van zaken omtrent de veiligheid in Groningen vanwege de gaswinning en adviseert net als vorig jaar én drie jaar geleden nadrukkelijk om alles op alles te zetten om 2028 toch te halen.
‘Niet hele planning dan maar loslaten’
Volgens het SodM moet de veiligheid van inwoners de absolute topprioriteit zijn en is het daarom zo belangrijk om aan het jaartal vast te houden. ,,We roepen het al vijf jaar, maar de versterking gaat echt om het veilig maken van huizen en niet om iets anders’’, zegt woordvoerder Cynthia Heijne.
Ze erkent dat het niet ideaal is als je verduurzaming van de versterking lostrekt en twee keer aan een huis moet sleutelen. ,,Maar die versterking duurt al ongelooflijk lang en moet voortvarender, sommige bewoners wachten al sinds 2017 op hun versterking.’’
Heijne snapt de scepsis van de gemeente Eemsdelta over het jaartal omdat bewoners zo vaak met verbroken beloften te maken krijgen. ,,Het is vervelend voor bewoners als afspraken niet worden nagekomen, maar je moet dan niet de hele planning maar loslaten en ook het jaartal 2028 overboord gooien. Het is geen heilig jaartal, maar je moet er alles aan doen om het wél te halen.’’
Zorgen over gezondheid
Het SodM maakt zich zorgen over de gezondheid van inwoners. Onlangs concludeerden onderzoekers van Gronings Perspectief al dat stress en gevoelens van onveiligheid voor ernstige gezondheidsklachten zorgen. De onderzoekers zagen dat bewoners zich veiliger en hoopvoller voelden en minder stress kregen zodra de versterking van hun woning klaar was. Juist daarom moet die versterking zo snel mogelijk worden afgerond, stelt het rapport.
De NCG onderzoekt momenteel of de planning van 2028 inderdaad nog te halen valt, en welke oorzaken voor vertraging kunnen worden aangepakt. Het SodM vindt daarom dat dit onderzoek moet worden afgewacht. ,,Ik heb nog niet het idee dat het onderste uit de kan wordt gehaald om die deadline vast te houden’’, zegt Heijne.
Dorpenaanpak
Het SodM heeft ook speciale aandacht voor de ‘dorpenaanpak’ in Garrelsweer, Wirdum, Leermens en Zeerijp. Die dorpenaanpak is een proefmethode om de versterking te versnellen door samen met bewoners een plan voor het hele dorp te maken, maar verloopt stroef. ,,Als je de uitvoerder van die aanpak meer ruimte geeft om knopen door te hakken, gaat de versterking ook sneller’’, zegt Heijne.
