Sekszusjes uit Finsterwolde staan 'naakt voor de klas' en geven voorlichting anno 2022. 'Het is oké als we ons schamen'

Kutje kleien, Allemaal anaal, Frije Seks yn Fryslân: zomaar wat titels uit de YouTubereeks Sekszusjes TV van de VPRO. Sinds 2019 leggen Krista en Marcelle Arriëns alle twijfels, onzekerheden, vragen, kwetsbaarheden en emoties van seksualiteit bloot. Ze stellen de vragen die bij veel mensen wel eens door het hoofd spoken maar niemand durft uit te spreken. Ze spreken voorbijgangers over hun geslachtsdeel, kleien standjes in elkaar, laten oprechte schaamte zien en informeren bij seksuologen. En nu staan ze ’naakt voor de klas’. „Als je zelf al een stap verder bent, zie je veel beter wat iemand nodig heeft. We werken vanuit onze eigen ervaring.”

Hoe is het eigenlijk gesteld met seksuele voorlichting anno 2022? Niet al te best, eigenlijk. Seksuele voorlichting gaat vooral om de technische kanten van seks: hoe je een condoom omdoet, wat voor soa’s er zijn en hoe je die kunt voorkomen. Ondertussen komen jongeren in moeilijke situaties terecht en weten ze maar weinig over seksplezier. En in hoeverre wordt er nou echt over seks gesproken? In Naakt voor de klas met de Sekszusjes, vanaf dinsdag te zien bij de VPRO, onderzoeken Krista en Marcelle de emotionele kant van seks: over de eerste keer, sexting, consent, seksplezier, porno en diversiteit.

„We begonnen Sekszusjes TV om te bespreken wat we zelf gemist hebben: dat er op een eerlijke manier over seks gesproken wordt, met humor en plezier. Taboes mogen genoemd worden. Naakt voor de klas met de Sekszusjes is een programma over hoe wij het liefst onze voorlichting hebben gehad”, vertelt Krista. „Niemand is gewend om te praten over seksuele ervaringen en de emotionele kant daarvan. Laten we dat doorbreken, zodat mensen eraan gewend raken. Dat proberen we nu in de klas te bereiken, waarbij ook gesprekken ontstaan tussen ouders en leerlingen en docenten met leerlingen.”

Naar eigen zeggen hebben Marcelle en Krista de gemiddelde voorlichting gehad die de meesten hadden. Naast de seksvoorlichting op school was het hun moeder die ze voorlichting gaf. Marcelle: „We hadden een heel leuk boekje dat heet Seks Enzo. Dat was wel een goeie en hebben we later nog eens doorgebladerd. Voor die tijd was dat boek wel z’n tijd vooruit: het was divers en ging bijvoorbeeld ook over homoseksualiteit. Daar wordt nu ook wel aandacht aan besteed.”

Terwijl de zussen voor Sekszusjes TV allerlei seksonderwerpen met elkaar bespreken, hebben ze het daar vroeger nooit met elkaar over gehad. Krista: „We hadden wel zussengeheimen, die gingen niet over seks. Wel over gêne.” Marcelle: „Ik had wel dat ik met vriendinnen steeds meer ging praten over dingen die ik lastig vond tijdens seks. In de tienerjaren was het meer ’stoer’ en ’grappig’ om over seks te praten. We lachten om gênante situaties, maar niet op een kwetsbare manier.”

Tijden veranderen en inmiddels gaan jongeren volgens de Sekszusjes op een andere manier met seksualiteit om. Er is meer bewustzijn. Krista: „Porno is nu heel anders dan vroeger. Jongeren weten wel dat porno niet realistisch is. Ze weten ook meer over wat consent is. Seksgrappen die voor oudere generaties ’normaal’ waren, vinden jongeren nu seksistisch en kunnen echt niet meer.”

Marcelle: „We hadden voor het programma een casus in de klas gebracht over iets dat op onze tienerleeftijd ’cool’ was, namelijk dat je je partner wakker beft of pijpt. We vroegen wat ze daarvan vonden en ze zeiden: ’doe normaal, dan is diegene toch bewusteloos?!’ Het was tof om te zien dat die leerlingen bewust waren dat je echt toestemming nodig hebt voordat je seksuele handelingen doet, ook al is het je vriendje of vriendinnetje.”

Tegelijkertijd zijn jongeren volgens Krista minder bewust op emotioneel en lichamelijk vlak. Waar het in de YouTube-serie van Sekszusjes TV vooral ging over het gesprek aangaan, gaat het in het nieuwe programma Naakt voor de klas met de Sekszusjes ook om signalen van het lichaam.

Krista: „Want als je die signalen beter leert lezen, leer je ook meer over seks. Iedereen heeft het steeds over wensen en grenzen, daar is discussie over. Maar het is een breed, vaag begrip. Wij proberen dat terug te brengen naar: wat voel je in je lijf als iets fijn of niet fijn voelt? Dat brachten we in de praktijk met oefeningen in de klas. Oefeningen die uit de sekscontext werden gehaald en een reactie oproepen.”

En zo stonden Krista en Marcelle in de klas met een berg snoep. „Leerlingen mochten zoveel snoep eten als ze wilden. Op een gegeven moment stelden we de vraag: ’Wie vindt het nog lekker?’ Dan vertelden ze dat ze zaten te eten terwijl ze het niet meer lekker vonden, maar dat het wel heel verleidelijk was. Wat voel je in je lijf waardoor het niet lekker voelt? Als je iets echt lekker vindt, geeft het een sprankelend gevoel. Die verschillen proberen we voelbaar te maken. Je gaat dingen goedpraten, terwijl je lijf iets anders zegt. Daar ligt werk, om daar met z’n allen een stap verder in te gaan.”

Een iconisch moment in Naakt voor de klas met de Sekszusjes is volgens Krista en Marcelle een oefening waarbij de leerlingen werden overrompeld. Want wat gebeurt er met je als je je heel ongemakkelijk voelt? „Toen lieten we een leerling een staande ovatie krijgen, maar één die niet stopt. We hadden afgesproken: als je het niet meer trekt, steek je je hand op en dan stoppen we. Maar bijna niemand stapte uit de ongemakkelijkheid. Wat ik mooi vond aan die les, is dat ze zo goed omschreven wat er in hun lichaam gebeurde.”

Tegelijkertijd maken Marcelle en Krista tijdens het maken van de afleveringen zelf ook een ontwikkeling mee. Krista: „Op een gegeven moment ontdek je iets nieuws. In de allereerste serie ben je vooral bezig met je eigen schaamte doorbreken. Later zit dat minder in de weg. Dan kom je een laag dieper en ontdek je: waarom vind ik het eigenlijk moeilijk om grenzen aan te geven? Dan ga je dat eerst voor jezelf uitzoeken. Ik heb trainingen gehad over lichaamsgerichte seksuele voorlichting. Marcelle heeft een achtergrond als coach. Het is altijd een combinatie van onze eigen ontwikkeling als mens en dat wat we zien gebeuren bij jongeren.” Marcelle: „Als je zelf al een stap verder bent, zie je veel beter wat iemand nodig heeft. We werken vanuit onze eigen ervaring.”

Die ontwikkeling en ervaringen zien de Sekszusjes ook terug bij de leerlingen. Want waar de leerlingen van nu mee worstelen, herkennen ze ook van zichzelf vroeger. „We wilden een meisje iets leren over plezier in seks. Ze omschreef heel goed, en misschien nog wel bewuster dan ik was op die leeftijd, dat ze seks overgewaardeerd en een beetje saai vond. Zoenen voelt voor haar intiemer en lekker, seks vond ze niet zo boeiend. Ik herkende dat wel, ook al was ik er op die leeftijd minder mee bezig. Ik dacht veel meer aan hoe ik zou moeten overkomen. Ik moest sexy zijn en de indruk geven dat ik heel goed ben in bed. Terwijl ik niet eens nadacht over wat ik lekker vond. Ik voelde niet zoveel voor penetratie. Ik had mijn eigen seksgenot nog niet ontdekt. Inmiddels is dat niet meer zo, er is een wereld voor mij opengegaan hoeveel je kunt voelen. Seksuologen zeggen: als seks niet belonend is, waarom zou je er dan zin in hebben?”

Marcelle en Krista doorbreken voortdurend schaamte en taboes. Na afleveringen volgepraat te hebben over seks zou je je afvragen of ze die schaamte niet allang voorbij zijn. Marcelle: „Nee, dat ben je eigenlijk nooit. Wel is het hoe meer je erover praat, hoe meer het went. Het hangt ook van de context af, bijvoorbeeld als je voor een klas vol tieners staat die je niet kent.” Krista: „Het is oké als we ons schamen. Er is ook niks in mij dat zegt: we moeten stoppen met ons schamen. Die schaamte juist aan elkaar laten zien, daar zit de eerlijkheid.”

„We zoeken altijd naar: wanneer is het functioneel? Ook in de montage. In het ruwe materiaal zitten items die nog veel gênanter zijn. Maar we zenden niks uit vanuit sensatie. Het moet iets in beweging zetten. Sommige programma’s over seks zijn heel open, maar het dient niet de kwetsbaarheid die in seks zit.”

Marcelle: „Het gaat erom dat je de worsteling met elkaar kunt delen en niet geheim hoeft te houden. In de brugklas wordt meiden van rond de twaalf jaar al gevraagd naaktfoto’s te sturen door mannen op Snapchat. Zij worden dus al geconfronteerd met de seksuele wensen van anderen die aan hen gericht zijn. Als je dan altijd in algemene termen blijft hangen, is het heel moeilijk voor iemand op die leeftijd om hiermee om te gaan.”

Voor Naakt voor de klas liepen de zusjes een half jaar lang rond op de middelbare school de CSB in Amsterdam, waar ze zich storten in de seksuele leefwereld van jongeren en de voorlichting die gegeven wordt. Het programma is ook bedoeld voor ouders en leraren en daarom iets serieuzer dan hoe we Sekszusjes TV kennen. Maar: ook in het televisieprogramma ontbreekt het niet aan creatieve settingen. Zoals de roze koekenbunker, waarin iemand anoniem zijn ervaringen deelt. Marcelle: „Het mag knutselig zijn. We dachten: meestal lijken die decors gelijk alsof iemand crimineel is. Laten we een veilige setting creëren, dus een bunker, maar wel met een vrolijke noot.”