Yljo van Donselaar stopt met hulpverlening aan vluchtelingen in Ter Apel. Hij wijdt zich weer volledig aan zijn werk met verstandelijk beperkten in Huize Henricus. Foto: Jan Anninga
Yljo van Donselaar werd hét gezicht van de humanitaire hulp aan de buitenslapers bij het azc in Ter Apel. Na anderhalf jaar stopt hij met zijn werk voor Stichting MiGreat. „Het was niet vol te houden.”
De bewoners van Huize Henricus in Emmer-Compascuum vragen het hem nog regelmatig: „Wanneer gaan we weer aan het werk? Wanneer gaan we weer ranja uitdelen aan vluchtelingen?”
Yljo van Donselaar (30) moet zijn bewoners (mensen met een verstandelijke beperking) teleurstellen. Voorlopig is er voor hen geen werk te doen bij het asielcentrum in Ter Apel. Het is weliswaar heel druk, maar alles speelt zich af achter de poort. Niet meer op het veld, zoals in de zomer van 2022.
„Sorry, moet ik dan tegen ze zeggen. Het is geen crisis.” Hij grijnst cynisch. „Die is er natuurlijk wel, maar die zie je niet.”
Koffie schenken, soep opscheppen
In die bewuste zomer nam Yljo, werkzaam als groepsbegeleider en coördinator in de woon-werkvoorziening die zijn ouders opzetten, de bewoners van Huize Henricus mee om te helpen. Koffie schenken, soep opscheppen: dat konden zij prima. En ze vonden het leuk om te doen. „Zo is het begonnen.”
Van gewoon een inwoner van Ter Apel die niet werkeloos kon toekijken bij het leed dat zich in zijn dorp afspeelde, werd Yljo in de loop van 2022 hét gezicht van de humanitaire hulp aan al die mensen die eindeloos voor de poort van het azc moesten wachten en soms buiten sliepen. Stichting MiGreat van Roos Ykema nam Yljo in oktober dat jaar in dienst, zodat hij de rol die hij vrijwillig had opgepakt kon blijven vervullen.
„In het begin vond ik MiGreat te activistisch. Ik dacht: wat is dat voor geschreeuw? Ik was toen nog een naïeve VVD’er. Verwachtte dat je alles met een goed gesprek wel kon oplossen. Maar ik had nooit zo veel leed gezien, en er werd helemaal niets opgelost.”
Het was niet meer vol te houden
Afgelopen donderdag maakte MiGreat bekend te stoppen met hulp in Ter Apel. Yljo trad afgelopen november al uit dienst bij de hulporganisatie. „Het was niet meer vol te houden: 32 uur hier in Huize Henricus, 32 uur in de weer voor de vluchtelingen, ik heb twee jonge kinderen, mijn moeder is ziek. Ik stond voor een keuze, het is allebei emotioneel werk.”
Tegen het einde van 2022, toen de vorige crisis in Ter Apel afliep, ging het niet goed met hem. Maandenlang was hij constant bezig geweest met ‘dat veld’. Na die beruchte zomer raakte de crisis uit beeld, maar voor Yljo begon de zwaarste periode pas.
„Het werd slecht weer en mensen, ook gezinnen met kleine kinderen, stonden elke dag urenlang zonder beschutting in de kou. Omdat ze uiteindelijk – al was het pas om twee uur ‘s nachts – wel naar binnen konden, was er nauwelijks aandacht voor. Media waren weg, alleen wij waren er nog. Het werd naargeestig, gezellig ranja uitdelen was er allang niet meer bij. Een eenzame boel.”
Het duurde een half jaar voordat hij ervan bijgekomen was. „Als mijn kinderen huilden, hoorde ik die kinderen die uren buiten in de regen stonden meehuilen.”
Ratten, slecht eten, verbod op protesten
Hij werkte wel door. Zijn activiteiten verplaatsten zich van Ter Apel meer naar de noodopvanglocaties in bijvoorbeeld Assen en Zuidbroek. „Toen was ik wéér naïef. Ik dacht: ze hebben eindelijk onderdak, ze zitten goed. Ik had honderden lijntjes met vluchtelingen en ging kijken hoe het met ze ging. De omstandigheden waren slecht, ik hoorde over ratten, slecht eten, verbod op protesten.”
Hij organiseerde onder meer demonstraties bij IND-kantoren om te protesteren tegen de ellenlange procedures waarop vluchtelingen in die noodlocaties moesten wachten.
Ondertussen werd zijn moeder ziek en verhuisde hij met zijn gezin vanuit Ter Apel naar Emmer-Compascuum om meer in Huize Henricus te kunnen zijn. „Voor mijn familie is mijn werk met vluchtelingen wel een last geweest. Ik ging er zo in op. Niemand kon meer bij mij terecht voor kleine problemen, ik verharde daarin. En mijn vriendin zat ondertussen alleen met twee kleine kinderen. Hartstikke zwaar. Ik kreeg nog allemaal waardering en dankbaarheid. Zij niet.” Hij lacht. „Ik ben het nog steeds aan het goedmaken.”
Vertrouwen in de menselijkheid kwijt
De afgelopen anderhalf jaar hebben hem veranderd. Die naïeve VVD’er is hij niet meer. Hij heeft sindsdien zelfs helemaal niet meer gestemd. „Ook de linkse partijen heb ik daar niet op het veld gezien. Er werd in Den Haag van alles over gezegd, maar ik kreeg er geen slaapzak of kop soep extra door.”
Zijn teleurstelling gaat verder dan de politiek. „Ik was mijn vertrouwen in de menselijkheid ook wel even kwijt. Gelukkig lukte het uiteindelijk om een grote groep vrijwilligers in Ter Apel te verzamelen, onder meer in samenwerking met de kerken. Dat had ik wel even nodig.”
Opladen voor een nieuwe crisis
Ook omdat die vrijwilligers er zijn, kunnen Yljo en MiGreat in ieder geval tijdelijk stoppen met hun hulp in Ter Apel, maar ze weten ook dat de asielcrisis nog lang niet is opgelost. „Fundamenteel is er nog niets veranderd. Het is wel goed dat het COA het nu vooral binnen de poorten opvangt. Zo hoort het. Wij willen geen oplossing zijn.”
Voorlopig kan Yljo zich weer volledig wijden aan de twaalf bewoners van Huize Henricus. Hoe jammer zij het zelf ook vinden, het is goed dat ze geen ranja meer hoeven uit te delen aan dorstige vluchtelingen. Maar of dat altijd zo zal blijven, daar durft Yljo niet op te vertrouwen.
„Daarom moet ik nu echt even stoppen. Om op te laden.”
