De mazelen zijn terug van weggeweest. Reden voor paniek of niets aan de hand? Viroloog Bert Niesters van het UMCG heeft maar één advies: vaccineren.
De mazelenuitbraak begin dit jaar in Engeland deed de alarmbellen in Nederland rinkelen. In Engeland is meer dan 1 op de 10 kinderen niet gevaccineerd tegen mazelen en hetzelfde geldt voor Nederland. Deze week brak de infectieziekte uit in Eindhoven. De meeste kinderen die deze ziekte oplopen, komen daar ogenschijnlijk goed doorheen, maar niet allemaal, weet viroloog Bert Niesters van het UMCG in Groningen.
,,Mazelen kan complicaties met zich meebrengen, zoals longontsteking, middenoorontsteking en hersenvliesontsteking. En vele jaren na de besmetting kan een zeldzame hersenaandoening blijken: SSPE. Daaraan ga je dood’’, zegt Niesters.
Mazelen kan dodelijk zijn
In 2013 was de laatste grote mazelenuitbraak in Nederland, rond de Biblebelt, het streng christelijke gebied dat loopt van Zeeland over de Veluwe tot in Overijssel. Zo’n 2700 mensen raakten besmet, 180 kinderen belandden in het ziekenhuis, een meisje van 17 stierf. De laatste uitbraak van mazelen in Europa was in 2017. Toen raakten 21.000 mensen besmet en stierven er 35 mensen, onder wie vooral kleine kinderen.
Volgens viroloog Niesters is de mazelen zeer besmettelijk, via de lucht en al dagen voordat zichtbaar is dat mensen de mazelen hebben. ,,Om te voorkomen dat de ziekte zich verspreidt, moet je een vaccinatiegraad hebben van 95 procent.’’
Minder mensen laten hun kinderen inenten
Dat percentage wordt lang niet gehaald. Er zijn steeds meer jonge ouders die de mazelen niet kennen - de ziekte kwam nauwelijks meer voor omdat sinds 1976 vrijwel ieder kind ertegen werd gevaccineerd - en die weigeren hun kind ertegen te laten inenten. Ook verhalen op sociale media over de bijwerkingen van vaccineren spelen een rol: mensen hebben een afnemend vertrouwen in de wetenschap.
Waar eerst alleen zeer gelovige mensen geen heil zagen in vaccineren, groeit het aantal kinderen dat niet ingeënt is tegen ziektes als de mazelen onder invloed van rechts populisme en hoger opgeleide ouders, ook wel yogamoeders genoemd, die vooral vertrouwen op het natuurlijke immuunsysteem van hun kroost.
‘Voorkomen is beter dan genezen’
Volgens Niesters is het heel simpel: ,,Als je gevaccineerd bent, krijg je de mazelen niet. Voorkomen is beter dan genezen en genezen kan niet altijd. Niet-gevaccineerd zijn is dé manier om mazelen op te lopen.’’
Hij vindt het spijtig dat het aantal niet-gevaccineerden toeneemt. ,,Mensen beslissen hun kinderen niet te laten inenten, maar gaan wel op vakantie naar Zuid- en Zuidoost-Europa waar ziektes als de mazelen veel meer voorkomen omdat daar de anti-vaccinatielobby veel groter is. Als je op vakantie gaat naar Afrika, laat je je toch ook vaccineren tegen de gele koorts?’’
De eerste verschijnselen van de mazelen zijn witte vlekken in de mond en op de tong, wat gepaard gaat met koorts. Uiteindelijk is het hele lijf van de patiënt bezaaid met vlekken. Volgens Niesters zijn genezen mazelenpatiënten in de eerste maanden tot jaren erna vatbaarder voor andere infectieziektes.
GGD GHOR Nederland, de koepel van GGD’s, wil ,,de komende tijd vol inzetten” op maatregelen om de vaccinatiegraad te verhogen. Diverse GGD’en onderzoeken welke maatregelen voor hun regio ,,het meest passend en haalbaar zijn”.
Het gaat dan bijvoorbeeld om de afstand tot vaccinatielocaties en of de openingstijden flexibeler kunnen. Deze opties zijn de afgelopen jaren succesvol gebleken. Ook hebben GGD’en al geëxperimenteerd met vaccineren in de avonduren of vaccineren zonder afspraak.
De organisatie maakt zich zorgen over de lage vaccinatiegraad in Nederland en uitbraken van diverse infectieziekten zoals mazelen, maar ook kinkhoest. Vrijdag maakte gezondheidsinstituut RIVM bekend dat in de periode februari-maart van dit jaar vier baby’s zijn overleden aan de gevolgen van kinkhoest.
Het aantal besmettingen vliegt deze weken omhoog. Het RIVM krijgt nu twee- tot driehonderd meldingen per week. Vooral voor baby’s kan de ziekte gevaarlijk zijn. Meer dan de helft van de baby’s met kinkhoest wordt volgens het RIVM in het ziekenhuis opgenomen.
